«Անկախ». Դեկտեմբեր 7, Երեւան: Ես 14 տարեկան եմ: Դպրոցին մէջ, բնագիտութեան ժամուն, զանգէն քանի մը րոպէ առաջ սկսաւ ցնցուիլ, պատուհանները թափեցան, մենք դուրս վազեցինք բակ: Տնօրէնն ու ուսուցիչները վերջինը դուրս եկան դպրոցէն: Երեխաները չէին լար, անգամ` առաջին դասարանցիները:
Դեկտեմբեր 8: Հայրս գիշերը գնաց Լենինական, մայրս թաքուն կու լար, որ մեզ չվախցնէ: Մենք դասարանով որոշեցինք որպէս կամաւոր երթալ հիւանդանոց:
Դեկտեմբեր 9, Երեւան, Միքայէլեանի անուան հիւանդանոց: Վիրաւորներ, վիրաւորներ, վիրաւորներ ամէնուրեք` միջանցքներու, անցուղիներու, յարկերու մէջ, ամէնուրեք արեան հոտ եւ` սեւ ինչ-որ բանով կեղտոտուած շղարշներ: Աղջիկ մը բերին, ես ու Գրիգորը զայն պատգարակով շալկեցինք 4-րդ յարկ: Աղջիկը փոքր էր, 7-8 տարեկան: Անունը Արմինէ է: Ոտքերու փոխարէն` ոսկորներէ ու միսէ շիլա է: Որոշեցի` պիտի այցելեմ անոր:
Դեկտեմբեր 10: Հիւանդանոց եկան բժիշկներ` Լենինկրատէն ու Ֆրանսայէն. կ՛ըսեն, որ նոյնիսկ 2 իսկական ամերիկացիներ կան եւ բուժքոյր մը` նոյնպէս այնտեղէն, կ՛ըսեն` սեւամորթ: Ամսուն 8-էն դասարանէն ոչ ոք տուն գացած է: Ցերեկ ու գիշեր, գիշեր ու ցերեկ խառնուած է աղաղակներու, մահերու, հայհոյանքներու, սպիտակ շրջազգեստներու մղձաւանջային խճանկարին մէջ: Նախ հիւանդացաւ մեր դասարանի Նուարդիկը, 3 օր անքուն մնացած էր, տարին տուն:
Դեկտեմբեր 11: Մեր դասարանցի Շուպին Պետեանը, մոլոկան, 2 մեթր հասակով թիկնեղ տղայ մը, թաքուն կու լար հիւանդանոցի դիահերձարանին քով: Միայն ես տեսայ, բայց որոշեցի միւսներուն չըսել: Ջնջխուած ոտքերով Արմինէն դեռ ուշքի չէ եկած: Բժիշկը հարցուց` անոր ի՞նչն եմ, ստեցի, ըսի` եղբայրն եմ:
Դեկտեմբեր 12: Սորվեցուցին ծխել մենթոլով զզուելի ծխախոտներ: Վրայէս քրտնքի ու վալիդոլի հոտ կու գայ: Եկաւ հայրիկը` դուրս թափող աչքերով նայեցաւ, գրկեց ու ըսաւ` տուն գնա՛: Հրաժարեցայ: Հայրիկս ձեռքս ամուր սեղմեց, կեանքին մէջ առաջին անգամ, ինչպէս` տղամարդու ձեռքն ու գնաց: Նկատեցի, որ գրպանիս մէջէն կ՛երեւէր ծխախոտի տուփը: Հայրիկս ոչինչ ըսաւ:
Դեկտեմբեր 13: Մեր դասարանէն ոտքի վրայ մնացինք միայն ես, Գուրգէնը, Արսէնը, Արմէնն ու Արամայիսը: Արդէն մենք ալ կրնանք երթալ, արտասահմանէն եկած բժիշկներն ու բուժանձնակազմն արդէն բաւական են: Տպաւորութիւն է, որ հիւանդանոցը վերածուած է Բաբելոնի` գերմաներէն, անգլերէն, ֆրանսերէն, ռուսերէն լեզուները կը լսուին ամէն կողմէ: Կ՛ուզեմ ուտել ու քնանալ:
Դեկտեմբեր 14: Վեր բարձրացայ` Արմինէին քով: Բժիշկը ըսաւ, որ զայն տարած են: Միջանցքին մէջ լսեցի, թէ ինչպէս կ՛ըսեն, որ ան մահացած է: Ալ ոչինչ կը յիշեմ: Արթնցայ տունը: Մայրս կ՛ըսէր, որ ուշաթափուած եմ, ու զիս տուն բերած են:
Դեկտեմբեր 15: Վե՛րջ: Իմ ամբողջ մանկութիւնս մնաց այնտեղ, այն հիւանդանոցին մէջ` արիւնոտ շղարշներու, վիրաւորներու ճիչերու եւ Արմինէին հետ:
1988 թուական դեկտեմբեր 7: Հայաստանի սարսափելի երկրաշարժի օրն է, որ խլեց շուրջ 30 հազար կեանք` Լենինականի ու Սպիտակի մէջ:
