Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ
Ժամանակի ընթացքին ընդունուած կարգը այն եղած է, որ պետութիւններու ղեկավարները եւ ընդհանրապէս առաջնորդները ըլլան տարեց: Այս երեւոյթին դէմ անշուշտ միշտ պայքարողներ եղած են: Այսօր տարեցներու հետ նոյնպէս կան բաւական երիտասարդ նախագահներ, ընդհանրապէս` առաջնորդներ, որոնք հեղինակութիւն ունեցող անձնաւորութիւններ են:
Ստորեւ կը ներկայացնենք այսօր ղեկի վրայ եղող ամէնէն տարեց առաջնորդներու խումբ մը:
Ն.
Էլիզապեթ Բ. Թագուհի
Զիմպապուէի նախագահ Ռոպերթ Մուկապէի հրաժարականը Բրիտանիոյ Էլիզապեթ Բ. թագուհին դարձուց աշխարհի մէջ պետութեան ամէնէն տարեց ղեկավարը:
Ըստ բրիտանական «Տէյլի Մէյլ»-ի, երբ 93-ամեայ Մուկապէ, որ ափրիկեան պետութիւնը կը ղեկավարէր 37 տարի շարունակ, յայտարարեց հրաժարականի մասին, այդ ոչ պաշտօնական կոչումը անցաւ 91-ամեայ Էլիզապեթ Բ.-ին, որ կը գլխաւորէ Միացեալ Թագաւորութիւնը:
Ասիկա վինցորներու միապետական տոհմի ղեկավարի հերթական մրցանիշն է: Սեպտեմբեր 2015-ին Էլիզապեթ գերազանցեց Վիքթորիա թագուհիին թագաւորութիւնը ղեկավարելու երկարամեայ մրցանիշը: Երբ 13 հոկտեմբեր 2016-ին մահացաւ Թայլանտի թագաւոր Փումիփոն Ատուլիատեթը, Էլիզապեթ Բ. դարձաւ ներկայիս ողջ մնացած միապետներու շարքին ամէնէն երկար կառավարածը: Այս տարուան 6 փետրուարին Էլիզապեթ Բ. նշեց իր գահակալութեան 65-ամեակը` ատով դառնալով բրիտանացի միապետներէն առաջինը, որ յաջողած է նշել «շափիւղեայ» յոբելեանը այդ պաշտօնին մէջ:
20 նոյեմբերին թագուհին իր ամուսինին` Էտինպուրկի դուքս Ֆիլիփի հետ նշեց փլաթին հարսանիքը` ամուսնութեան 70-ամեակը:
Երկրորդ Դիրքի Վրայ` Թունուզի 90-ամեայ Նախագահը
Թունուզի պատմութեան մէջ առաջին ժողովրդավարական նախագահական ընտրութեան արդիւնքով 2014 թուականին պետութեան ղեկավար դարձաւ 87-ամեայ հակաիսլամական քաղաքական գործիչ Պեժի Քայիտ Սեպսին: Ընտրութեան երկրորդ փուլին ան ստացաւ քուէներու 55, 68 առ հարիւրը` առաջ անցնելով իր մրցակից` գործող նախագահ Մոնսեֆ Մարզուքիէէն, որ ստացաւ քուէներու 44,32 առ հարիւրը:
Սեպսի Թունուզի Հանրապետութեան վարչապետն էր 2011 թուականին: Ան ստանձնած էր պաշտօնանկ եղած նախագահ Զէյն Ապիտին պըն Ալիի կառավարութեան ղեկը: Տարբեր տարիներուն ստանձնած է նախարարական զանազան պաշտօններ, դիւանագիտական եւ պետական պաշտօններ:
Քուէյթի 88-ամեայ Էմիրը
Երրորդ դիրքին վրայ է Քուէյթի էմիր շէյխ Սուպահ Ահմետ Ժապեր Սուպահը:
Ան ծնած է 16 յունիս 1929-ին: Շէյխ Սուպահ Քուէյթի ղեկավարութեան կազմին մէջ 1950-ական թուականներու կէսերէն տարբեր պաշտօններ վարած է: 40 տարի շարունակ (1963-2003) եղած է արտաքին գործոց նախարար, երկար տարիներ ղեկավարած է Քարիւղի գերագոյն խորհուրդը, եղած է տեղեկատուութեան նախարար եւ վարչապետ: 2006 թուականին 76-ամեայ շէյխը երկրի նոր էմիր հռչակուեցաւ եւ դարձաւ 18-րդ դարէն իշխանութեան գլուխ գտնուող Սուպահ գերդաստանի 15-րդ կառավարիչը:
Քետայի Ապտուլ Հալիմ
87-ամեայ ղեկավարը ամէնէն երկար անունը ունի աշխարհի առաջնորդներու շարքին մէջ. պաշտօնապէս արձանագրուած է` Ալմութասիմու Պիլլահի Մուհիպպուտտին Թուանքու Ալհաժ սըր Ապտուլ Հալիմ Մուատզամ Շաճ Իպնի Ալմարհում Սուլթան Պատլիշահ: Իւրայատուկ դրութեամբ, որդեգրուած 1957-էն ի վեր, պետութեան 9 ժառանգական կառավարիչներ, հինգ տարուան ժամանակամիջոցի համար կը բազմին թագաւորական աթոռին վրայ: Արքայական պաշտօնը մեծապէս արարողական, ծիսական է, որովհետեւ վարչական լիազօրութիւնները վիճակուած են խորհրդարանին եւ վարչապետին:
Քուպայի Ղեկավար Ռաուլ Քասթրօ
Քուպայի Հանրապետութեան պետական խորհուրդի եւ նախարարական խորհուրդի նախագահ Ռաուլ Քասթրօ ծնած է 3 յունիս 1931-ին : Պատանի տարիքէն Ռաուլ աւագ եղբօր` Ֆիտելի ազդեցութեան տակ սկսած է հետաքրքրուիլ յեղափոխական գաղափարներով: 22 տարեկանին ան կը յարձակէր Մոնքատի զօրանոցներուն վրայ, իսկ 25-տարեկանին հռչակաւոր «Կրանմա» զբօսանաւով խարիսխ նետեց Քուպայի ափերուն, որպէսզի հայրենակիցներուն հետ փարթիզանական պատերազմ սկսի: 27 տարեկանին քոմանտանթէ Ռաուլ կը ղեկավարէր ապստամբ ուժերու 6-րդ շարասիւնը, իսկ 28-ին, յեղափոխութեան յաղթանակէն ետք, ռազմական նախարար դարձաւ եւ 49 տարի այդ պաշտօնը վարեց: 2008-ին ստանձնելով Քուպայի ղեկավարութիւնը` 76-ամեայ Ռաուլ սկսաւ քաղաքական եւ տնտեսական բարեփոխումներ կատարել, մասնաւորապէս նախաձեռնեց Միացեալ Նահանգներու հետ յարաբերութիւններու բնականոնացան:
Քամերունի Նախագահ Փոլ Պիա
Քամերունի նախագահ Փոլ Պիա ծնած է 13 փետրուար 1933-ին գիւղական բնակավայրի մէջ: Տարրական եւ միջնակարգ կրթութիւնը ստացած է կաթոլիկ վարժարաններու մէջ, կը պատրաստուէր իր կեանքը նուիրել եկեղեցւոյ: 1950-ական թուականներու կէսերուն, երբ Ափրիկէի մէջ սկսաւ ապագաղութացման հոլովոյթը, ապագայ նախագահը քաղաքականութեամբ հրապուրուեցաւ:
Փարիզի մէջ աւարտելով քաղաքագիտութեան հիմնարկը` Փոլ Պիա սկսաւ աշխատիլ Քամերունի առաջին նախագահ Անատու Ահիճոյի գրասենեակին մէջ: Ժամանակի ընթացքին յաղթահարելով նուիրապետական սանդուխի բոլոր աստիճանները` Պիա ինք ղեկավարեց երկիրը Ահիճոյին պարտադրուած հրաժարականէն ետք: Պետութեան ղեկավարի պաշտօնին ան յաջողած է լուծել Նիկերիոյ հետ գրեթէ յիսնամեայ տարածքային հակամարտութիւնը եւ ատկէ հասնիլ` բնական պաշարներով հարուստ Պաքասի թերակղզիին Քամերունի յանձնուելուն:
Լիբանանի Նախագահ Միշել Աուն
Միշել Նայիմ Աուն ծնած է 1935 թուականին, Պէյրութի Հարըթ Հրէյք արուարձանին մէջ, աղքատ կրօնական ընտանիքի մէջ: 1958-ին աւարտած է զինուորական վարժարանը, 1959-ին` Ֆրանսայի Շալոն սիւր Մարնի զինուորական դպրոցը: 1966 թուականին ուսումը աւարտելէ ետք, ուսանած է Միացեալ Նահանգներու Օքլահոմա նահանգի Ֆորթ Սիլ հրետանային դպրոցին եւ Ֆրանսայի Բարձրագոյն զինուորական դպրոցին մէջ (1978–1980): Կը խօսի` անգլերէն, ֆրանսերէն, սպաներէն եւ իտալերէն: «Մայրիներու յեղափոխութենէն» ետք` 2005-ին վերադարձած է Լիբանան: 2005-ի յունիսին խորհրդարանական ընտրութեան մէջ անոր ստեղծած «Փոփոխութիւն եւ բարեկարգում» համախմբումը ստացաւ 128 աթոռներէն 21-ը: Աուն դարձաւ խորհրդարանի անդամ: Ան մերժեց մաս կազմել կառավարական համաձայնական դաշինքին եւ մնաց ընդդիմութեան մէջ:
