Պապին Ճամբորդութիւնը
Էր երբեմն թագաւորները, հանրապետութեան նախագահները, վարչապետները, նախարարները, պապերը, կաթողիկոսներն ու պատրիարքները անշարժ անձնաւորութիւններ էին: Կը մնային իրենց մայրաքաղաքներուն կամ աթոռանիստ քաղաքներուն մէջ: Քաղաքական կամ կրօնական խնդիրները կը կարգադրէին դեսպաններու եւ նուիրակներու միջոցով:
Փոխուած են ժամանակները: Փոխուած են բարքերն ու սովորութիւններն ալ: Աւանդութիւնները թանգարան դրուած են` դառնալով հին-հին դարուց յիշատակ:
Կ՛ապրինք արագութեան, չըսելու համար` հիւլէական, դարուն մէջ:
Անցեալի յիշատակ է գաղտնի դիւանագիտութիւնը, որ ա՛յնքան ի պատուի էր անցեալ դարուն:
Այժմ քաղաքական պատասխանատու դէմքերը անձամբ կը վարեն իրենց երկիրներու քաղաքականութիւնը` շատ քիչ բան ձգելով դեսպաններուն: Օդանաւ կ՛առնեն ու քանի մը ժամուան մէջ կ՛երթան հեռաւոր երկիրներ` ի հարկին նոյն օրը կամ քանի մը օր ետք վերադառնալով:
Կրօնականներն ալ կը հետեւին քաղաքագէտներու օրինակին: Կը զարմանայինք, որ Վազգէն Ա. Լուսաւորիչի աթոռին վրայ բազմելէն չորսուկէս ամիս չանցած ճամբորդութեան կ՛ելլէր դէպի Մերձաւոր Արեւելք ու երկար ատեն կը բացակայէր Էջմիածնէն:
Այնուհետեւ քանիցս ճամբորդեց` Եւրոպայէն ետք այցելելով զոյգ Ամերիկաները եւ Ափրիկէ, Եթովպիա: Անցեալ շաբթու ալ` Ժընեւ:
Այլեւս չենք զարմանար, յորմէհետէ Վատիկանի գահակալն ալ նոյնը սկսաւ ընել, այն տարբերութեամբ միայն, որ Պօղոս Զ. պապին ճամբորդութիւնները աւելի կարճ կը տեւեն: Չորս տարուան մէջ չորս տեղ այցելեց` Պաղեստին, Նիւ Եորք (ՄԱԿ), Հնդկաստան եւ Ֆաթիմա (Փորթուգալ):
Հինգերորդ ճամբորդութիւնը վերապահած էր Թուրքիոյ` ընդհանուր զարմանք պատճառելով:
Ի՞նչ նպատակ կը հետապնդէ Կաթողիկէ եկեղեցւոյ քահանայապետը Թուրքիա այցելութեամբ:
Անցեալ փետրուարին է, որ Վատիկանի թուրք դեսպանին հետ կարգադրուեր է այս ճամբորդութեան նպատակն ու թուականը, սակայն գաղտնի պահուեր է:
Պապը Թուրքիոյ Հանրապետութեան նախագահին ու վարչապետին հետ տեսնուելէ ետք հանդիպումները կ՛ունենայ նաեւ Ուղղափառ եկեղեցւոյ Տիեզերական պատրիարք Աթենակորասին եւ Թուրքիոյ հայոց պատրիարք Շնորհք արք. Գալուստեանին հետ:
Պօղոս Զ. Երուսաղէմի մէջ այցելած էր նաեւ հայոց պատրիարքին:
Հետեւելով Վատիկան Բ. Տիեզերական ժողովին մէջ յայտնուած բաղձանքներուն` պապը ձեռնարկներ կը կատարէ քրիստոնեայ եկեղեցիներու միութեան համար:
Ըսուեցաւ, որ փոխադարձ այցելութեան կ՛երթայ յունաց պատրիարքին, որուն հետ միասին աղօթեր էր Երուսաղէմի Ձիթենեաց լերան վրայ:
Կաթողիկէ եւ ուղղափառ եկեղեցիները բաժնուեր էին Բիւզանդական կայսրութեան օրով եւ 1054 յուլիս 18-ին Պոլսոյ Սուրբ Սոֆիա մայր եկեղեցւոյ մէջ կարդացուեր էր բաժանման կոնդակը:
Վատիկան Բ. Տիեզերական ժողովը 1965 դեկտեմբեր 7-ին հանդիսաւորապէս չեղեալ նկատած ըլլալով Հռոմի պապին Անաթեմայի (նզովք) կոնդակը` հաշտութիւն գոյացած է երկու եկեղեցիներուն միջեւ:
Թուրքիոյ հանդէպ իր բարեկամական զգացումներուն հաւաստիքը տալու համար 1965 յունուար 29-ին պապը թուրք իշխանութեանց վերադարձուցած էր այն դրօշակը, որ 1571-ին աւստրիացի հրամանատար Տոն Ժուանի կողմէ գրաւուած էր թուրքերէն` Լեփանթի նշանաւոր յաղթանակին ատեն եւ կը պահուէր Հռոմ Սանթա Մարիա Մաճճորէի մայր եկեղեցիին մէջ:
Թրքական նաւատորմը ջախջախուած էր Լեփանթի առջեւ այդ պատմական նաւամարտին մէջ:
Այս առթիւ Վատիկանի կողմէ թուրքերուն ուղղուած գրութեան մը մէջ կ՛ըսուէր.
«Կաթողիկէ եկեղեցին համոզուած ըլլալով, որ այսօր անկեղծ ու սրտագին ճիգեր պէտք է ընէ երթալու համար դէպի ամէն ցեղի, լեզուի ու կրօնի պատկանող մարդոց, իր դէմքը կը դարձնէ դէպի ազնիւ թուրք ազգը, որուն դէպի յառաջդիմութիւն կատարած ջանքերը հանրածանօթ են:
«Իրեն համար մեծապէս ուրախառիթ է, որ պարագաները փոխուած ըլլալով` թուրք հանրապետութիւնն ու Սուրբ Աթոռը բարի յարաբերութիւններ կը մշակեն այսօր: Անճելօ Ռոնքալլի (Յովհ. Իգ. պապը, Հ. Ս.) շատ օգնած է իրաց այս կացութեան, երբ առաքելական նուիրակ էր Թուրքիոյ մէջ, 1934-1944: Պատերազմական այս հին աւարը այսօր կը ծառայէ բարւոքելու բարեկամութիւնն ու խաղաղութիւնը»:
Թուրքիոյ մէջ զանազան այցելութիւններ տուաւ պապը: Մասնաւորապէս այցելեց Եփեսոս, ուր գումարուեցաւ Տիեզերական ժողովը 431-ին, եւ ուր կը գտնուէր աշխարհի եօթը հրաշալիքներէն մէկը` Արտեմիսի տաճարը, զոր այրեց Երոստրատոս` անունը անմահացնելու համար: Այնտեղ է Մարիամ Աստուածածինը պատմական եկեղեցին, զոր թուրքերը շահագործումի առարկայ դարձուցեր են` քրիստոնեայ զբօսաշրջիկները հրապուրելու համար:
Ի՞նչ լոյս պիտի ծագի պապին Թուրքիա այցելութենէն` քրիստոնէական եկեղեցիներուն համար:
ՀՐԱՆՏ-ՍԱՄՈՒԷԼ
Ֆրանսա
Խանասորի Արշաւանքին
70-րդ Տարեդարձը Տեսինի Մէջ
Խանասորի պատմական արշաւանքին 70-րդ տարեդարձը բացառիկ շուքով տօնակատարուած է Տեսինի մէջ` մասնակցութեամբ բազմահարիւր երիտասարդներու:
Կոմիտէի կողմէ բացման խօսքը ըրած է Ստեփան Չաքըրեան:
Բանախօսած է Տիգրան Զէքեան:
Գործադրուած է գեղարուեստական ճոխ յայտագիր մը: Ձայնասփռուած են հայկական երգեր եւ պարեղանակներ: Տեղի ունեցած են գեղջկական պարեր` նոր սերնդականներու կողմէ: Մասնակցած են նաեւ ներկաներէն շատեր:
Յոտնկայս ոգեկոչուած է յիշատակը ազատագրութեան համար զոհուած բոլոր հերոսներուն:
Կեանքը Կապոյտ Խաչի
Կայանին Մէջ
Կայանին Մէջ
Ֆրանսահայ Կապոյտ խաչի Պելֆոնթենի կայանին մէջ ստեղծուած է տաքուկ մթնոլորտ մը:
Յուլիս 14-ին ծնողներ կանուխէն գացած են կայան: Կէսօրուան ճաշին տեղի ունեցած է խնճոյք: Մանուկներ արտասանած եւ երգած են հայերէն: Ներկայացուցած են փոքրիկ զաւեշտներ եւ պարած են հայկական տոհմիկ պարեր:
Կիրակի, 16 յուլիսին կայանը մեկնած է Ժընեւ եւ ներկայ եղած` Վազգէն Ա. կաթողիկոսի մատուցած պատարագին: Պատարագէն ետք վեհափառ հայրապետը իր մասնաւոր օրհնութիւնը տուած է մանուկներուն:
Երկրագունդը 1966-ին
Նիւ Եորքի մէջ լոյս տեսած է ՄԱԿ-ի 1966 տարեշրջանի վիճակագրական տարեգիրքը, որուն միջոցով կը հաստատուի, որ 1965-ի կիսուն երկրագունդի բնակչութիւնը 3.295.000 էր եւ կէսէն աւելին կ՛ապրէր Ասիոյ մէջ (1.830.000.000):
1960-1965 ժամանակաշրջանին բնակչութեան յաւելումին միջին տոկոսը տարին 1,9 առ հարիւր էր: Բնակչութեան խտութեան միջինը 24 բնակիչ է քառ. քիլոմեթրի վրայ: Եւրոպա կը շարունակէ մնալ ամենախիտ բնակչութեամբ ցամաքամասը (90 անձ` քառ քիլոմեթրի վրայ), կը յաջորդէ արեւելեան Ասիա (72): Վեցերորդ ցամաքամասը` Ովկիանիա ունի միայն 2 անձի խտութիւն մը` քառ. քիլոմեթրի վրայ:
1954-1960 ժամանակաշրջանին երկիրներու կէսէն աւելի կրկնապատկած են իրենց ազգային արտադրութեան հում նիւթը` արձանագրելով աւելի քան վեց առ հարիւր աճի միջին տարեբաժին մը:
1965-ի համաշխարհային արտածումներուն արժէքը 200.000 տոլար աւելի էր` բաղդատմամբ 1964-ի: Այս ձեւով արձանագրուած է ամէնէն բարձր մակարդակը: Այս արտածումէն զարգացած երկիրներու բաժինը վերջին տասնամեակին 66.2 առ հարիւրէն բարձրացած է 69 առ հարիւրի, մինչդեռ թերաճ երկիրներուն բաժինը 24 առ հարիւրէն իջած է 19 առ հարիւրի` նոյն ժամանակաշրջանին:
