Թենիս Խաղա՛նք

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ

Կիրակի, 11 յունիսին վերջ պիտի գտնէ 2017-ի կրան շլեմի Ֆրանսայի փուլը` Միլան Կարոսի թենիսի մրցաշարքը: Ճիշդ է, որ շատ յաճախ դիւրին չէ հետեւիլ մարզական խաղի մը, երբ բոլոր օրէնքները չենք հասկնար: Հետեւաբար այս սիւնակներուն մէջ մենք աւելի մօտէն պիտի ծանօթանանք այս մարզախաղին` կարենալ հետեւելու եւ գնահատելու համար զայն:

Պատմութիւն

Թենիսի խաղը յառաջացած է ֆրանսական ժէօ տը փոմ խաղէն: Սակայն մեզի ծանօթ թենիսի խաղը կը ծնի 19-րդ դարուն, Անգլիոյ մէջ: Այդ ժամանակ մարդիկ կը խաղային խոտին վրայ` գործածելով ձգախէժէ գնդակներ, որոնք կրնային ցատկել խոտին վրայ: Թենիս բառը եկած է ֆրանսերէն «թընէ» բառէն, որ կը նշանակէ` «հրամեցէք»: Այս բառն է, որ կ՛արտասանուէր առաջին անգամ գնդակը նետելէ առաջ եւ ապա` խաղը շարունակելու կարգ մը օրէնքներ յարգելով:

Թենիսի Օրէնքները

– Թենիսի մաչ մը բաղկացած է սեթերէ, որոնք բաժնուած են խաղերու: Պէտք է երկու սեթ յաղթել` մաչը յաղթած ըլլալու համար: Սակայն այր մարդոց եւ կրան շլեմի մրցաշարքերուն պարագային, պէտք է յաղթել երեք սեթ:

– Սէթ մը յաղթելու համար պէտք է առաջինը յաղթել վեց խաղերու, նուազագոյնը` երկու խաղի տարբերութեամբ (օրինակի համար` 6-4, մինչ 6-5 յաղթական չի նկատուիր):

– Խաղի մը ընթացքին կէտերը կը հաշուըւին հետեւեալ ձեւով.

• 0, երբ ո՛չ մէկ կէտ կը նշանակուի խաղին ընթացքին,
• 15, մէկ կէտի համար,
• 30, երկու կէտի համար,
• 40, երեք կէտի համար:

Երբ մարզիկը 40-ի կը հասնի, խաղը կը յաղթէ, բացի եթէ հաւասարութիւն ըլլայ (40-40): Այս պարագային պէտք է մէկ կէտ աւելի նշանակել` աւանթաժ (առաւելութիւն) ունենալու համար, եւ այն մարզիկը, որ առաջինը կը նշանակէ յաջորդ կէտը, կը յաղթէ: Հետեւաբար կարելի է խաղը յաղթել 3 կամ 5 կէտերով:

– Կէտ մը նշանակելու համար պէտք է գնդակը ցանցէն անդին նետել` առանց ցանցին դպնալու, մէկ հարուածով եւ առանց դաշտին սահմաններէն դուրս ելլելու:

Կրան Շլեմ

Երբ կ՛ըսեն, թէ թենիս խաղացող մը կրան շլեմը շահած է, ասիկա կը նշանակէ, որ ան յաղթած է տարուան թենիսի ամէնէն կարեւոր չորս մրցաշարքերուն:

• Յունուար ամսուան, Մելպուռնի մէջ, Աւստրալիոյ օփընը,
• Մայիս-յունիս ամիսներուն, Ֆրանսայի մէջ, Ռոլան Կարոսի մրցաշարքը,
• Յունիսի վերջին օրերուն, Անգլիոյ մէջ, Լոնտոնի Ուիմպըլտընի մրցաշարքը,
• Օգոստոսի վերջաւորութեան, Միացեալ Նահանգներու մէջ, Նիւ Եորք, Եու. Էս. օփընը:

Այս մրցաշարքերը թենիս խաղցողներուն համար ամէնէն վարկաւոր եւ դժուար խաղերն են:

Գիտէի՞ր, Թէ…

• Ռոլան Կարոս ֆրանսացի օդանաւորդ մըն է, որ ապրած է 1888-1918: Ան իր անունը տուած է 1928-ին շինուած նշանաւոր դաշտին:
• Ռոլան Կարոսի մրցաշարքը իւրայատուկ է, որովհետեւ անոր դաշտին մակերեսը հող է: Դաշտը ծածկուած է կրահողով:

Ան այդ յատուկ կարմիր գոյնը ունի, որովհետեւ կրահողին վրայ կը դրուի փոշի աղիւսի խաւ մը. այս ձեւով դիւրին կ՛ըլլայ դեղին գնդակը տեսնելը:

• Թենիսի խաղերը շատ լուռ մթնոլորտի մը մէջ կը խաղցուին, ո՛չ մէկ անձ կը պոռայ կամ դրօշակ կը պարզէ մարզիկներ քաջալերելու համար: Իրաւարարը կարգ ու կանոն կը պահէ դաշտին եւ հանդիսատեսներուն մէջ. այլապէս խաղը չի շարունակուիր, որովհետեւ մարզիկները կեդրոնացումի պէտք ունին:

 

Ճիշդ՞, Թէ՞ Սխալ

Քիչ Մը Մարզանք

1) Երբ մենք ճոկինկ կ՛ընենք, մեր ուղեղը կ՛արտադրէ յատուկ քիմիական նիւթեր, որոնք մեզի ուրախութիւն զգալ կու տան:………….. ճ/ս

2) Աստղանաւորդ մը լուսինին վրայ կոլֆ խաղցած է:……………. ճ/ս

3.) Այն անձերը, որոնք բաւարար չեն քնանար, ընդհանրապէս աւելի նուազ կը կշռեն, քան` այն անձերը, որոնք բաւարար կերպով կը քնանան:……….. ճ/ս

4) Աշխարհի ամէնէն արագ թենիսի հարուածը գնդակ մը արձակած է ժամական 805 քմ արագութեամբ…………. ճ/ս

5) Շեմփանզէները կրնան գնդակ մը աւելի արագ նետել, քան` պէյսպոլի գնդակ նետող մարզիկ մը: …………….. ճ/ս

6) Աշխարհին շուրջ մարդիկ իրենց օրուան մօտաւորապէս 20 առ հարիւրը կ՛անցընեն նստելով: …………… ճ/ս

7) Երբ մենք կանոնաւոր կերպով մարզանք կ՛ընենք, մեր մարմինին մէջի աւելորդ իւղը կը վերածուի մկանի: ……………….. ճ/ս

8) Հում բանջարեղէնները միշտ աւելի առողջարար են, քան` եփուած բանջարեղէնները…………. ճ/ս

9) Այսօր պատկերասփիւռ դիտող անձերուն թիւը հաւանաբար շատ աւելի բարձր է, քան` մարզանք ընող անձերուն թիւը……………… ճ/ս

Պատասխանները՝ Վերջաւորութեան

 

Անհաւատալի,
Բայց Իրա՛ւ

–  Պատահած է, որ արեւի խաւարումի մը ընթացքին երկինքը այնքան մութ եղած է, որ կարգ մը անասուններ քնացած են, իսկ ջերմաստիճանը քանի մը աստիճան իջած է:

–  2014 թուականին լեհ Հիւպըրթ «Կորտոն» Պլեչ անայփըն Էլիթ – 3 Աֆրիքա» վիտէօ խաղը խաղցած է 136 ժամ 1 վայրկեան եւ 10 երկվայրկեանի ընթացքին: Ան դարձած է համակարգիչի մը վրայ խաղ մը ամէնէն աւելի երկար ժամանակ խաղցող անձը:

–  Մինչ Վիքթըր ատէ Լէոն, ճանչցուած` «Լիլ Փոյզըն» անունով, դարձած է պատմութեան աշխարհի ամէնէն փոքր տարիքով արհեստավարժ վիտէօ խաղցողը: 7 տարեկանին ան պայմանագիր մը ստորագրած է «Մէյճըր լիկ» վիտէօ խաղերու մրցաշարքեր կազմակերպող խմբակին հետ:

–  Աշխարհին մէջ գոյութիւն ունին վարդի 30.000 տեսակներ:

–  Իրականութեան մէջ մեր աչքերը հակառակ կը տեսնեն: Սակայն մեր ուղեղը կը սրբագրէ այս սխալը, եւ մենք շիտակ կը տեսնենք:

–  Հնդիկ Ռամ Սինկ Շոհանի պեխերը 4.26 մեթր երկարութիւն ունին:

–  Լի եւ Զանկ աշխարհի մէջ ամէնէն շատ տարածուած մականուններն են: Այս մականունը կը կրեն աւելի քան 100 միլիոն անձեր:

–  Մանուկ մը օրական կը խնդայ աւելի քան 300 անգամ, մինչ չափահաս մը` մօտաւորապէս միայն 16 անգամ:

–  Մեղրահաւը աշխարհի ամէնէն փոքրիկ թռչունն է: Ան կրնայ թռչիլ տեղւոյն վրայ եւ, դէպի ետեւ, ինչպէս նաեւ իր թեւերը թափահարել մէկ երկվայրկեանի մէջ մինչեւ 200 անգամ:

–  Ուղտ մը կրնայ 10 վայրկեանի մէջ խմել մինչեւ 135 լիթր ջուր:

–  Իրարու սեղմուելով աշխարհի ամբողջ բնակչութիւնը կրնայ միասին կենալ Աւստրալիոյ ցամաքամասին վրայ:

–  Չին հնէաբանները գտած են չղջիկի թեւերով եւ փետուրներով հոյամողէս մը: Անոր անունը Եի Քի է եւ մանտրին չինարէնով կը նշանակէ «տարօրինակ թեւ»: Այս փոքրիկ հոյամողէսը ունի աղաւնիի մը չափը. սակայն արդեօ՞ք ան կրնար թռչիլ, թէ՞ թռչող սկիւռի մը նման սաւառնիլ:

–  40 տարիներէ ի վեր աշխարհի վայրի անասուններու բնակչութիւնը 50 առ հարիւր նուազած է…

–  Բաղնիքի թուղթէ թաշկինակը հնարուած է Չինաստանի մէջ, 2200 տարիներ առաջ:

–  Մեր ակռաները ծածկող պաշտպանիչ խաւը (էմայ) մարդկային մարմինին ամէնէն կարծր բաժինն է:

 

Ժամանց

 

 

Պատասխաններ

1) Ճիշդ: Քիմիական այդ նիւթերը կը կոչուին անտորֆին: Անոնք կը թեթեւցնեն նաեւ սթրեսը եւ ցաւը: 2) Ճիշդ: Ալեն Շեփըրտ կոլֆի երկու գնդակ զարկաւ լուսինին վրայ 1971-ին: Այդ գնդակները տակաւին հոն կը գտնուին: 3) Սխալ: Ըստ ուսումնասիրութեան մը, այն կիները, որոնք գիշերները 5 ժամ կամ պակաս քնացած են, երեսուն առ հարիւր աւելի ծանրութեան աճ կրնան արձանագրել: 4) Սխալ: Վերջին արձանագրուած մրցանիշը կը պատկանի աւստրալիացի Սամուէլ Կրոուսի: 9 մայիս 2012-ին իր հարուածած գնդակին արագութիւնը հասած է ժամական 263,4 քմ արագութեան: 5) Սխալ: Տասներկու տարեկանները կրնան իրենց գնդակը աւելի արագ նետել, քան շեմփանզէները: 6) Ճիշդ: Որքան մարդիկ իրենց ժամանակը նստած անցընեն, այնքան անոնք նուազ երկար կ՛ապրին: 7) Սխալ: Իւղը եւ մկանը մեր մարմիններէն շատ տարբեր բաժիններ են: 8) Սխալ: Հում բանջարեղէնները ընդհանրապէս աւելի Սէ. կենսանիւթ կրնան ունենալ, սակայն եփուած բանջարեղէնները մեզի կը հայթայթեն ուրիշ սնունդ, որ կարեւոր է մեր մարմինին համար: 9) Ճիշդ. մարդոց միայն 16 առ հարիւրը մարզանք կամ փորձ կ՛ընէ ոեւէ ժամանակ: