20 Փետրուար 1988-ին Լեռնային Ղարաբաղի Մարզային խորհուրդը արտահերթ իր նիստով Արցախի ժողովուրդին ազատ ինքնորոշման իրաւունքը հաստատեց: Այդ օրը պատմութեան մէջ արձանագրուեցաւ որպէս Արցախի վերածնունդի օր:
Վերածնաւ Արցախը, որովհետեւ ազատագրուեցաւ իր ժողովուրդը կապանքի տակ պահող, անոր զարգացումը արգելափակող Ազրպէյճանի բռնատիրութենէն:
Արցախի վերածնունդը անկիւնադարձ մըն էր նորօրեայ մեր պատմութեան մէջ, որովհետեւ արցախահայութիւնը ոչ միայն ցոյցերով, այլ զինեալ պայքարով նուաճեց իր ազատ ապրելու իրաւունքը, իսկ հետագայ օրերուն ստեղծեց ազգային բանակ ու կերտեց անկախ հանրապետութիւն:
Կարճ ժամանակամիջոցի մը մէջ իրականացած, սակայն մեր ժողովուրդին ներաշխարհին մէջ տարիներ փայփայուած այս յաղթանակը ազատազրկուած ժողովուրդներու պատմութեան մէջ հպարտութիւն առթող նուաճում է, որովհետեւ արդիւնք է ե՛ւ ազատագրական պայքարի, ե՛ւ դիւանագիտական աշխատանքի, ե՛ւ համաժողովրդային շարժումի: Շարժում մը, որուն մաս կազմեց ժողովուրդը իր բոլոր բաղադրիչներով` ազատամարտիկներով, քաղաքական գործիչներով, մտաւորականներով, կղերականներով եւ, վերջապէս, աշխարհասփիւռ զաւակներով: Այս բոլորին միասնական պայքարն էր, որ օրին յատկանշեց արցախեան շարժումը, Արցախի վերածնունդը: Այստեղ էր, որ միասնականութիւնը հատեց խօսքի սահմանները, մարմին ստացաւ ու արդիւնք տուաւ: Այս օրերուն էր, որ առաւելաբար ամրագրուեցաւ մեր ժողովուրդին հաւատքը իր սեփական ուժին հանդէպ:
Սուրիահայութեան կեանքին մէջ եւս դրական ցնցում մը տեղի ունեցաւ այդ օրերուն: Անկախ հայրենիքի մշտարծարծ գաղափարը շօշափելի իրականութիւն դարձաւ, ու երիտասարդութիւնը հոգեփոխութիւն մը ապրեցաւ, ինք եւս այս վերածնունդին զօրավիգ կանգնելու ձեւեր որոնեց ու գտաւ: Նորանկախ Հայաստան ու Արցախ ուղղուեցան սուրիահայ երիտասարդներ` իրենց մասնագիտութեամբ, իրենց բազուկով համեստ մասնակցութիւն բերելու անկախ մեր պետութիւններու վերածնունդին:
Ազրպէյճան ամէն ձեւով փորձեց խափանել Արցախի անկախ երթը` մերթ ջարդերու դիմելով, մերթ ապատեղեկատուութիւն տարածելով, մերթ հայ ժողովուրդին նկատմամբ ատելութիւն սերմանելով իր իսկ քաղաքացիներուն մէջ ու մերթ ականաւոր քաղաքական գործիչներ կաշառելով® Յար եւ նման` թրքական քաղաքականութեան:
Դրացի երկիրներու ծաւալապաշտական ու բռնատիրական նկրտումներուն դէմ, սակայն, մեր երկու անկախ հանրապետութիւնները պետականաշինութեան իրենց երթը կը շարունակեն:
Եթէ Ազրպէյճան կը պարծենայ իր քարիւղով, իսկ Թուրքիա` իր աշխարհաքաղաքական դիրքով, ապա Արցախն ու Հայաստանը արդիական ու հզօր բանակ, արդար հասարակարգ, երկրի կառավարման ժողովրդավար համակարգ, առողջ տնտեսութիւն, ապրող ու զարգացող մշակոյթ ու քաղաքակրթութիւն, ուժեղ սփիւռք ունենալով` կրնան զատորոշուիլ ու առանձնայատուկ տեղ գրաւել տարածաշրջանին մէջ:
Հայկական անկախ զոյգ հանրապետութիւնները այսօրինակ մարտահրաւէրներու յաղթահարումով միայն կրնան կուտակել այնքան ուժ եւ զօրութիւն, որոնցմով կարելի կ’ըլլայ ե՛ւ պաշտպանուիլ ծաւալապաշտ երկիրներու ձգտումներուն դէմ, ե՛ւ ինքնաբերաբար հարթել հայրենադարձութեան ու վերաբնակեցումի բարդ թուացող, բայց կերտելի ուղին:
«Գ.»
