50 Տարի Առաջ (2 Նոյեմբեր 1967)

Իսկական Հայրենասիրութիւնը

Երկրէ երկիր արտագաղթը համաճարակ հիւանդութիւն է դարձած Մերձաւոր Արեւելքի հայութեան համար:

Վերջին ամիսներու  դէպքերը իւղ լեցուցին կրակին վրայ:

Արտագաղթի դիմողները մեծամասնութեամբ երիտասարդներ են:

Անոնք նախակարապետներ են, յառաջապահներ, հետախուզողներ, որոնք, լաւագոյն պարագային, երեք ամսուան վիզա ապահովելով իբրեւ զբօսաշրջիկ` կ՛երթան տուեալ երկիր մը:

Երեք ամսուան ընթացքին ամէն միջոց կը փորձեն մնայուն բնակութեան եւ աշխատանքի իրաւունք ձեռք բերելու համար:

Եթէ պատահմամբ յաջողին, կը ջանան իրենց մօտիկ պարագաներն ալ բերել տալ:

Վերջին տարիներու ընթացքին Սուրիայէն, Լիբանանէն, Եգիպտոսէն, Կիպրոսէն ու Թուրքիայէն որոշ թիւով հայ երիտասարդներ կ՛երթային Գերմանիա, Պելճիքա եւ Հոլանտա` իբրեւ աշխատաւոր, նախապէս կնքուած մասնաւոր պայմանագրութեամբ:

Ասոնք դրամ կը շահէին եւ իրենց ընտանիքներուն կ՛օժանդակէին նիւթապէս:

Այժմ այդ երկիրներն ալ փակած են իրենց դուռերը` համաշխարհային տնտեսական տագնապին պատճառով, որ կը ծանրանայ օրէ օր:

Երբեմն պատահած է, որ հայ երիտասարդներ, անգիտակ տեղական օրէնքներուն, առանց պայմանագրութեան գացած են Գերմանիա` իբրեւ զբօսաշրջիկ: Ու երեք ամսուան պայմանաժամը լրանալէ ետք սահմանէն դուրս հանուած են:

Նոյնն է պարագան Ֆրանսայի համար:

Պէյրութէն, Պոլիսէն կամ Աղեքսանդրիայէն շոգենաւ նստողը շունչը կ՛առնէ Ֆրանսա` զբօսաշրջիկի անցագիրը գրպանը:

Ֆրանսական իշխանութիւնները ցարդ բարեացակամ վերաբերում ցոյց տուած են հայերուն հանդէպ` գիտնալով մեր մասնաւոր վիճակը:

Աչք գոցած են: Բնակութեան պայմանաժամը երկարաձգած են: Եւ աշխատանքի արտօնագիր տուած են այն երիտասարդներուն, որոնք ձեւականօրէն ժամանակաւորապէս, սակայն իրականին մէջ մնայուն բնակութիւն հաստատելու, տուն-տեղ դառնալու եւ նոր տնտեսութիւն ստեղծելու նպատակով եկած են այս երկիրը:

Շաբաթ չ՛անցնիր, որ նման պայմաններու մէջ գտնուող երիտասարդներու այցելութիւնը չընդունինք: Կարելին կ՛ընենք օրինական պայմաններու մէջ դիւրացնելու համար անոնց գործը:

Սակայն տնտեսական տագնապն ու գործազրկութիւնը թոյլ չեն տար այլեւս պատկան իշխանութեանց` նախկին բարեացակամութիւնը շարունակելու եւ դիւրութիւններ ընծայելու:

Վալանսի մեր աշխատակցուհին` Օտեթ Միքայէլեանը, որ շնորհիւ իր յարաբերութեանց եւ քաղաքապետական խորհրդականի հանգամանքին` տարիներէ ի վեր մնայուն բնակութեան եւ աշխատանքի իրաւունք կ՛ապահովէր իրեն դիմող բազմաթիւ հայ երիտասարդներու, վերջերս կը գրէր մեզի, որ ներկայիս անհնար է դրական արդիւնք ձեռք բերել այս մարզին մէջ:

Իր դիմումներուն մերժողական պատասխան կը տրուի այժմ այն առարկութեամբ, որ բազմաթիւ ֆրանսացիներ գործազուրկ են եւ նպաստ կը ստանան պետութենէն:

Հայաստանէն վերադարձողներէն անոնք, որոնք նախապէս ֆրանսահպատակ էին, վերստացած են իրենց նախկին իրաւունքները:

Սակայն անոնց ծնողներէն կամ պարագաներէն անոնք, որոնք ներգաղթելէ առաջ «հայ գաղթական» էին, աշխատանքի իրաւունքէն զրկուած էին:

Օ. Միքայէլեանը պետական իշխանութեանց մօտ դիմումներ կատարեց անցեալ տարի` յիշեալներու վիճակին դարման գտնելու համար:

Արտագաղթը, ինչ ալ ըլլան պատճառները, աղէտ է:

Որքան ցրուինք, որքան թափառական դառնանք երկրէ երկիր, ի խնդիր չոր հացի մը, այնքան կը բազմապատկենք օտարացումի, ձուլումի եւ հայութենէ ի սպառ հրաժարելու վտանգները:

Փրկութեան միակ միջոցն է տարագիր հայութեան համախմբումը մայր հայրենիքի մէջ, որքան ալ անհամբոյր ըլլան պայմանները:

Իսկական հայրենասիրութիւնը ա՛յդ կը պահանջէ:

ՀՐԱՆՏ-ՍԱՄՈՒԷԼ

Լոնտոնահայ Գործարանատէր
Խաչիկ Մթրպեան

Լոնտոնահայ գործարանատէր Խաչիկ Մթրպեանը ինը տարի առաջ կարի մէկ մեքենայով այր մարդու նայլոն կերպասէ շապիկ կը կարէր:

Նայլոն կերպասը երբ աղտոտի, գաղջ ջուրի մէջ լուացուելէ ետք, առանց քամելու, հինգ-վեց ժամէն կը չորնայ: Արդուկուելու պէտք չունի:

Անցնող ինը տարիներու ընթացքին Խաչիկ Մթրպեանը իր յամառ ու յարատեւ աշխատանքով նուաճողական մեծ յաջողութիւններ արձանագրեց:

Ներկայիս իր գործարանները ամէնէն համբաւաւորներն են Անգլիոյ մէջ, եւ ան գրաւած է գրեթէ ամբողջ շուկան:

Ունի երկու հսկայ գործարաններ, ուր կ՛աշխատին հազարաւոր մարդիկ: Գործարաններէն մէկը կը գտնուի Իսլանտայի մէջ, միւսը` Լոնտոնի օդակայանի ճամբուն վրայ: Երբ օդակայանէն Լոնտոն գալու ըլլաք, ձեր աջ կողմը պիտի տեսնէք Խաչիկ Մթրպեանին գործարանը`

BRENFORD NYLONS.

Գործարանի գագաթին, անգլիական դրօշի կողքին, հպարտօրէն կը ծածանի լայնածաւալ հայկական տարագիր եռագոյն դրօշը:

Ազնուասիրտ ու ազգասէր հայ մըն է Խաչիկ Մթրպեանը: Անցեալ տարի, երբ յունահայոց առաջնորդ Սահակ արք. Այվազեանը Լոնտոն այցելեց, կոկիկ գումար մը յանձնեց սրբազանին` Աթէնքի ազգային կալուածի շինութեան համար:

Այս տարի, մայիսին, Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոս Խորէն Ա. երբ Լոնտոն այցելեց, վեհափառ հօր տրամադրութեան տակ դրաւ գեղեցիկ ինքնաշարժ մը` իր վարիչով: Ապա, վեհափառ հօր պանդոկին ամբողջ ծախսերը վճարելէ զատ, կոկիկ գումար մըն ալ յանձնեց կաթողիկոսարանի ծախքերուն համար:

Վերջերս Ամերիկայի մէջ հրատարակուած Համաստեղի «Յուշամատեան»-էն բազմաթիւ օրինակներ գնեց եւ նուիրեց Լոնտոնի հայ ուսանողներուն:

Խաչիկ Մթրպեանը սրտբացօրէն կ՛ընդունի եւ անսակարկ կը բանայ իր քսակը բոլոր անոնց, որոնք կը դիմեն իրեն հանրային նպատակի մը համար:

ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ ՉԱԼԻՔԵԱՆ