Նամակներ` Աշխարհին

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ

Ինը տարեկան Թոպի Լիթըլ կ՛ապրի անգլիական Պոլսթըրսթան փոքրիկ գիւղին մէջ: Հինգ տարեկանին ան կը կարդայ փոքրերու յատուկ «Լեթըր թու Նիւ Զիլանտ» գիրքը, որուն մէջ հեղինակը կը բացատրէ, թէ ինչպէս կ՛ընթանայ նամակի մը ճամբորդութիւնը` Անգլիային մինչեւ աշխարհին ուրիշ վայր մը:

Այս ձեւով, յունիս 2013-ին ան կը յղանայ գաղափարը նամակ մը գրելու աշխարհի իւրաքանչիւր երկրէն անձի մը` աշխարհին ծանօթանալու համար:

Ան իր առաջին նամակը կ՛ուղղէ Հաուայի մէջ Վոլքէնօ կոչուած փոքր քաղաքի մը բնակիչի մը, զոր ան գտած է իր մօր հետ փնտռտուքներ կատարելէ ետք: Այս առաջին նամակին շարադրութիւնը կը կարօտի 45 վայրկեանի:

Այդ թուականէն ի վեր, Թոպի գրած է աւելի քան 1100 նամակներ եւ ստացած մօտաւորապէս 500 պատասխաններ: Նամակը շարադրելէ առաջ, Թոպի իր մօր` Սապինին հետ փնտռտուքներ կը կատարէ տուեալ երկրին մասին, եւ ապա ան իր նամակը կը գրէ ձեռագիր` իրեն յատուկ կապոյտ պահարպաններով թուղթին վրայ գրելով եւ հարցնելով գրեթէ միշտ նոյն հարցումները` ինչպէ՞ս կ՛ապրին անոնք, ի՞նչ է իրենց նախասիրած վայրը, տեղեկութիւններ` անոնց քաղաքին, դպրոցին մասին, ի՞նչ կ՛ուտեն…: Ան նամակին մէջ կը խնդրէ իրեն ուղարկել տեղական ճաշի մը խոհագիրը: Թոպի նախասիրութիւն մը չունի. ան կը գրէ թէ՛ չափահասներու, թէ՛ ալ փոքրիկներու: Ան նոյնիսկ գրած է Նելսըն Մանտելային, անոր մահէն առաջ, անոր բարի ապաքինում մաղթելու համար:

Առաջին մէկ տարուան ընթացքին Թոպի կրցած է իրականացնել իր ծրագիրին առաջին հանգրուանը` ամբողջ աշխարհին հետ թղթակցիլ: Ապա ան որոշած է շարունակել իր այս արկածախնդրութիւնը` գրելով ո՛չ միայն ՄԱԿ-ի անդամ 193 պետութիւններուն, այլ նաեւ բազմաթիւ հեռաւոոր փոքր պետութիւններու, գաղութներու, կղզիներու… Անոր երազն է գրել նոյնիսկ Անջրպետի միջազգային կեդրոնին աստղանաւորդներուն:

Իր այս նամակագրութեան ընդմէջէն Թոպի կը ծանօթանայ նաեւ փոքրիկ երկիրներու մէջ բնակողներուն առօրեայ կեանքի դժուարութիւններուն: Հետեւաբար. ան կ՛որոշէ հիմնել նաեւ «Շէլթըր պոքս»` բարեսիրական փոքրիկ կազմակերպութիւն մը, որ պիտի ծառայէ դժուարութիւն ունեցողներուն ղրկելու կենսական առարկաներ, ինչպէս` ծածկոցներ, կրակարաններ, խոհանոցի առարկաներ, ջուրի զտումի գործիքներ եւ փոքրիկ նուէրներ` մանուկներուն:

«Այս նամակները գրելով ես անդրադարձայ, թէ մեր աշխարհը այդքան ալ մեծ չէ», ժպտելով կ՛ըսէ Թոպի:

Անշուշտ Թոպի կը յուսայ նաեւ կարենալ ճամբորդել եւ անձամբ այցելել այդ վայրերը, ուր իր նամակները հասած են: Անոր ցանկին առաջին կարգին վրայ է Կամպիա…

Խնդուքի Միջազգային Օ՞ր

Այո՛: Խնդուքի միջազգային օր կայ 1998 թուականէն ի վեր: Ան ամէն մայիս ամսուան առաջին կիրակին կը տօնուի:

Այս գաղափարը ծագած է, Պոմպէյի մէջ: Մատան Քաթարիա բժիշկին եզրակութիւններէն: Ան նշմարած է, թէ ամէնէն ուրախ հիւանդները ամէնէն արագն ու լաւը կը բուժուին: Այս ձեւով, ան 1995 թուականէն ի վեր կը սկսի սորվեցնել «առանց պատճառի» խնդուքի վրայ հիմնուած եզակի ձեւ մը: Քաթարիայի երազն է համաշխարհային խաղաղութեան հասնիլ խնդուքի շնորհիւ:

Ինչո՞ւ Մենք Մղձաւանջներ
Կը Տեսնենք

Քունի ընթացքին մեր մարմինը կը հանգչի: Մեր ամբո՞ղջ մարմինը: Ո՛չ: Մեր ուղեղը ամբողջովին չի քնանար: Ան իրեն յատուկ ձեւով վերստին կը տեսնէ, կ՛ընտրէ, կը դասաւորէ օրուան ընթացքին մեր ապրածը: Ան կը կառուցէ մեր երազները իրարու խառնելով մեր կեանքէն տարբեր «բաղադրիչներ»:

Երբեմն այս երազները մեծ նեղութիւն կը պատճառեն: Անոնք կը յայտնաբերեն մեր խորքը գտնուող վախեր, լքուելու վախը, ծաղրուելու վախը, դէպքի մը յիշատակը, պատկերասփիւռէն տեսնուած պատկեր մը… Ասոնք մղձաւանջներն են:

Արդեօ՞ք մղձաւանջները բանի մը կը ծառայե՞ն: Մենք չենք գիտեր: Սակայն, անկասկած, անոնք մեզի մտածել կու տան, երբ մենք կ՛արթննանք: Անոնք կրնան մեզի օգնել աւելի լաւ հասկնալու մեր վախերը… եւ այդ ձեւով, կրնայ ըլլալ, կրնանք աւելի լաւ ձեւով դիմագրաւել զանոնք մեր իսկական կեանքին մէջ:

Հարցարան

Ճի՞շդ, Թէ՞ Սխալ

1) Առաջին ելեկտրական լամբերը կը վառէին միայն մէկ ժամ: ………………………… Ճ/Ս

2) Համակարգիչի «մաուսը» (մուկը) այս անունը ստացաւ որովհետեւ ան «պոչիկ» մը ունէր մէկ կողմը: ………………………… Ճ/Ս

3) Ակռայ խոզանակելու համար գործածուած դեղերուն պատրաստութեան մէջ սկզբնական որոշ շրջան մը գործածուած է օճառ: ………………………… Ճ/Ս

4) «Սուիս Արմի» դանակը (զուիցերիական բանակի դանակ) սկիզբը շինուած է Լեհաստանի բանակին համար: ………………………… Ճ/Ս

5) Աշխարհի վրայ աւելի քան 5 միլիառ անձեր կը գործածեն բջիջային հեռաձայն: ………………………… Ճ/Ս

6) Սկզբնական շրջանին պատկերասփիւռի հեռավար գործիքները (ռիմոթ քոնթրոլ) շուներուն ականջները կը ցաւցնէին: ………………………… Ճ/Ս

Պատասխանները վերջաւորութեան

Ժամանց

1) Կրնա՞ս իւրաքանչիւր ընձուղտի գլուխը միացնել անոր մարմնին:

Պատասխաններ

1) Սխալ: Անոնք կը տոկային 13,5 ժամ:

2) Ճիշդ: Պարանը կապուած էր գործիքին մէկ կողմը, եւ անոր ձեւը ստեղծողը մտածած է, թէ ան մուկի պոչի կը նմանի:

3) Ճիշդ: Դեղին բաղադրութեան մէջ օճառ աւելցուած էր շուրջ 1824-ի թուականին, բայց անոր գործածութիւնը դադրեցաւ 1940-ական թուականներուն:

4) Սխալ: Ան շինուած էր զուիցերիական բանակին համար: Իւրաքանչիւր նոր զինոոր կը ստանար այս դանակէն օրինակ մը:

5) Ճիշդ: Աշխարհի բնակչութեան գրեթէ 75 առ հարիւրը ունին բջիջային հեռաձայն մը կամ զայն գործածելու միջոց մը:

6) Ճիշդ: Շուները կրնային լսել գործիքին արձակած ալթրասաունտ ձայնի ալիքները, զորս կը ցաւցնէին անոնց ականջները: