Ազգային ընդհանուր ժողովի ծիրին մէջ նիստ մը յատկացուեցաւ սփիւռքին, նոր մարտահրաւէրներու դիմաց` անոր վերակազմակերպման, ինքնութեան ամրապնդման եւ Հայաստանի հետ գործակցութեան: Յակոբ Բագրատունի (Լիբանանէն), Միհրան Քիւրտօղլեան (Յունաստանէն) եւ Տարօն Տէր Խաչատուրեան (Միացեալ Նահանգներէն) այս նիստին զեկուցաբերներն էին:
Յակոբ Բագրատունի հարցադրումներու ընդմէջէն անդրադարձաւ սփիւռքի ներկայ բարդ կացութեան` նշելով, որ սփիւռք սահմանումը Ցեղասպանութենէն վերապրած սփիւռքը, նոր կազմաւորուող/կազմաւորուած սփիւռքը ու նաեւ մեր ուժերուն հասանելի հայկական գաղութները կը ներառէ: Ան թուեց այն մարզերը, ուր սփիւռքը, որպէս հայկական իրականութիւն, շատ բան ունի ընելիք` հայապահպանում, հայրենապահպանում, Հայ դատ. այս առնչութեամբ ան նշեց, որ իւրաքանչիւր գաղութ ունի իրեն յատուկ մօտեցում եւ մտածելակերպ ու գործելաոճ: Այս մեկնակէտէն ան հարցուց` «Ո՞վ է հայը» ու հարցադրումներ դրաւ հայկական ինքնութեան խնդիրով:
Միհրան Քիւրտօղլեան դիտել տուաւ, որ հայապահպանման դասական ձեւերը վերջին երեսնամեակին ձախողութիւն կրած են: Սփիւռքը իր ներկայ իրավիճակին հասնելուն պատճառներէն մէկը սփիւռքեան դառն իրականութիւնը թապու նկատելը եղած է, ըսաւ զեկուցաբերը ու աւելցուց, որ ներկայիս սփիւռքը ապրելու ընտրավայր մը դարձած է: Ապա ան թուեց հայօճախներուն պահպանման միջոցներն ու անոնց կարողականութիւնը եւ անոնց ընդմէջէն անդրադարձաւ ձուլումը արագացնող երեւոյթներուն: Քիւրտօղլեան հաստատեց, որ սփիւռքը պիտի չդադրի գոյութիւն ունենալէ, մանաւանդ երբ ձեռք ձգէ դարուս ընծայած դրութիւնները` ի նպաստ իրեն օգտագործելու հնարաւորութիւնները:
Վերջապէս, ելոյթ ունեցաւ Տարօն Տէր Խաչատուրեան: Ան խօսեցաւ սփիւռք¬Հայաստան գործակցութեան մասին ու կեդրոնացաւ Հայաստանի եւ սփիւռքի հզօրացման: Ան լուսարձակի տակ առաւ Հայաստանէն արտագաղթը, սփիւռքի գաղութներուն տարաբնոյթ ըլլալը (Արեւելք-Արեւմուտք տարբերութիւններով), սփիւռքին գոյատեւման հաւատք չընծայելու խնդիրը, որուն պատճառով անոր համար թափուած ջանքերը կը մնան չնչին, նշեց ան: Տէր Խաչատուրեան խօսեցաւ նաեւ ազգային անվտանգութեան, հայութեան քաղաքական օրակարգերու, Հայաստանի զարգացման եւ սփիւռքի գոյատեւման հարցերու լծակներուն մասին:
Քննարկման նիստին Արամ Ա. կաթողիկոս կատարեց իր նշումները եւ յայտնեց, որ յաճախ ազգային կեանքին մէջ երկու հակադիր եւ վտանգաւոր մօտեցումներ կը գերիշխեն` զգացական եւ բացասական: Ներկայ պայմաններուն անցեալի չափանիշներ օգտագործելը աննպաստ են ազգային կեանքին գոյատեւման, յայտնեց վեհափառը` նշելով, որ անհրաժեշտ է իրապաշտ մօտեցում ունենալ: Արամ Ա. հաստատեց, որ ամիսներ առաջ Պիքֆայայի Ս. Աստուածածին վանքին մէջ հայու ինքնահասկացողութիւն թեմայով տեղի ունեցած հաւաքը կարեւոր էր իր նիւթով, ինչպէս նաեւ` անկէ բխած հարցերուն առնուելիք քայլերով: Հայրապետը խօսեցաւ նաեւ սփիւռքին Հայաստանի մէջ կատարելիք աշխատանքին մասին, որ պէտք է ընդգրկէ նաեւ սփիւռքահայուն Հայաստանի մէջ գործունեայ մասնակցութիւնը:
