«Գթութիւնը
Յաւիտենական Է»
Սփիւռքի մէջ հայ մեծ բարերարները հազուադէպ երեւոյթներ կը նկատուին այլեւս, ու ընդհանրապէս համեստ եւ բարեկեցիկ դասու հայրենակիցներ են, որ կը պահեն մեր ազգային հաստատութիւնները` իրենց համեմատաբար փոքր նպաստներով:
Բարերարուհի Սոֆիա Լ. Յակոբեան հազուադէպ նկատուող վեհանձն այն հարուստներէն էր, որոնք խոնարհօրէն ճանչցած են մահկանացուի անխուսափելի ճակատագիրը, եւ իւրացուցած` այն իմաստութիւնը, որ մարդ պէտք է արդարեւ ապրի այնպէս, որ իր մեռած օրը մարդիկ սգան իր կորուստը, յաւերաժացնեն յիշատակը, եւ մանաւանդ իր կեանքը օրինակ հանդիսանայ ազնուականօրէն, յաջորդ սերունդներուն:
Արդարեւ, մեծահարուստներ երբ կը մեռնին առանց համեմատական առատաձեռնութեան` ազգային ազնիւ նպատակներու հանդէպ, ոչ միայն ժողովուրդը կը զրկեն շատ մը անհրաժեշտութիւններէ, այլեւ անձնասիրութեան ու նիւթապաշտութեան վատ օրինակ կը հանդիսանան ուրիշներուն: Եւ այս վերջին պարագան աւելի ծանր է, քան` իրենց նիւթական ժլատութիւնը:
Այսօր խորունկ վշտով կ՛ողբանք մահը բացառիկ բարերարուհիին` Սոֆիա Յակոբեանի, որ իր կեանքն ու հարստութիւնը իմաստութեամբ օգտագործեց: Իր հարստութիւնը արդիւնքն էր թէ՛ իր անմոռանալի ամուսնոյն` յաւէտ ողբացեալ ընկեր Լեւոն Յակոբեանի աշխատանքին, եւ թէ՛ իր տաղանդին ու աշխատանքին: Արդարեւ, տիկին Սոֆիա հայ ճարտար ու տնտեսագէտ կնոջ տաղանդաւոր տիպար մըն էր, որ հմտութեամբ վարեց տնտեսական ձեռնարկներ եւ աւելցուց շարունակ իր հարստութիւնը: «Ժառանգութիւն ուտող» կին մը չէր ան, այլ աւելցնող մը` իր ունեցածին վրայ, յամառ ու անդուլ աշխատանքով:
Ինչ որ սակայն ամէնէն աւելի հիացման արժանի է, իր վճռական որոշումն էր ի կենդանութեան օգտակար հանդիսանալու իր պատկանած ազգին եւ անոր բազմապիսի պահանջներուն: «Կ՛ուզեմ ողջութեանս տեսնել տուածներուս արդիւնքը եւ հրճուիլ», կը յայտարարէր առիթով մը: Մտածում մը, որ յատուկ է բնական ազնուականութեամբ եւ արտասովոր բարեսրտութեամբ օժտուած անհատականութիւններու:
Իբրեւ հայ կին` իր սրտին մէջ ամենաջերմ տեղը գրաւած էր Հայ օգնութեան միութիւնը, որուն հանդէպ իր գուրգուրանքն ու նուիրատուութիւնները անթիւ են: Իր ազնուութիւնը, սակայն, չէր սահմանափակուեր միայն նուէրներով, այլեւ` անձնական աշխատանքով, որ կը միացնէր զինք խոնարհներուն: Այսպէս, ան անձնապէս ՀՕՄ-ի ձեռնարկներուն տոմսակ կը ծախէր, կ՛օգնէր կազմակերպուող գործին, կերակուր կը բաժնէր:
Յիշատակած էինք` իր նուիրատուութեամբ Աթէնքի, Յունաստան, եւ Պէյրութի մէջ, Լիբանան, կառուցուած երկու ազգային վարժարանները, որոնք կը կրեն իր եւ իր ողբացեալ ամուսնոյն անունները: Հարիւր հազարաւոր տոլար արժած այս հաստատութիւնները բազմաթիւ աշակերտներ կը կրթեն ազգային շունչով եւ լեզուով. հետեւաբար հայութեան ապագային կը նպաստեն` համազգային լոյսի օճախներ դառնալով:
Նոր տեղեկացանք, որ միայն այս վերջացող տարուան ընթացքին Աթէնք եւ Պէյրութ ղրկած էր 20.000 տոլար, ծերանոցի մը` 16.000 տոլար, եւ ակումբի մը շինութեանց համար` 15.000: Կարեւոր գումար մըն ալ նուիրած էր Պէյրութի հայ կոյրերու հաստատութեան:
Սաներ կը պահէր հայ վարժարաններու մէջ եւ իր բարեկամներուն եւս կը պնդէր, որ հետեւին իր օրինակին. ու այսպէս, ձեռք կը բերէր առաւելագոյն արդիւնքը` առանց գոհանալու իր անձնական բարիքով:
Բարերարուհի Սոֆիա Լ. Յակոբեան, հակառակ իր հարստութեան, երբեք չեղաւ «շքեղ մեկուսացում»-ի կինը, ինչպէս յաճախ կը նախընտրեն ըլլալ նիւթական ճոխութեան տիրացած, այլ սրտով աղքատ մարդիկ: Գթութեան, բարեսիրութեան գերագոյն առաքինութեան կենսական կարեւորութիւնը ճանչցած էր կանուխէն եւ ամբողջ իր կեանքով փաստեց, որ կը հաւատայ բարիքին:
Մարդկային պատմութիւնը քննելով կամ ոչ` ընդունած էր այն ճշմարտութիւնը, որ դարերէն կու գայ, եւ զոր իմաստունը ճշդած է. «Աստուածներն իսկ կը մեռնին, սակայն գթութիւնը յաւիտենական է»:
Արդարեւ, մարդիկ ունեցած են, դարերու ընթացքին, «բարերարութեան աստուածներ», զորս պաշտած են, եւ որոնք այսօր «մեռած են»` պատմութեան էջերուն մէջ թաղուելով:
Սակայն բարերարութիւնը կը մնայ յաւերժօրէն` իբրեւ կենսատու աղբիւր մը, առանց որուն մեր նմաններէն հազարաւոր անբախտներ ու թշուառներ` շատ կանուխ պիտի փակէին իրենց աչքերը յուսահատութեան մէջ, եւ յառաջդիմութեան ու լուսաւորութեան օճախներ պիտի մարէին:
Տիկին Սոֆիա Յակոբեան իր ամբողջ կեանքի ընթացքին յոյս եւ բարիք ներշնչող տիպար հայուհի մը հանդիսացաւ, որուն յիշատակին առջեւ հազարաւորներ կը խոնարհին վշտահար սրտով ու յարգանքով:
Երանի՛ իր փառաւոր կեանքը վերջին անգամ ներշնչէր անոնք, որոնք կրնան նոյնպէս անմահանալ ազգի սրտին մէջ, սակայն տակաւին կը վարանին…
Բի՛ւր յարգանք իր անմահ յիշատակին:
Խ. ՆԵՐՍԷՍԵԱՆ
