Բազմաթիւ դեսպաններ եւ միջազգային այլ շրջանակներու ներկայացուցիչներ վերջին ամիսներուն յայտարարուած կամ ծածուկ յաճախակի այցելութիւններ կու տան Թրիփոլի: Դեսպանատուներ հետաքրքրուած են քաղաքին կարիքներով եւ միաժամանակ կը սերտեն տեղական առեւտրական շրջանակներու հետ գործակցութեան կարելիութիւնները` այն նախատեսութեամբ, որ մօտիկ ապագային Թրիփոլին կը դառնայ մեկնակէտ` Սուրիոյ յետպատերազմեան վերակառուցման աշխատանքներուն: Այսուհանդերձ, շատ բան կայ ընելիք Թրիփոլին եւ հիւսիսի միւս շրջանները վերակենդանացնելու համար:
Միջազգային ընտանիքին հետաքրքրութիւնը Թրիփոլիի եւ անոր շրջակայքին նկատմամբ կը մեկնի այն իրողութենէն, որ ըստ էութեան, անիկա պէտք է օժտուի աւելի լաւ պայմաններով եւ գտնուի պատրաստ վիճակի մէջ, երբ Սուրիոյ վերակառուցման աշխատանքները սկսին:
Թրիփոլի կը գտնուի Սուրիոյ սահմանէն միայն 30 քմ հեռաւորութեան վրայ:
Թրիփոլիի ենթակառոյցները
բարելաւելու ճիգեր
Թրիփոլի Լիբանանի երկրորդ մեծագոյն եւ երկրորդ խճողուած քաղաքն է Պէյրութէն ետք: Հակառակ անոր որ քաղաքը կ՛ընդգրկէ երկրին երկրորդ մեծագոյն նաւահանգիստը, անիկա կը դիմագրաւէ բազմաթիւ մարտահրաւէրներ, որոնք խոչընդոտ կը հանդիսանան անոր տնտեսական զարգացման: Քաղաքական եւ ընկերային անկայունութիւնը, առաւել` համապատասխան ենթակառոյցներու բացակայութիւնը պատճառ դարձած են ներդրումներու փախուստին ո՛չ միայն Թրիփոլիէն, այլեւ` ընդհանրապէս երկրի հիւսիսէն:
Այս բոլորը սակայն շուտով կրնան փոխուիլ:
Լիբանանի Ներդրումներու բարգաւաճման գերագոյն մարմինի (IDAL) հրապարակած մէկ տեղեկագրին համաձայն եւ փետրուար 2016-ի գնահատումներով, Լիբանանի աշխատուժին 11%-ը կը գտնուի երկրի հիւսիսային շրջանին մէջ: Նոյն տեղեկագիրը կը նշէ նաեւ, որ Թրիփոլին կրնայ վերածուիլ տնտեսական հիմնական կեդրոնի` շուկայական ծառայութիւններ մատուցելով դրացի երկիրներուն մէջ ապրող 200 միլիոն բնակչութեան, եթէ քաղաքը օժտուի ընկերատնտեսական արդիական ենթակառոյցով:
Եւ փաստօրէն, Լիբանանի հիւսիսային շրջանի ենթակառոյցներու բարեփոխման համար առաջադրուած ներդրումները արդէն կ՛անցնին 220 միլիոն տոլարի սահմանը եւ շուտով կրնան հասնիլ 400 միլիոն ամերիկեան տոլարի: Բարեփոխման կ՛ենթարկուին մասնաւորաբար ամբարման, փոխադրամիջոցներու եւ առեւտուրի ենթակառոյցները, ներառեալ` Թրիփոլիի նաւահանգիստի վերակառուցումը, որուն համար յատկացուած է 58 միլիոն տոլար:
Այնուամենայնիւ, Լիբանանի ցարդ մեծագոյն տնտեսական ազատ գօտիի (Tripoli Special Economic Zone-TSEZ) ստեղծումը Թրիփոլիի մէջ, որ արդէն մտած է գործադրութեան փուլ, կը խթանէ յաւելեալ ներդրումներ եւ առեւտրական նոր նախաձեռնութիւններ:
2005 յունիսին Լիբանանի կառավարութիւնը որդեգրեց Թրիփոլիի մէջ յատուկ տնտեսական գօտի ստեղծելու օրինագիծը, որ սակայն հազիւ 2008 սեպտեմբերին վաւերացուեցաւ:
Թրիփոլի տնտեսական քաղաք նկատուելու անհրաժեշտ բոլոր տուեալները ունի` սկսեալ նաւահանգիստէն, միջազգային տօնավաճառէն, օդակայանէն մինչեւ անբնակ տարածութիւններու եւ աշխատող ձեռքերու առկայութիւնը: Առ այդ, Թրիփոլիի տնտեսական ազատ գօտին` TSEZ-ը աւանդական գօտի մը պիտի չըլլայ, ուր աշխատանքները սահմանափակուած են պահեստաւորումով: Թրիփոլիի տնտեսական ազատ գօտին կ՛առաջադրէ այդ բոլորը, առաւել` ամէն տեսակի արդիւնաբերական, առեւտրական եւ բացի զբօսաշրջութենէն` ընդհանրական այլ ծառայութիւններ, որոնց շարքին նոր ընկերութիւններու ստեղծումը ազատ գօտիի պայմաններով` յար եւ նման Տուպայի, Յորդանանի եւ Սէուտական Արաբիոյ նմանօրինակ գօտիներուն:
Ազատ գօտիի ստեղծման առաջին հանգրուանը արդէն աւարտած է տնօրէն խորհուրդի նշանակումով եւ ծովեզերեայ հողատարածքի պատրաստութեամբ: Խորհուրդի նախագահ նշանակուած է ելեւմուտքի նախկին նախարար Ռայա Հասանը: 550.000 քառ. մեթր ծովային տարածք արդէն իսկ լեցուած է եւ նորաստեղծ հողաշերտը պատրաստ է գործածութեան: Երկրորդ փուլով կ՛ամբողջանան ենթակառոյցները: Ընդհանուր ծախսը կը գնահատուի 55 միլիոն տոլար:
Տակաւին, Համաշխարհային դրամատունն ու Իսլամական բարգաւաճման դրամատունը պատրաստակամութիւն յայտնած են ֆինանսաւորելու երկաթուղագիծի մը կառուցումը, որ Թրիփոլիի նաւահանգիստը պիտի միացնէ սուրիական սահմանին: Ծախսը կը գնահատուի 60 միլիոն տոլար:
Սուրիոյ վերակառուցումը`
աւելի քան 200 միլիառ տոլար
Համաշխարհային դրամատան տուեալներով, Սուրիոյ վերակառուցումը կը գնահատուի 200 միլիառ տոլար:
Լիբանանցի տնտեսագէտներ, գործարարներ եւ պաշտօնատարներ կը հաւատան, որ Լիբանան կարեւոր դերակատարութիւն կրնայ ունենալ Սուրիոյ վերակառուցման աշխատանքներուն մէջ` նկատի ունենալով վերակառուցման Լիբանանի եզակի փորձը քաղաքացիական պատերազմի աւարտէն ետք:
Այս պատճառով է, որ մեծ թիւով միջազգային ընկերութիւններ շահագրգռուած են Թրիփոլիով, եւ մասնաւորաբար` նորաստեղծ տնտեսական ազատ գօտիով:
Մետաքսի ճամբու նկատառումներով,
Չինաստան պատրաստ` ֆինանսաւորելու
Լիբանանցի պաշտօնատարներ եւ դրամատնային իշխանութիւններ կը յայտնեն, որ Չինաստան մեծ հետաքրքրութիւն կը ցուցաբերէ Լիբանանի նկատմամբ, եւ այս առումով, անցեալ ամիսներուն լիբանանեան չորս պատուիրակութիւններ այցելած են Փեքին: Օրինակ, անցեալ մայիսին «Ֆրանսապանք»-ի կազմակերպած առեւտրականներու Փեքին այցելութիւնը կապուած էր Չինաստանի «Գօտի եւ ճանապարհ»-Մետաքսի Նոր ճամբայ նախաձեռնութեան հետ: Սակայն դիտորդները կը նշեն, որ անիկա նոյնքան կապուած է Սուրիոյ վերակառուցման, որքան` Մետաքսի նոր ճամբուն:
Թէեւ տակաւին յստակ չէ, թէ ե՛րբ վերջ կը գտնէ Սուրիոյ տագնապը, սակայն Լիբանան արդէն իսկ պատրաստութիւն կը տեսնէ դառնալու հիմնական կեդրոնը Սուրիոյ վերակառուցման աշխատանքներուն` հիմնականօրէն արտաքին օժանդակութեան ճամբով: Չինաստանը կը նկատուի բանալի երկիրը այս օժանդակութեանց:
Ռայա Հասանի համաձայն, «Չինական կառավարութիւնը եւ Լիբանանի սեփական մարզը կը նկատուին բնական գործընկերներ Թրիփոլիի ազատ գօտիի ֆինանսաւորման ուղղութեամբ: Փոխադարձ շահերը եւ Մետաքսի ճամբու նախաձեռնութիւնը շարժառիթ կը հանդիսանան սերտ գործակցութեան»: «Ազատ գօտին նախ կրնայ ծառայել իբրեւ ապրանքներու մթերման կեդրոն, ուրկէ անոնք կրնան փոխադրուիլ տարբեր ուղղութիւններով»:
Չինական ընկերութիւնները կրնան իւրայատուկ դեր խաղալ, կ՛ընդգծէ Ալ Հասան:
Աղբիւրներ
The Lebanon Opportunites Magazine
Home Magazine Lebanon
The Daily Star
https://www.ft.com/content/23ad0722-7110-11e7-aca6-c6bd07df1a3c