2006-ի փետրուարին ան համաձայնագիր ստորագրեց Ազգային Ազատ հոսանք հայրենասիրական շարժման եւ Հըզպալլայի միջեւ : 31 հոկտեմբեր 2016-ին ան ընտրուեցաւ Լիբանանի Հանրապետութեան նախագահ:
Ճափոնի Կայսր Աքիհիթօ
Ճափոնի կայսր Աքիհիթօ ծնած է 23 դեկտեմբեր 1933-ին: Ներկայիս միակ ղեկավարող կայսրն է աշխարհի մէջ: Ըլլալով թագաժառանգ իշխան` առաջին անգամ շեղած է բազմադարեան աւանդութենէ, ըստ որուն, կայսրերն ու իշխանները պէտք էր ամուսնանային միայն ազնուական կնոջ հետ, եւ 1959-ին ամուսնացած է ալիւր աղացող խոշոր ընկերութեան մը նախագահի աղջկան հետ:
1989-ին դարձած է Ճափոնի 125-րդ կայսրը, հօր` Հիրոհիթօ կայսեր մահէն ետք ժառանգելով գահը: Օգոստոս 2016-ին դիմելով ժողովուրդին` կայսրը յայտարարած էր, որ պատկառելի տարիքին պատճառով միապետի պարտականութիւնները կատարելը իրեն համար աւելի դժուար կը դառնայ (կայսրը անմիջականօրէն չի կրնար յայտնել հեռանալու մասին, քանի որ աւանդաբար չի խառնուիր քաղաքականութեան): Կառավարութեան որոշումվ Աքիհիթօ իր կայսերական լիազօրութիւններէն կը հրաժարի 31 մարտ 2019-ին:
Սէուտական Արաբիոյ Սալման Թագաւորը
Սէուտական Արաբիոյ թագաւոր Սալման պըն Ապտուլ Ազիզ Ալ Սաուտ (81 տարեկան), երկու սրբութիւններու պահապանն ու Սէուտ գերդաստանի գլխաւորն է: Թագաւոր եւ վարչապետ դարձած է 23 յունուար 2015-ին իր արիւնակից եղբօր` Ապտալլա թագաւորի մահէն ետք:
Սալման Սէուտական Արաբիոյ առաջին թագաւոր Ապտուլ Ազիզ պըն Սէուտի որդին է եւ վեցերորդը` «Սուտայրի եօթնեակէն»: Ան Ֆահտ թագաւորի ամէնէն վստահելի խորհրդատուն էր եւ թագաժառանգ իշխան Սուլթանի ամէնէն մտերիմ եղբայրը: Մինչեւ գահ բարձրանալը եղած է պաշտպանութեան նախարար (2011-2015) եւ Ռիատի նահանգապետ (1963-2011):
Ծնած է 31 դեկտեմբեր 1935–ին` դառնալով պըն Սէուտի 25-րդ որդին: Անոր մայրը Հասա Սուտայրին էր: Սալման մեծցած է Մուրապայի պալատին մէջ: Նախնական կրթութիւնը ստացած է Ռիատի Արքայական դպրոցին մէջ, որ հիմնադրուած էր պըն Սէուտի կողմէ` իր երեխաներուն համար: Սալման ուսանած է կրօն եւ ժամանակակից գիտութիւն:
Իր եղբօր` թագաժառանգ իշխան Նայեֆ պըն Ապտիւլ Ազիզի մահէն ետք Սալման յունիս 2012-ին Սուէտական Արաբիոյ թագաժառանգ իշխան եւ փոխ վարչապետ նշանակուած է:
Պհումիպոլ Ատուլվատեժ, Թայլանտ
Թայլանտի թագաւորը ամէնէն տարեցներէն չէ, բայց աշխարհի ամէնէն երկար պաշտօնավարող ղեկավարն է: Ան թագադրուած է 1946 թուականին: Lèse–majesté օրէնքները Թայլանտի մէջ վտանգաւոր կը դարձնեն ծերացող արքային մասին որեւէ բան գրելը…
Ամէնէն Երկար Իշխած Առաջնորդը
Սոպհուզա Բ. հարաւային Ափրիկէի Սուազիլենտի թագաւորը եղած է 82 տարի 254 օր. պատմութեան մէջ արձանագրուած ամէնէն երկարատեւ իշխողը (22 յուլիս 1899-21 օգոստոս 1982)` Սոպհուզա ծնած է 22 յուլիս 1899-ին, եւ միայն 4 ամսական էր, երբ հայրը` Նկուանա Ե. թագաւորը յանկարծամահ եղաւ: Սոպհուզա թագաւոր եղաւ, իսկ մեծ մայրը եւ հօրեղբայրը երկիրը ղեկավարեցին մինչեւ որ ան 21 տարիքը թեւակոխեց: Սոպհուզա գահին վրայ մնաց մինչեւ իր մահը` 1982: Անոր յաջորդեց երիտասարդ տղան` Թֆուալա, որ թագադրուեցաւ 1986-ին:
Օգտագործուած աղբիւրներ`
«Տէյլի Մէյլ», «ԹԱԱՍ», «Պի. Պի. Սի.»:
