ՆԱԹԱՆ ՊԵՏՐՈՍԵԱՆ
Յատկանշական երեւոյթ մըն է, որ ՀՅ Դաշնակցութեան 127-ամեակի տօնակատարութիւնը եւս կը զուգադիպէ «Սեռային հիմքի վրայ բռնութեան դէմ 16-օրեայ արշաւ»-ին: ՀՅԴ-ն իր հիմնադրութեան առաջին իսկ օրէն եղած է սեռային հաւասարութեան ջատագով` թէ՛ տեսական-գաղափարաբանական, թէ՛ ալ գործնական առումներով:
ՀՅԴ-ի ընկերային-յառաջդիմական կողմնորոշումները (մանաւանդ ինչ կը վերաբերի կիներու իրաւունքներուն) ակնյայտ են կուսակցութեան պատմութեան էջերուն մէջ, մանաւանդ 1905-1920 երկարող տարիներուն ընթացքին: Ամէն ինչ սկսաւ 1904-ին, երբ ՀՅԴ-ն Ցարական կայսրութեան մէջ գործող այլ յեղափոխական կուսակցութեանց հետ միասին կը մասնակցի խորհրդաժողովի մը, որ իբրեւ իր նպատակներէն մին կ՛որդեգրէ «համընդհանուր քուէարկութեան իրաւունք»-ը ապահովել Ցարական կայսրութեան սահմաններուն մէջ գտնուող բոլոր քաղաքացիներուն` առանց սեռի խտրութեան: «Համընդհանուր քուէարկութեան իրաւունք»-ը` ձեռք ձգելու որոշումը ՀՅԴ-ին կողմէ կը գործնականացուի «Կովկասեան նախագիծ»-ի որդեգրումէն (1904) ետք, որ պատճառ կը դառնայ 1905-ի ռուսական յեղափոխութեան ՀՅ Դաշնակցութեան մասնակցութեան:
1917-ի Փետրուարեան յեղափոխութիւնը իր կարգ մը կողմերով զուտ կնոջական դիմագիծ կ՛ունենայ արդէն, այդ յեղափոխութեան մէջ իր մեծագոյն մասնակցութիւնը կը բերէ ՀՅԴ-ն` հայկական շրջաններուն մէջ մաս կազմելով յեղափոխական մարմիններուն:
Նորաստեղծ Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան մէջ իբրեւ իշխող կուսակցութիւն, ՀՅԴ-ն կ՛օրինականացնէ «համընդհանուր քուէարկութեան իրաւունք»-ը եւ կը նշանակէ աշխարհի մէջ առաջին կին դեսպանը (Տիանա Աբգար):
Իբրեւ ընկերվարական գաղափարախօսութեան աւանդութիւններով օժտուած կուսակցութիւն եւ երկար փորձառութիւն ունենալով այդ գաղափարախօսութեան ամրապնդման առումով` ազգային միջավայրին մէջ, ՀՅԴ-ն իր ընկերվարական հարուստ փորձառութեան շնորհիւ անդամակցած է Ընկերվար միջազգայնականին եւ Եւրոպական ընկերվարականներու կուսակցութեան, հետեւաբար իր մասնակցութիւնը կը բերէ յիշեալ կազմակերպութիւններու կնոջական թեւերու աշխատանքներուն: Այդ կնոջական կառոյցները հետեւեալներն են.
Ա.- Կիներու ընկերվար միջազգայնական. Միջազգային աշխատաւորական, ընկերվար- ժողովրդավարական եւ ընկերվարական կուսակցութիւններու պատկանող կնոջական կազմակերպութիւն մըն է, որ կը հանդիսանայ Ընկերվար միջազգայնականի կնոջական թեւը. հիմնուած է 17 օգոստոս 1907-ին, գերմանացի մարքսական տեսաբան եւ Ընկերվար-ժողովրդավարական կուսակցութեան գործիչ Քլարա Ցեթքինի կողմէ: Կիներու ընկերվար միջազգայնականը իբրեւ ոչ կառավարական կազմակերպութիւն, խորհրդակցական ձայնով նաեւ անդամակցած է ՄԱԿ-ի տնտեսական եւ ընկերային խորհրդակցութեան: Կիներու ընկերվար միջազգայնականը կը կեդրոնանայ յանուն սեռային հաւասարութեան, առողջապահական իրաւունքներու, բռնութեան դէմ եւ ժողովրդավարութեան արժէքներու ամրապնդման համար պայքարին վրայ:
Բ.- Եւրոպական ընկերվարականներու կուսակցութեան կիներ. Եւրոպական ցամաքամասին մէջ գտնուող աշխատաւորական, ընկերվար-ժողովրդավարական եւ ընկերվարական կուսակցութիւններու պատկանող կնոջական կազմակերպութիւն մըն է, որ ուղղակիօրէն կապուած է Եւրոպական ընկերվարականներու կուսակցութեան եւ կը ներկայացնէ անոր կնոջական թեւը: Եւրոպական ընկերվարականներու կուսակցութեան կիները կը պայքարին վիժումի օրինականացման, հաւասար աշխատավարձի եւ երկու սեռերուն միջեւ հաւասար ներկայացուցչութեան հարցերուն համար: Կազմակերպութիւնը կը հովանաւորէ երկու կարեւոր արշաւներ, որոնք են` «Հաւասար վճարում» (որ կը կեդրոնանայ իգական սեռին` տղամարդոց հաւասար աշխատավարձ ապահովելու հարցին վրայ) եւ «Իմ մարմինս է, իմ իրաւունքս է» (վիժումի օրինականացման արշաւ):
