Կազմակերպութեամբ Հայոց ցեղասպանութեան ոգեկոչման յանձնախումբին, շաբաթ, 21 ապրիլին Տիթրոյիթի մէջ տեղի ունեցաւ Հայոց ցեղասպանութեան 103-ամեակին նուիրուած ձեռնարկ:
Ձեռնարկին բացումը կատարեցին ՀՄԸՄ-ի սկաուտները` դրօշակի արարողութեամբ եւ քայլերգներով:
Ապա Տիթրոյիթի Հայ դատի յանձնախումբի ատենապետ Լարա Ներսէսեան, առաւել քան հինգ հարիւր ներկաներուն դիմելով` շեշտեց Տիթրոյիթի հայ գաղութին տարած կարեւոր աշխատանքը Ցեղասպանութեան ճանաչման գծով: Ան ըսաւ, որ արդէն իսկ յանձնախումբ մը կազմուած է գաղութի անդամներէն, որոնք ստանձնած են ծրագիրի մը պատրաստութիւնը` Միշիկընի դպրոցներուն մէջ Հայոց ցեղասպանութիւնը դասաւանդելու:
Ապա բեմ բարձրացաւ Տիթրոյթի Հայ երիտասարդական միութեան ներկայացուցիչ Հելէն Աթար, որ ընդգծեց ամէն մէկ հայու, յատկապէս երիտասարդներուն, պարտականութիւնը` չմոռնալու անցեալը եւ վառ պահելու հայու պայքարող եւ գոյատեւող ոգին:
Խօսք առաւ ՀՅԴ «Ազատամարտ» կոմիտէի ներկայացուցիչ Րաֆֆի Ուրլեան, որ շեշտեց երիտասարդութեան դերը գաղութին մէջ: Ան ներկայացուց օրուան հիւրը` Մանթել Ուիլիըմզ, որ Տին Քէյնի հետ արտադրած էր «Ուրացման ճարտարապետները» (Architects of Denia) ժապաւէնը:
Մանթել Ուիլիըմզ պատմեց իր մանկութենէն դրուագներ, թէ միշտ զգացած էր, որ մարդիկ իրեն հանդէպ ատելութեամբ լեցուած են, որովհետեւ ինք տարբեր էր իր շուրջիններէն, ինչպէս որ հայերը զգացած են Արեւմտեան Հայաստանի մէջ: Ան շեշտեց, թէ ի՛նչ որ ալ ըլլան պատճառները այդպիսի վերաբերմունք մը բնաւ ներելի չէ: Ինչպէս նաեւ ան անդրադարձաւ Թուրքիոյ տարած հետեւողական աշխատանքին, կասեցնելու «Ուրացման ճարտարապետները»-ի ցուցադրութիւնը, Ամերիկայի զանազան քաղաքներու մէջ, մանաւանդ Ուաշինկթընի եւ ՄԱԿ-ի միջավայրին մէջ:
Ան աւարտեց խօսքը` երիտասարդութիւնը հրաւիրելով, որ միշտ գործօն ըլլան իրենց գաղութին մէջ եւ պայքարին արդարութեան համար, որովհետեւ ի վերջոյ իրենք են հայութեան ապագան:
Յայտագիրին մաս կազմեց նաեւ Համազգայինի «Արաքս» պարախումբը «Ատանայի ողբերգ» եւ «Հայ, Հայ» պարերով:
***
Շաբաթ, 28 ապրիլի երեկոյեան, Քաւալայի «Եորղոս Փավլիտիս» համերգասրահին մէջ տեղի ունեցաւ կեդրոնական քաղաքական ձեռնարկ` Հայոց ցեղասպանութեան 103-րդ տարելիցին առիթով:
Ձեռնարկը կազմակերպուած էր ՀՅԴ Հայ դատի յանձնախումբին եւ Քաւալայի Թաղային խորհուրդին կողմէ, Քաւալայի մարզպետարանի գործակցութեամբ: Ձեռնարկը իրենց ներկայութեամբ պատուեցին երեսփոխան Նիքոս Փանաեոթոփուլոս, Նէա Տիմոքրաթիայի նախկին երեսփոխան Եորղոս Քալածիս, յունական առաջնորդարանի ներկայացուցիչը ու զօրաբաժնի ներկայացուցիչը։
Նաեւ Թեսաղոնիկէի եւ Արեւելեան Մակեդոնիոյ եւ Թրակիոյ հոգեւոր հովիւները, Ազգային վարչութեան ներկայացուցիչը, Հ.Յ.Դ. Կեդրոնական Կոմիտէի ներկայացուցիչը, Ա. Մակեդոնիոյ եւ Թրակիոյ Թաղային խորհուրդներու ներկայացուցիչներ, միջ-թաղային Խորհուրդի ներկայացուցիչը եւ այլ կառոյցներու ներկայացուցիչներ, ինչպէս նաեւ հայ եւ յոյն ժողովուրդ։
Հանդիսութիւնը սկսաւ Հայաստանի եւ Յունաստանի քայլերգներով:
Բացման խօսքը կատարեց Մարի Գալայճեան, որ իր խօսքին մէջ կարճ պատմական մը կատարեց այն «Կարմիր կիրակի» օրուան, երբ 250 մտաւորականներ ձերբակալուեցան, 1,500,000 անմեղ հայեր սպաննուեցան: Ան անդրադարձաւ Հայաստանի անկախութեան 100-ամեակին, նաեւ Թուրքիոյ գոռոզային կեցուածքին, որ կը փափաքի մաս կազմել Եւրոպական Միութեան` շեշտելով, որ մեր պայքարը պիտի շարունակուի մինչեւ վերջ:
Ողջոյնի խօսքեր արտասանեցին Հելլէն խորհրդարանին կողմէ երեսփոխան Քոսթանտինոս Մորֆիտիս, Յունաստանի մէջ Հայաստանի դեսպանի ներկայացուցիչ Աննա Խաչատրեան, Քաւալայի փոխմարզպետ Թէոտորոս Մարքոփուլոս եւ Քաւալայի քաղաքապետ Տիմիթրա Ցանաքա:
Օրուան դասախօս, նախկին արտաքին գործոց փոխնախարար Էվրիփիտիս Սթիլիանիտիս, իր փորձառութիւնները արտայայտեց Քոմոթինիի մէջ մեծցած իր հայ ընկերներուն մասին, միասնաբար բաժնելով նոյն մտահոգութիւնները ապագային համար, ինչպէս նաեւ Հայաստան իր այցելութեան շուրջ փոխնախագահի պաշտօնով:
Վերջացնելով իր խօսքը շեշտեց, թէ Էրտողանը պէտք է ճանչնայ հայոց եւ յոյներու ցեղասպանութիւնները ու յարգէ միջազգային օրէնքը:
***
Հայոց ցեղասպանութեան 103-ամեակին առիթով, Պրազիլի Սան Փաուլօ քաղաքի հայկական համայնքը բողոքի ցոյց իրականացուց Թուրքիոյ հիւպատոսարանին դիմաց` արդարութիւն պահանջելով եւ բարձրաձայնելով Հայոց ցեղասպանութեան ճանաչման եւ հատուցման հարցը:
Հիւպատոսարանին դիմաց երիտասարդները խանդավառուած պարեցին հայկական եւ ազգագրական պարեր` փաստելով, որ սփիւռքի մէջ ապրող Հայոց ցեղասպանութիւնը վերապրածներու ժառանգորդներու 4-րդ եւ 5-րդ սերունդը չէ մոռցած 1915-էն սկսեալ Օսմանեան կայսրութեան կողմէ իրականացուած Հայոց ցեղասպանութիւնը, եւ այսօր իր իրաւունքներու պահանջատէրն է:
Բողոքի երթի աւարտին, մասնակիցները 300 փշոտ վարդեր ձգեցին հիւպատոսարանին առջեւ:
