ՍՕՍԻ ՓՈԼԱՏԵԱՆ
Ամիսներու պատրաստութենէն ետք, տագնապալից եւ դժուար օրերէն ետք, վերջապէս տեղի ունեցան լիբանանեան երեսփոխնական ընտրութիւնները: Ընտրուեցան բոլոր այն թեկնածուները, որոնք ընտրական այս նոր օրէնքով կրցան ապահովել յաջողութեան քուէարկութեան թիւերը: Պէտք է ըսել, որ այս օրէնքը, ամբողջ իր խոտորութեամբ եւ արդարութեամբ, իրականացուց հետեւեալը. որ ամէն անհատ կրցաւ ընտրել իր նախընտրած թեկնածուն: Արդիւնքն էր 128 երեսփոխաններ` 122 այր մարդ եւ 6 կին: Մեր շնորհաւորութիւնները` բոլորին: Սակայն միայն վե՞ց կին, որոնցմէ 2-ը արդէն նախկին դէմքեր են եւ չորսը` նոր անձեր: 21-րդ դարուն Լիբանանը ներայացուած է որպէս արաբական ամէնէն զարգացած երկիրներէն մին, եթէ ոչ առաջինը. արդեօք այս թիւը` 6 կին, արդա՞ր է: Ընտրապայքարի ժողովներու ընթացքին, մասնակցող բոլոր թեկնածուները, ըլլան անոնք կուսակցական, թէ զարգացած անհատներ, արտայայտուեցան շատ դրական կերպով, որ կիները ընկերային կեանքին մէջ իրենց միւս` ամբողջացնող կէսերն են, եւ անոնց ներկայութիւնը անհրաժեշտ է երկրի յաջողութեան եւ բարգաւաճման: Բայց ընտրական մթնոլորտին մէջ ո՞ւր մնացին այդ խօսքերը: Ներկայացան 113 կիներ` որպէս թեկնածու, որոնցմէ 86-ը մասնակցեցաւ ընտրութիւններուն, բայց ափսոս միայն 6-ը ընտրուեցաւ: Ո՞ւր է արդարութիւնը, երկրի մը մէջ, ուր աշխատող ուժին 25% կիներ են, զանազան մարզերուն մէջ: Բնակչութեան 50% իգական սեռն է, 3%-ը քաղաքական կեանքին մէջ կը գործէ: Իսկ այսօր խորհրդարանէն ներս 5% ներկայութիւն ունեցան: Մինչդեռ Ալճերիա 26%, Սուրիա 14%, Արաբական ծոցի մէջ 22,5% նուազագոյնը 15%, նոյնիսկ` 20% եւ աւելի:
Ներկայիս, վիճակագրութիւններու համաձայն, լիբանանցի կինը զարգացումով, յաջողութիւններով կը գերազանցէ այր մարդը տարբեր մարզերու մէջ` առողջապահական, ընկերային, դրամատնային, սակայն խորհրդարանին մէջ տակաւին նուազագոյն թիւով կը ներկայացուի:
Տարօրինակ է այս դրութիւնը. ընտրական թեկնածուներուն կենսագրականը երբ կը հարցուէր, կիներունը մանրամասնօրէն կը հետապնդուէր, թէ ո՛ւր, ե՛րբ եւ ի՛նչ գործունէութիւններ ունեցած են, մինչդեռ այր մարդու պարագային, որեւէ հետաքրքրութիւն չկար այս մանրամասնութիւններուն մասին. գլխաւոր մտահոգութիւնները անոնց տնտեսական յաջողութիւնները եւ նիւթական վիճակն էին: Պէտք է յիշել, որ 86 կին թեկնածուներէն իւրաքանչիւրը իր կարգին ունեցած է յաջողութիւններ հասարակական կեանքին մէջ, բարձր որակով փորձառութիւններ եւ ապագայի փայլուն տեսլական:
Դժբախտաբար, այսպիսով, Լիբանանը անտեսելով իր ունեցած կարեւոր ուժը, շատ բան կը կորսնցնէ իր ապագայի յաջողութեան մէջ:
Ո՞վ աւելի լաւ կրնայ լուծել առողջապահական, տնտեսական եւ ուսումնական հարցերը, եթէ ոչ` կինը:
Ո՞վ աւելի լաւ կրնայ լուծել աղբերու եւ կենսոլորտային մտահոգիչ հարցերը, եթէ ոչ` կինը:
Ո՞վ աւելի լաւ կրնայ ապագայի առողջ եւ յաջող սերունդներ պատրաստել, եթէ ոչ` կինը:
Ուրեմն ժամանակն է, որ կնոջ ներկայութիւնը անպայմանօրէն նկատի առնուի քաղաքական կեանքին մէջ` որոշումներ կայացնելու սեղաններուն վրայ` որպէս ղեկավար, տնօրէն, երեսփոխան, նախարար, դատախազ, որպէսզի հրատապ հարցերը աւելի դիւրին եւ հեզասահ լուծուին: Այս հարցերուն մէջ կան շատ մը իրականութիւններ, որոնք արագ որոշումներու եւ օրէնքներու մշակման կը սպասեն, որոնցմէ են`
– Կնոջ քաղաքացիական իրաւունքները եւ լիբանանցի մօր` իր զաւկին քաղաքացիութիւն շնորհելու հարցը,
– Բռնաբարութեան դէմ մասնաւոր, արագ եւ գործնական օրէնքներու մշակում,
– Առողջապահական գետնի վրայ կնոջ իրաւունքը առողջ եւ հանգիստ կեանք մը ապրելու մտահոգութիւնը` իր ծերութեան: Պէտք է ըսել, որ ապահովագրական այս օրէնքները ոչ թէ միայն կնոջ, այլեւ այր մարդուն ալ կը վերաբերին, այսինքն` լիբանանցի քաղաքացիին:
Դժբախտաբար անգամ մը եւս կիները պատնէշի դիմաց գտնուեցան, խոչընդոտներ արգելք եղան իրենց ընտրական պայքարին եւ յաջողութեան: Բայց անոնք չկորսնցուցին, այլ սորվեցան, ինչպէս ըսած է ափրիկեցի ղեկավար Նելսըն Մանտելա.
«Սորվեցան, որ դարձեալ իրենց անձնական կարողութիւններով եւ աշխատանքով կրնան իրականացնել օրէնքներու փոփոխութիւն»:
Սորվեցան, որ խոստումները տեղ մը չեն հասցներ, եւ միայն հաճելի խօսքերով չեն խաբուիր իրենք:
Սորվեցան, որ իրաւունքները չեն շնորհուիր եւ ոչ ալ նուէր կը բաժնուին, այլ անոնք տրամաբանութեամբ եւ պահանջատիրութեամբ կ՛առնուին:
Եւ վերջապէս սորվեցան, որ դարձեալ պէտք է աշխատին իրականացնելու համար Փեքինի 1995-ի համաշխարհային ժողովէն բխած բանաձեւը, որուն համաձայն, պետական եւ հասարակական կեանքին մէջ կիները ունենան 30% տոկոսով ներկայութիւն, այլ խօսքով` մասնաբաժինի դրութիւն: Թէեւ այս մէկը ճշգրիտ ձեւ չէ կիներու իրաւունքներու տուչութեան, սակայն սկզբնական եւ ժամանակաւոր միջոց է, որպէսզի կիները մեծ թիւով ներկայութիւն ունենան քաղաքական կեանքին մէջ: Յաջող օրինակ մը Գերմանիան է: Եթէ այսօր ղեկավարութեան մէջ Անկելա Մերքել գոյութիւն ունի, այդ ալ, որովհետեւ Գերմանիա մասնաբաժինով սկսաւ. նոյն է Ֆրանսան, հիւսիսային երկիրներ եւ այլն:
Եզրափակելով` կիները, որոնք լիբանանեան հանրութեան 50% կը ներկայացնեն, այսօր խորհրդարանին մէջ ներկայացուցած են 5%-ով: Այս կը նշանակէ, որ լիբնանացի կիները պէտք է արագ, նոր քաղաքականութիւն մը որդեգրեն, իրենց միութիւններուն եւ կուսակցութիւններուն մէջ նոր ռազմավարական օրինագիծ պատրաստեն, լծուին աշխատանքի, մինչեւ որ յաջողին իրենց ներկայութիւնը ընդլայնել քաղաքական, հասարակական կեանքին մէջ, որպէսզի այր մարդոց կողքին, միասնաբար կերտեն արդի եւ երազային այն Լիբանանը, որուն բոլորս կը ձգտիք: Յարգա՛նք լիբանանցի կիներուն եւ մասնաւորապէս հայ կիներուն, մաղթելով ուժ եւ կորով եւ ապագայի յաջողութիւններ:
