ԽԱՉԱՏՈՒՐ Ա. ՔՀՆՅ. ՊՕՂՈՍԵԱՆ
Երէկուան պէս կը յիշեմ, որ 33 տարի առաջ հարիւրաւոր հայրենասէր ազգակիցներ Փարիզի Սուրբ Յովհաննէս Մկրտիչ եկեղեցին եւ անոր Ժան Կուժոն թաղը եկած էին` յարգելու Լիզպոնի թրքական դեսպանատունը գրաւած հինգ հերոս նահատակներուն յիշատակը:
Ներկաներուն բաժնուած թռուցիկին վրայ դրոշմուած էին Լիզպոնի հերոսներուն նկարներն ու անունները` ֆրանսերէն հետեւեալ պատգամով. «Թող այս դէմքերը քանդակուին ձեր յիշողութեանը մէջ»:
Գուցէ շատերը յիշեն, թէ ո՛ւր, եւ ի՛նչ կ՛ընէին այն պահուն, որ իմացան Լիզպոնի հերոսական գործողութեան մասին: Այն ատեն դժուար էր հաւատալ, թէ այդ դէմքերն ու անունները պիտի մնային հայոց յիշողութեանը մէջ, եւ ամէն տարի աշխարհի զանազան վայրերուն մէջ տարելիցի հոգեհանգիստ եւ յուշահանդէսներ տեղի պիտի ունենային:
Կիրակի, 24 օգոստոսին, Մարսէյի Պուլվար Օտտոյի Սուրբ Յակոբ եկեղեցին կանուխէն լեցուած էր հաւատացեալներով: Շատեր յատկապէս եկած էին հինգ հերոսներուն անմար յիշատակին ներկայ գտնուելու:
Պատարագեց եւ քարոզեց Խաչատուր Ա. քհնյ. Պօղոսեան: Բոլորը հաղորդուեցան մատղաշ տարիքին նահատակուած հինգ երիտասարդներուն հայութեան ու նոր սերունդներուն կտակած պատգամով: Տեղի ունեցաւ հոգեհանգիստ` նախագահութեամբ Վարդավառ Ա. քհնյ. Գասպարեանի: Սեղանին առջեւ զետեղուեցան ծաղկեպսակ եւ նահատակ ննջեցեալներուն մեծադիր պատկերները:
Պատարագէն ետք Մարսէյի Պոմոն թաղամասի ՀՅԴ կոմիտէութեան ակումբի շրջափակին Լիզպոնի հինգ նահատակներուն յուշադամբանին շուրջ տեղի ունեցաւ աղօթք, հոգեհանգիստ եւ յուշահանդէս:
Օրուան բանախօս Հրաչ Վարժապետեան կուռ եւ հոգեպնդիչ, տպաւորիչ ճառ մը արտասանեց` յիշելով, որ Լիզպոնի հինգ հաւատաւոր երիտասարդները իրենց մատղաշ տարիքին գացին գրաւելու Լիզպոնի թրքական դեսպանատունը եւ աշխարհին յիշեցնելու հայկական մոռացութեան տրուած Դատին արդար լուծման անհրաժեշտութիւնը: Ան ըսաւ, թէ միայն Աստուծոյ, Քրիստոսի եւ եկեղեցւոյն սիրոյն մաքուր եւ օրինակելի կեանք ապրած եւ նահատակուածները չեն սուրբ, մեզի համար սուրբ են նաեւ ազգին եւ հայրենիքին նուիրեալ նահատակները:Լիզպոնի հինգ հերոսները հայոց ազգային սուրբերն են, եւ անոնց Պուրճ Համուտի գերեզմանատան դամբարանը ուխտատեղի եղած է հայութեան համար:
Ան Երեւանի մէջ յուլիս 17-ին սկիզբ առած շարունակուող շարժման պատճառած ցնցումին ակնարկելով` մաղթեց, որ հայրենիքին մէջ նոր զոհեր եւ վիրաւորներ չըլլան, եւ կեցցէ մեր անկախ, յաւիտենական Հայաստանը:
