Հայրենի Հողին Նկատմամբ Իմ Հաւատարմութիւնը Թոյլ Է Տալիս Արուեստի Միջոցով Պայքարիլ Մինչեւ Վերջ, Ստեղծել Արցախի Թեմայով Հզօր Ժապաւէններ». Ջիւան Աւետիսեան

Հարցազրոյցը վարեց` Ն. ԲԱՐՍԵՂԵԱՆ

Երկուշաբթի, 27 փետրուարի երեկոյեան ժամը 7:30-ին, «Սիթի մոլ»-ի մէջ, կազմակերպութեամբ ՀՅԴ «Ն. Աղբալեան» կոմիտէի քարոզչական յանձնախումբին, պիտի ցուցադրուի Ջիւան Աւետիսեանի «Վերջին բնակիչը» ժապաւէնը, որ Հայաստանի, Արցախի եւ տարբեր երկիրներու մէջ արդէն մեծապէս տպաւորեց հայ եւ օտար հանդիսատեսը, նաեւ արժանացաւ միջազգային գնահատականի:

Այս առիթով «Ազդակ» հետեւեալ հարցազրոյցը կատարեց ժապաւէնի բեմադրիչ Ջիւան Աւետիսեանի հետ, որ երկուշաբթի ներկայ պիտի ըլլայ ցուցադրութեան:

«ԱԶԴԱԿ».- Յառաջիկայ երկուշաբթի լիբանանահայ հանդիսատեսին դատին պիտի յանձնուի ձեր կնիքը կրող եւ ժրաջան աշխատանքին արդիւնքը եղող «Վերջին բնակիչը» ժապաւէնը: Խնդրեմ ներկայացուցէք ժապաւէնը` նիւթ, հեղինակ, բեմադրութիւն, նկարահանման վայր, դերասաններ եւ աշխատանքային խումբ:

ՋԻՒԱՆ ԱՒԵՏԻՍԵԱՆ.- «Վերջին բնակիչը» ժապաւէնը  ստեղծուել է Ծովինար Խաչատրեանի «Գիւրջեւանի վերջին բնակիչը» պատմուածքի հիման վրայ: Երկար ժամանակ աշխատելով բեմագիրին վրայ, ստացանք իրական պատմութեան հիմքով եւ գեղարուեստականօրէն մատուցուած այն պատկերը, որը պէտք է ծնուէր: Այն միջազգային համագործակցութեան արդիւնք է, հետեւաբար ժապաւէնում մասնակցութիւն են ունեցել նաեւ օտարազգի հանրաճանաչ դերասաններ, սակայն ինչը արգելք չի հանդիսացել, որ նկարահանումներն իրականացնենք Արցախում` իմ հայրենի Խաչմաչ գիւղում: Ստեղծագործական խմբի, նուիրուած խումբին  յամառ աշխատանքի շնորհիւ  է, որ ստեղծուել է «Վերջին բնակիչը»: Ի դէպ, ժապաւէնի աշխատանքներում մասնակցութիւն են ունեցել նաեւ Լիբանանի պետական համալսարանի 5 լաւագոյն ուսանողները` դասախօս Յակոբ Տէր  Ղուկասեանի գլխաւորութեամբ, հրաշալի մարդ, ընկեր, ով ամէն կերպ սատարել է ժապաւէնին, ինչի համար անչափ շնորհակալ եմ:

«Ա.».- Ասիկա ձեր երրորդ ժապաւէնն է, որուն մէջ կը ներկայացուին Արցախն ու արցախցիին կեանքը` «Ընդհատուած մանկութիւն», «Թեւանիկ», իսկ հիմա ալ` «Վերջին բնակիչը»: Դուք այսպիսով դարձած էք Արցախի դեսպանը` արուեստի աշխարհին մէջ, տարբեր ցամաքամասերու մէջ: Առիթով մը հաստատած էք, որ Արցախը` ձեր ծննդավայրը, տարբեր ներշնչում կը հաղորդէ ձեզի: Արդեօք Արցախը իբրեւ նիւթ եւ նկարահանման վայր ընտրելը ի՞նչ ենթահող ունի` վայրի յարմարութիւն, բնութեան գեղեցկութի՞ւն, արցախեան հակամարտութեան վրայ լուսարձակ բանալու անհրաժեշտութի՞ւն, հայրենի հողին նկատմամբ հաւատարմութի՞ւն:

Ջ. Ա.- Իմ երեք ժապաւէններն էլ, այո՛, անդրադառնում են Արցախին եւ դա պատահական չէ. մանկութիւնս անց եմ կացրել Արցախում, այն, համաձայնէք, դրախտավայր է, որն անառիկ մնալու կարիք  ունի, ինչին եւ տենչում ենք մենք: Դուք  ձեր հարցի մէջ գրեթէ ներառեցիք  նաեւ իմ պատասխանը. Արցախն իսկապէս հրաշալի բնութիւն ունի, հիանալի հանգստեան գօտի է նաեւ օտարների համար, նկարահանումներ իրականացնելու  համար բարենպաստ է, ինչն էլ,  շատ յաճախ ստեղծագործելու, ներշնչանքի աղբիւր է հանդիսանում, բայց, արցախեան-ազրպէյճանական հակամարտութիւնը, թերեւս, մնում է մեր ամենախոցելի կողմը: Այո՛, հայրենի հողի նկատմամբ ունեցած իմ հաւատարմութիւնը թոյլ է տալիս արուեստի միջոցով պայքարել մինչեւ վերջ, ստեղծել արցախեան թեմայով հզօր ժապաւէններ, որոնք կը շրջեն աշխարհի տարբեր երկրներում եւ կը պատմեն հայի ճակատագրի մասին` անցեալ եւ ներկայ:

«Ա.».- Ձեր ժապաւէնները հայկական միջավայրին մէջ արձանագրած յաջողութեան զուգահեռ, Արցախի մասին կը պատմեն միջազգային մակարդակի վրայ` միջազգային փառատօներու մասնակցութեամբ եւ խլուած մրցանակներով:

Նախ անդրադառնանք «Վերջին բնակիչը» ժապաւէնի ցուցադրութիւններուն` Հայաստանի, Արցախի մէջ թէ հոնկէ դուրս, անոր տիրացած մրցանակներուն, արձագանգներուն: Ապա խօսինք այն մասին, որ վերոնշեալ երեւոյթը` օտար երկնակամարներու տակ Արցախին թեւերու տալու, ինչպիսի՞ գոհունակութիւն կը պատճառէ ձեզի:

Ջ. Ա.- Մարդկային իւրաքանչիւր էակի համար, կարծում եմ, չկայ  առաւել մեծ վայելք, քան  հպարտանալ` յաջողութեան հասած իր աշխատանքի արդիւնքով, բայց ես, աւելի կարեւորում եմ այն ուղին, որով անցնում է ժապաւէնը` մինչ յաջողութիւնների հասնելը: Կարծում եմ` ինչով որ սնես, նրանով էլ կը կերակրի քեզ քո ստեղծագործութիւնը. մեծ սիրոյ, ջերմութեան, յամառութեան, տքնաջան աշխատանքի եւ անսպառ հաւատի միախառնումը չեն կարող դրական արդիւնքներ չարձանագրել: Դրանով սնուել են իմ նախորդ ժապաւէնները, սնւում են նաեւ յաջորդները, միայն թէ ամէն անգամ չափաբաժինն աւելի է մեծանում:

«Վերջին բնակիչը»` հայ հանդիսատեսի համար առաջին անգամ ցուցադրուեց  «Ոսկէ ծիրան» միջազգային 13-րդ շարժապատկերի փառատօնի շրջանակներում, նոյեմբերի 17-ից մեծ պաստառ բարձրացաւ Երեւանի կինոթատրոններում, փետրուարի 2-ին առաջին անգամ ցուցադրուեց Արցախում, որով եւ սկիզբ դրուեց արցախեան ցուցադրութիւններին, որը շարունակւում է մինչ օրս` Արցախի «Վալլեքս գարդէն» կինոթատրոնում: Հայրենակիցներիս կողմից, ժապաւէնը` Հայաստանում, Արցախում, ունեցաւ բաւականին դրական արձագանգներ, ի հարկէ եղել են տարբեր կարծիքներ, բայց գերակշիռը` դրական:

Հայաստանից դուրս  ժապաւէնը ցուցադրուել է Միացեալ Նահանգներում. եղել է փակ ցուցադրութիւն` «Ոսկէ կլոպուս»-ի անդամների համար եւ, ի ուրախութիւն մեզ, յաջող ընդունելութիւն է ունեցել: Մեծ երջանկութիւն է, երբ օտարներն ընկալում են ժապաւէնը, հետաքրքրւում Արցախի ճակատագրով եւ ցանկանում աւելի մանրամասն ծանօթանալ պատմութեանը: Թէեւ ժապաւէնը չընդգրկուեց «Ոսկէ կլոպուս»-ի կարճ ցուցակում, բայց մեծ յաջողութիւն է այն, որ նրանց պաշտօնական կայքում անդրադարձ եղաւ «Վերջին բնակիչը» ժապաւէնին, անդրադարձաւ  նաեւ «Լոս Անճելըս թայմզ» օրաթերթը` իրենց պաշտօնական կայքում:

Ժապաւէնն այժմ ունի համաշխարհային ցրուիչ, իսկ առաջիկայում ծրագրում ենք ժապաւէնի ցուցադրութիւնների արշաւը` տարբեր երկրների հայկական համայնքներում, այնուհետեւ շարժապատկերի փառատօններ եւ այլն: Ես կարեւորում եմ սփիւռքահայ մեր հայրենակիցների արձագանգը եւ մեծ յոյս ունեմ, որ կը սիրեն «Վերջին բնակիչը»:

«Ա.».- Ժապաւէնին` Արցախին նուիրուած ըլլալով արդեօք նաեւ խոչընդոտներ չի՞ ստեղծեր, յատկապէս ազրպէյճանական հակաքարոզչական փորձերու լոյսին տակ:

Ջ. Ա.- Ազրպէյճանական հակաքարոզչական փորձերը միշտ եղել են, սակայն Արցախի մասին պատմող ժապաւէնները ամուր հիմք ունեն, այնպէս որ, անցաւոր քամիները անհանգստացնող չեն կարող լինել. «Այն, ինչ չի սպաննում մեզ, աւելի ուժեղ է դարձնում»:

Ազրպէյճանական մամուլը վայնասուն բարձրացրեց դեռեւս «Թեւանիկ» ժապաւէնի ժամանակ, սակայն հէնց ազրպէյճանական haqqin.az կայքում էլ  տեղ գտաւ «խոստովանութիւն»` հայկական կինոյին նրանց պարտութեան մասին:

Ազրպէյճանական կողմի անհանգստութիւնը շարունակուել է նաեւ «Վերջին բնակիչը» ժապաւէնի հետ կապուած. ժապաւէնում  օտարազգի մեծ ճանաչում ունեցող դերասանների մասնակցութեան, հոն անդրադարձող դէպքերին եւ այլն:  Ինչեւէ, պէտք չէ կոտրուել կամ նահանջել:

«Ա.».- Տարբեր առիթով ըսած էք, որ ժապաւէնին հիմնական պատգամը խաղաղութիւն է: Այդպէ՞ս է:

Ջ. Ա.- Ամենաշատն ինչի՞  կարիք ունի Արցախի ժողովուրդը-խաղաղ երկնքի տակ քնելու, ճի՞շդ է: Ինչի՞ կարիք ունեն աշխարհի տարբեր ժողովուրդները, պատասխանը կրկին նոյնն է. մարդկային իւրաքանչիւր էակ կարիք ունի մշտապէս ճաշակելու խաղաղութիւնը եւ այո՛, իմ ժապաւէնն էլ պատգամում է խաղաղութիւն, դա է մարդկութեան փրկութեան ուղին:

«Ա.».- Առաջին անգամ չէ, որ լիբանանահայ հանդիսատեսը հաղորդակից կ՛ըլլայ ձեր ժապաւէններուն եւ առիթ կ՛ունենայ զայն ըմբոշխնելու: «Վերջին բնակիչը» ժապաւէնին Լիբանանի մէջ ցուցադրութէան նախօրեակին ի՞նչ սրտի խօսք ունիք լիբանանահայութեան:

Ջ. Ա.- Այն, որ լիբանանահայ հանդիսատեսը միշտ սպասում է իմ ժապաւէններին` դա արդէն իսկ մեծ ուրախութիւն է, շնորհակալ եմ բոլոր – բոլորին, ովքեր գնահատում են իմ աշխատանքը եւ իրենց ժամանակից տրամադրում են` իմ ժապաւէնները նայելու համար: Յուսամ նոյն ոգեւորութեամբ եւ ջերմութեամբ կ՛ընդունուի նաեւ «Վերջին բնակիչը»` լիբանանահայ հասարակութեան շրջանում, ինչպէս  իմ նախորդ` «Թեւանիկ» ժապաւէնը: