Հակառակ Թուրքերու Բողոքին
Ապրիլեան Եղեռնը Խորհրդանշող
Յուշարձան Մը Պիտի Բարձրացուի
Քալիֆորնիոյ Մէջ
Մոնթեպելլոյի Քաղաքապետութեան
Դատարանին Արդար Վճիռը
Լիբանանահայ երիտասարդ մը, որ վերջերս գտնուած է Քալիֆորնիա, շահեկան տեղեկութիւններ կու տայ հայանպաստ դէպքի մը մասին, որ տեղի ունեցած նահանգին Մոնթեպելլօ քաղաքին մէջ եւ անկասկած, իբրեւ երեւոյթ, արժանի է մեր ընթերցողներուն եւ հայ զանգուածներուն սեփականութիւնը դառնալու.
Պատմութեան մէջ առաջին անգամ ըլլալով, թուրքերուն գործած ցեղասպանութիւնը դարձաւ դատական հետապնդման առարկայ: Յունուար 9-ին, Քալիֆորնիոյ Մոնթեպելլօ քաղաքի քաղաքապետարանը լեցուած էին 200-ի մօտ հայեր եւ 25-ի մօտ թուրքեր: Ատեանը կը բաղկանար քաղաքապետէն եւ իր չորս խորհրդականներէն: Դռնբաց դատավարութեան նիւթն էր քաղաքապետական արտօնութիւն` Ցեղասպանութեան նուիրուած յուշարձանի մը, զոր հայ գաղութը կ՛ուզէ կանգնել Մոնթեպելլոյի մէկ գեղեցիկ, ծովեզերեայ հանրային պարտէզին մէջ:
Ինչպէս սովորութիւն է Քալիֆորնիոյ մէջ, քաղաքապետութիւնը լսեց յուշարձանը կանգնելու գաղափարին թեր ու դէմ արտայայտուողները եւ արձակեց իր վճիռը:
Յուշարձանի յանձնախումբին կողմէ թեր արտայայտուեցան Մխիթար Մինասեան, Վազգէն Մինասեան (փաստաբան), Ռիչըրտ Յովհաննէսեան եւ Ջիւան Թապիպեան (պատմաբան-բանախօսներ` Լոս Անճելըսի համալսարաններուն մէջ):
Դէմ արտայայտուեցան քանի մը ամերիկացիներ, Քալիֆորնիոյ թրքական ընդհանուր հիւպատոսը, որ եկած էր Սան Ֆրանսիսքոյէն եւ որոշ թիւով թուրքեր: Այս վերջիններուն նենգամիտ արտայայտութիւնները դարձան հեգնանքի ու ծիծաղի առարկայ` մեր ներկայացուցիչներուն պաղարիւն ու ճշգրիտ մօտեցումով:
Հանդարտութիւն մը կը տիրէր հայ խօսողներուն եւ ներկաներուն մօտ, կրկնակիօրէն գնահատելի, երբ կը լսէինք թուրք մը, որ բարձրախօսէն կը պոռար. «Թո՛ղ փորձեն կանգնել եւ թող չմոռնան, որ դեռ հայեր կան Թուրքիոյ մէջ եւ յետոյ մենք պայթեցնենք այդ ատելութեան արձանը»:
Քաղաքապետը, իր կարգին, կարդաց Միացեալ Նահանգներու արտաքին գործոց նախարարութենէն իրեն ուղղուած նամակ մը, որ կը թելադրէր` զգուշութիւն, խոհեմութիւն եւ շրջահայեացութիւն:
Կարճ խորհրդակցութենէն մը ետք քաղաքապետութիւնը արտայայտուեցաւ ի նպաստ յուշարձանի կառուցման:
Յաղթանակեցին Հայ դատը եւ մարդկային արդարամտութիւնը:
