Ստորեւ կը ներկայացնենք 28 մայիսին Սարդարապատի մէջ Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանի շնորհաւորական ուղերձը` Հայաստանի Հանրապետութեան եւ մայիսեան հերոսամարտերու 100-ամեակին առիթով:
Ուղիղ 100 տարի առաջ այս օրը` 1918 թուականի մայիսի 28-ին, հայ ժողովրդի պատմութեան մէջ տեղի ունեցաւ աննախադէպ մի իրադարձութիւն. մեր իրականութեան մէջ առաջին անգամ հիմնադրուեց պետութիւն, որտեղ իշխանութիւնը պատկանում էր ոչ թէ թագաւորին, ոչ թէ իշխաններին, այլ իշխանութիւնը պատկանում էր ժողովրդին, քաղաքացիներին, եւ այդ պատճառով այդ պետութիւնը կոչուեց հանրապետութիւն` Հայաստանի Հանրապետութիւն: Ու քանի որ մեր ժողովրդի պատմութեան մէջ նման բան նախկինում երբեք չէր եղել, այդ պետութիւնը կոչում ենք նաեւ Առաջին Հանրապետութիւն:
Իր պատմութեան մէջ առաջին անգամ հայ ժողովուրդը ոչ թէ հպատակ էր, այլ` քաղաքացի, ոչ թէ ծառայ էր, այլ` տէր: Եւ սա ճակատագրական շրջադարձ էր: Ի հարկէ, դա առայժմ միայն իրաւական կարգավիճակի փոփոխութիւն էր, բայց այս կարգավիճակը հայ ժողովուրդը ոչ թէ նուէր ստացաւ ինչ-որ մէկից, այլ նուաճեց քրտինքով ու արիւնով: Բաշ Ապարանում եւ Սարդարապատում տարաւ իր պատմութեան փառահեղ յաղթանակներից` ջախջախելով թուրքական զօրամիաւորումներին, եւ այդ յաղթանակի թագն ու պսակը դարձաւ Ա. Հանրապետութեան հռչակումը: Հերոսական այս ճակատամարտերի պատմութիւնն աներեւակայելի է: Ինչպէ՞ս, այդ ինչպէ՞ս կարողացաւ ցեղասպանութեան ենթարկուած, սրի քաշուած, թալանուած ու ոչնչացման եզրին կանգնած հայ ժողովուրդը յաղթել թուրքական բանակին: Արդեօ՞ք դրա համար կային սոցիալ-տնտեսական, ռազմաքաղաքական նախադրեալներ: Ո՛չ եւ երի՛ցս ոչ: Պրագմատիզմի եւ սառը հաշուարկի տեսակէտից հայ ժողովուրդը չունէր յաղթելու ոչ մի շանս, ոչ մի հնարաւորութիւն, բայց մենք յաղթեցինք, որովհետեւ սթափեցնող մի արթնացումով հասկացանք, որ մեր էութիւնն անապատներ քշուելն ու կոտորուելը չէ, որ` մեր երակներով հոսում է Մեսրոպ Մաշտոցի արիւնը, մեր երակներով հոսում է Արտաշէս արքայի արիւնը, մեր երակներով հոսում է Վարդան Մամիկոնեանի արիւնը:
Հայ ժողովուրդը յաղթեց, որովհետեւ իր պատմութեան վերջին չորս հարիւր տարում առաջին անգամ յոյսը դրեց ոչ թէ ուրիշների, այլ ինքն իր վրայ: Հայ ժողովուրդը յաղթեց, որովհետեւ հասկացաւ, որ ազգային պետութիւնն է ինքնութեան ու արժանապատուութեան միակ երաշխիքը, որ մեզ` քաղաքացիներիս պատկանող պետութիւնն է միայն, որ կարող է ապահովել մեր իրաւունքը, մեր անվտանգութիւնն ու ապագան: Մենք հասկացանք, որ ազգային որեւէ երազանք հնարաւոր չէ ի կատար ածել` առանց պետութիւն ունենալու, ինքնիշխանութիւն ունենալու, անկախութիւն ունենալու: Եւ անկախ պետութիւնը իւրաքանչիւր ազգային երազանք ի կատար ածելու առաջին անհրաժեշտ նախապայմանն է: Հայ ժողովուրդը յաղթեց, որովհետեւ ունէր Արամ Մանուկեանի պէս նուիրեալ առաջնորդ, ով պատրաստ էր ոչ թէ զոհել եւ վայելել իշխանութեան բարիքները, այլ կրել զրկանքներ եւ զոհուել յանուն սեփական ժողովրդի, ով պատրաստ էր յանուն իր ժողովրդի կռիւ տալ մինչեւ կեանքի վերջին վայրկեանները: Հայ ժողովուրդը յաղթեց, որովհետեւ ունէր այնպիսի զօրահրամանատարներ, ինչպէս` Թովմաս Նազարբէկեանը, Դրոն, Մովսէս Սիլիկեանը, Դանիէլ Բեկ Փիրումեանը: Հայ ժողովուրդը յաղթեց, որովհետեւ որոշեց յաղթել: Հայ ժողովուրդը յաղթեց եւ դրանից յետոյ հայ ժողովուրդը յաղթել է բոլոր այն դէպքերում, երբ որոշել է, որ պէտք է յաղթի, երբ հաւատացել է` ինքն իրեն, իր մտքին, իր բազկին, իր անցեալին եւ ապագային:
Սիրելի՛ բարեկամներ,
Սա է մեր ժողովրդի յաղթանակի բանաձեւը. մենք յաղթել ենք եւ յաղթելու ենք բոլոր այն դէպքերում, երբ որոշենք յաղթել, երբ մեր յոյսը դնենք մեր եւ ոչ թէ ուրիշների վրայ, երբ չընկրկենք որեւէ դժուարութեան առաջ, երբ սիրենք, անսահման սիրենք մեր հայրենիքն ու միմեանց, երբ չփորձենք մեր նեղ անձնական շահերը կապել սեփական ժողովրդի եւ պետութեան վզին, երբ իւրաքանչիւր քաղաքացի գիտակցի, որ տէր է սեփական երկրում, ոչ թէ` հպատակ, երբ տիրոջ այդ զգացումն իրաւունք չէ միայն, այլեւ` պարտականութիւն, այլեւ` պարտաւորութիւն, երբ հայրենիքի ամէն անկեան վերաբերուենք խանդաղատանքով, երբ մէկս միւսիս վերաբերուենք յարգանքով, համբերութեամբ ու արժանապատուօրէն:
Հէնց այսպէս Սարդարապատի յաղթանակից ուղիղ հարիւր տարի անց` 2018 թուականի ապրիլ-մայիսին հայ ժողովուրդը տարաւ իր հերթական փառահեղ յաղթանակը` սեփական իշխանութիւնը հաստատելով սեփական հայրենիքում: Այդ յաղթանակը նոյնքան անհնար էր թւում, եւ շատերը մինչեւ օրս հարց են տալիս, թէ ինչպէ՛ս դա պատահեց եւ ինչո՛ւ: Պատասխանը հետեւեալն է. հայ ժողովուրդը հերթական անգամ յոյսը դրեց իր եւ ոչ թէ ուրիշների վրայ, հայ ժողովուրդը հաւատաց ինքն իրեն, վստահեց իր ուժերին եւ ապագային: Հայ ժողովուրդը պիտի յաղթէր, որովհետեւ իր երակներւմ հոսում է Սարդարապատի ու Բաշ Ապարանի հերոսների արիւնը, Արամ Մանուկեանի արիւնը, Թովմաս Նազարբէկեանի արիւնը, Մովսէս Սիլիկեանի արիւնը, Դանիէլ Բեկ Փիրումեանի արիւնը:
Սիրելի՛ ժողովուրդ,
Ա. Հանրապետութիւնն ընդամէնը երկու տարուայ կեանք ունեցաւ, բայց Ա. Հանրապետութեան հիմնադիր հայրերը անհեռանկար գործերով չէին զբաղւում, այլ հայոց նոր պետականութեան հիմքերն էին դնում: Միայն Ա. Հանրապետութեան գոյութեան շնորհիւ էր, որ Հայաստանը Խորհրդային Միութեան կազմում ընդգրկուեց որպէս լիարժէք միութենական հանրապետութիւն: Եւ միայն այս կարգավիճակի շնորհիւ էր, որ Հայաստանը կարողացաւ անցնցում դուրս գալ ԽՍՀՄ կազմից եւ ստանալ միջազգայնօրէն ճանաչուած անկախ երկրի կարգավիճակ: Ասել է թէ` Ա. Հանրապետութեան հիմնադրումը պսակուեց Գ. Հանրապետութեան հռչակմամբ, փառաւորուեց արցախեան պատերազմում մեր ժողովրդի տարած յաղթանակով եւ աշխարհահռչակուեց ոչ բռնի, թաւշեայ, ժողովրդական յեղափոխութեամբ: Եւ ահա հայ ժողովուրդը, Հայաստանի քաղաքացին այսօր տօնում է Ա. Հանրապետութեան 100-ամեակը: Եւ հայ ժողովուրդը, Հայաստանի քաղաքացին ապրում է քաղաքացիական պատմութեան ամենափառապանծ էջը, երբ երկրում հաստատուած է ժողովրդի անշրջելի իշխանութիւն: Եւ այլեւս երբեք, այլեւս երբեք ոչ ոք չի համարձակուի բռնանալ ժողովրդի կամքի վրայ, այլեւս երբեք ոեւէ մէկը չի համարձակուի ժողովրդին նուաստացնել ընտրակաշառքի, վարչական հարկադրանքի կամ որեւէ այլ միջոցով: Հայ ժողովրդի վերածնունդն ու թռիչքը կասեցնելու, ժողովրդի յոյսն ու լաւատեսութիւնը կոռուպցիայի ու ամենաթողութեան մէջ խեղդելու ցանկացած փորձ, ցանկացած փորձ կ՛արժանանայ ջախջախիչ հակահարուածի: Եւ Հայաստանի Հանրապետութեան յաղթական քաղաքացին այլեւս երբեք թոյլ չի տայ պետականութեան կամ քաղաքացիութեան կորուստ, ինքնիշխանութեան եւ իրաւունքի կորուստ, հաւատի եւ լաւատեսութեան կորուստ:
Հայաստանի Հանրապետութիւնը երկիր մոլորակի վրայ պէտք է գոյութիւն ունենայ յաւիտեան, Հայաստանի դրօշը պէտք է յաւիտեան ծածանուի` խորհրդանշելով մեր ոգին ու հպարտութիւնը, մեր ազատութիւնն ու ինքնիշխանութիւնը: Եւ մեզ համար այսօր պատմական, աննախադէպ հնարաւորութիւն է ստեղծուել դառնալ մեր ժողովրդի հազարամեայ ցաւերի դարմանողը, անփարատելի սգի ամոքիչը, դարաւոր երազանքների իրականացնողը: Եւ ժամանակակից սերունդը` որպէս Ա. Հանրապետութեան հիմնադիր հայրերի, Բաշ Ապարանի ու Սարդարապատի հերոսների ժառանգներ, պարտաւոր է ստանձնել եւ ստանձնում է պատմական այդ առաքելութիւնը: Եւ ուրեմն`
Կեցցէ՛ հայ ժողովրդի յաղթանակների մայիսը,
Կեցցե՛ն Բաշ Ապարանի, Ղարաքիլիսայի, Սարդարապատի հերոսները,
Կեցցե՛ն Ա. Հանրապետութեան հիմնադիր հայրերը, եւ ուրեմն`
Կեցցէ՛ ազատութիւնը,
Կեցցէ՛ Արցախի Հանրապետութիւնը,
Կեցցէ՛ Հայաստանի Հանրապետութիւնը,
Կեցցե՛նք մենք ու մեր երեխաները, որ ապրում ենք ու շարունակելու ենք ապրել ազատ եւ երջանիկ Հայաստանում:
Սիրելի՛ ժողովուրդ,
Սիրելի՛ զինուորներ, սպաներ,
Շնորհաւորում եմ բոլորիս Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան եւ մայիսեան հերոսամարտի 100-ամեակի առիթով:
Փա՛ռք Հայաստանի Հանրապետութեանը,
Փա՛ռք Հայաստանի զինուած ուժերին:
Ուռա՛:
