50 Տարի Առաջ (5 Ապրիլ 1967)

Կամենալ Եւ Կարենալ

Ըստ երեւոյթին նոյնը, բայց ըստ էութեան տարբեր բաներ են կամենալը եւ կարենալը:

Կամենալը առաջադրութիւն մը իրականացած տեսնելու փափաք մըն է, ուստի` ենթակայական ցանկութիւն, որ իրականութիւն դառնալու համար պէտք է անհատը ունենայ որոշ պատրաստութիւն, կամք եւ յարատեւութեան ոգի:

Եթէ կը պակսին այս յատկութիւնները մէկուն, կամեցողութիւնը իրաւունք մը չէ իրականացած տեսնելու համար իր բաղձանքները:

Կեանքի մէջ յաւակնոտներ պակաս չեն: Անոնք մեծ մասամբ ցանկութիւններ ունեցող անձեր են: Անոնք ցանկութիւնը իրաւունք մը կը համարեն ու կը ստանձնեն յաճախ իրենց կարողութենէն վեր պարտականութիւններ:

Եթէ կամենալը կարենալ չէ միշտ, կարենալը շնորհ մըն է` պայմանաւորուած քանի մը յատկութիւններով:

Օրինակ, ամէն մարդ չի կրնար Շէյքսփիր կամ Պեթհովեն ըլլալ: Ոչ ալ ամէն արարածի տրուած է Կեսար մը կամ Նափոլէոն մը ըլլալը:

Մեր փափաքները չեն, որ ատակ կը դարձնեն զմեզ այս կամ այն գործը ձեռնհասօրէն կատարելու, այլ` մեր տաղանդը, աշխատանքով ձեռք բերած հմտութիւնն ու փորձառութիւնները: Ահա թէ ինչո՛ւ շատեր կը փափաքին մեծութիւն դառնալ, բայց քիչեր միայն կը յաջողին: Ձախողածներու մեծամասնութեան պակսածը ընդունակութիւն է եւ կամքը:

Կ՛ըսենք աւելին. հանճարներն անգամ եղած են մարմնացում յամառ եւ երկարատեւ աշխատանքի:

Ամէն մարդ կրնայ տեղ մը հասնիլ, երբ ըմբռնէ կամենալուն եւ կարենալուն տարբերութիւնը: Կարենալու համար, աշխատանքն ու կամքը, փորձառութիւնն ու յոգնութիւնը պայման են, ոչ ոք կրնայ ուրանալ:

Պերիկլեսի դարէն այս կողմ, Յունաստան չունեցաւ Վենեզելոսի չափ փայլուն քաղաքական դէմք մը, բնածին տաղանդ, բայց եւ` մարմնացում յամառ աշխատանքի եւ որոնումներու:

Այս է, որ կը մոռնան ծափերու եւ արագ յաղթանակներու հետամուտ շատ մը միջակութիւններ:

Կամենալը կարենալ չէ, ուրեմն, ընդունինք:

«ԱՐՄԵՆԻԱ»

Հայերէն Աշխարհագրական
Անձնանուններ

Մեր անձնանունները կը սերին բազմազան աղբիւրներէ: Պատմական` Տիգրան, Արշակ, Վարդան, Հայկ: Գրական` գլխաւորապէս Աստուածաշունչէն` Մովսէս, Ադամ, Դաւիթ, Մարիամ: Բուսական` Վարդիթեր, Մանուշակ, Նարգիզ, Մեխակ: Կենդանական` Սիրամարգ, Սոխակ, Աղաւնի, Բազէ, Արծիւ: Զգալի մաս մը կը կազմեն ակնեղէնի եւ թանկարժէք կտորեղէնի հետ առնչուող անունները: Ակնեղէնէն յիշենք` Ալմաստը, Գոհարը, Փերուզը, Մարգարիտը, Ադամանդը:

Խիստ ուշագրաւ են նաեւ այն անունները, որ մարդիկ կը ստեղծեն իրենց մարդկային խոր, ազնիւ զգացումներու բերումով: Մանչ զաւակ ունենալ ցանկացողներ, երբ ունեցած են իրենց զաւկին անունը դրած են Պաշտիկ, Փափաք:

Մասնաւորապէս վերջին կէս դարուն յառաջ եկան, տարածուեցան ու հաստատուեցան այնպիսի բուն հայերէն անձնանուններ, որ նախապէս կա՛մ չկային, կա՛մ հատուկենտ էին:

1915-ին ապրիլեան եղեռնէն ետք, մեր նուիրական վայրերու` գիւղերու, քաղաքներու, հովիտներու, լեռներու եւ գետերու կորուստը արձագանգ գտան մեր ժողովուրդի սրտին մէջ: Ուրիշ կշիռ ու ջերմութիւն ստացան նաեւ մեր հայրենիքի յաւերժէն եկող սարն ու քարը, հողն ու ջուրը:

Թէ՛ կորսուածը եւ թէ՛ եղածը դարձան ոչ միայն փայփայանքի առարկայ, այլ եւ անոնց մէկ զգալի մասը` անձնանուն:

Այժմ տարածուած են այս կարգի բազմաթիւ անուններ. Արաքս, Արազիկ, Բիւրական, Եփրատ, Հրազդան, Սեւան եւ Սեւանեան մականունը: Ուշադրութեան արժանի է նոյնպէս Ծովակ արական անձնանունը: Այլ եւ` Արարատ, Մասիս, Արագած, Տաւրոս, Մարութ, Հայաստան, Նայիրի:

Ամէնէն գործածական անուններն են Կարին արական եւ Կարինէ իգական անունները: Առանձին երազանքով կը լեցնէ մարդու սիրտը Անի իգական անձնանունը: Նաեւ` Շիրակը:

Առանձնապէս գրաւիչ են Արեւմտահայաստանի նուիրական վայրերու հետ առնչուող անունները: Ասոնցմէ են հայու էութիւնը կատարելապէս մարմնաւորող, յաւիտեան անմահ եւ պաշտելի Սասունը, Սասունիկը, Սասնիկը, որոնք կը կապուին մեր ազգային հերոսավէպի եւ արծուաբոյն Սասունի հետ:

Խօսուն անուններ են` Զէյթուն, Տարօն, Տարօնիկ, Վասպուր, Վասպուրական, Վանիկ, Վանուհի եւ Նարեկ անունները:

Գործածական անուններ են նաեւ` Անձրեւիկ, Անդրանիկ, Մոմիկ, Մագաղաթ, Սարիկ, Նայիրուհի, Մաշտոց, Լուսեղէն, Մեսրոպ, Վարուժան, Մեղրիկ, Աշխարհիկ, Մարզպետ, Րաֆֆի, Սայաթ Նովա, Կոմիտաս, Հայրիկ, Արեւիկ եւ այսպիսի բազմաթիւ անուններ:

ՄՈՒՇԵՂ ՆԱՐԵԱՆ

Կին Եւ Սէր

Կիները չեն ստեղծուած վազելու համար: Երբ կը վազեն, կը նշանակէ, որ շուտով պիտի բռնուին:

ՓՈՆՍՕ

Աստուծմէ ետք, կինը ամէնէն անբիծ եւ ամէնէն խորհրդաւոր էակն է:

ՎԷՅ

Կինը հանդուրժելի է առանց սիրոյ, բայց անհանդուրժելի է առանց պատիւի:

ԷՔ. ԿՐԻՆ

Կիները շուքի կը նմանին: Երբ իրենց կը հետեւիք, կը փախչին, երբ կը փախչիք` կը հետեւին ձեզի:

ԱՐԼԷՆՔՈՒՐ