Որո՞ւ Կը Պատկանի Հիւսիսային Բեւեռը

Պատրաստեց՝  ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ

4 օգոստոս 2015-ին Ռուսիա պաշտօնապէս պահանջ մը ներկայացուցած է Միացեալ ազգերու կազմակերպութեան` Արքթիքի շրջանէն 1,2 միլիոն քառ. քիլոմեթր կցելու իր հողերուն: Այս ձեւով անոր սահմանները պիտի հասնին մինչեւ հիւսիսային բեւեռ: Բազմաթիւ երկիրներ կ՛ուզեն ձեռք դնել այս հողերուն վրայ…

Հիւսիսային բեւեռի մէջ միայն սառոյց չկայ… Արքթիքի ջուրերուն խորերը պահուած են շատ մեծ հարստութիւններ:

2,84 միլիոն քառ. քիլոմեթր ծածկող այս ջուրերուն մէջ կը գտնուին բնական կազի եւ քարիւղի շատ մեծ պահեստներ: Եւ որովհետեւ ընդհանուր կլիմային տաքնալուն պատճառով սառցակոյտերը սկսած են հալիլ, այս հարստութիւններուն հասնիլը աւելի դիւրին պիտի ըլլայ:

Բազմաթիւ երկիրներ պիտի ուզէին օգտուիլ այս հարստութիւններէն: Գլխաւորաբար 5 երկիրներ հետաքրքրուած են. անոնք բեւեռային արջերուն եւ սառցակոյտերուն դրացիներն են` Դանիա, Ռուսիա, Նորվեկիա, Միացեալ Նահանգներ եւ Քանատա:

 

Յաճախ այս երկիրները ՄԱԿ-ի մօտ պահանջ կը ներկայացնեն, որպէսզի կազմակերպութիւնը ընդունի Արքթիքէն բաժիններ միացնելու իրենց սահմաններուն:

Այս պահանջներէն վերջինը կատարած է Ռուսիա անցեալ օգոստոսին` պահանջելով Արքթիքէն 1,2 միլիոն քառ. քիլոմեթր տարածութիւն կցել` ներառեալ հիւսիսային բեւեռը:

ՄԱԿ-ը բազմաթիւ անգամներ մերժած է: Այս պարագային, Ռուսիա իր պահանջին վրայ աւելցուցած է գիտական պատճառաբանութիւններ: Ան կը համարէ, որ Արքթիքի հողերը շարունակութիւնն են եւրասիական բարձրաւանդակին, ուր ան կը գտնուի եւ, հետեւաբար, այդ հողերը իր իրաւունքն են:

* * *

1982 թուականէն ի վեր Միացեալ ազգերու կազմակերպութիւնը օրէնքներ դրած է ծովային տարածութիւններու իրաւունքներուն վերաբերեալ: Պետութիւնները իրաւունք ունին օգտագործելու ծովուն հարստութիւնները իրենց ափերէն մինչեւ 370 քմ: Ասիկա տնտեսական յատուկ գօտին է:

Պետութիւնները կրնան պահանջ ներկայացնել իրենց յատուկ այս գօտին ընդլայնելու համար: Բացի Միացեալ Նահանգներէն, որ ծովու իրաւունքներու համաձայնութիւնը չէ ընդունած:

 

Անջրպետին Մէջ Մշակուած
Հազարով Աղցան

Անցեալ ամառ Անջրպետի միջազգային կեդրոնի աստղանաւորդներուն ճաշացուցակը նորութիւն մը կը պարունակէր: Երեք աստղանաւորդներ առիթը ունեցան ուտելու թարմ հազարի տերեւներ: Այս աղցանը միւս աղցաններու նման չէր:

Անիկա ցանուած եւ մշակուած էր անջրպետին մէջ: 33 օրուան ընթացքին անիկա բուսած եւ աճած է վերջապէս ուտուելու պատրաստ ըլլալէ առաջ:

Անջրպետային կեդրոնին մէջ օդի ճնշում գոյութիւն չունի. հետեւաբար անկարելի է ջուր սրսկել բոյսերուն վրայ: Առանց ճնշումի` ջուրը չի հոսիր, այլ կը վերածուի ծփացող կոյտի մը…

Ամերիկեան անջրպետի գործակալութիւնը` Նասան հնարած է յատուկ տուփեր այս հազարները աճեցնելու համար: Երկու տարի առաջ առաջին հունձք մը դէպի երկիր վերադարձուեցաւ, որպէսզի քննութեան ենթարկուի: Գիտնականները պէտք էր վստահ ըլլային, թէ կարելի էր այս հազարները ուտել` առանց որեւէ վտանգի:

Անջրպետին մէջ մշակուած այս հազարը շատ կարեւոր ձեռքբերում մըն է անջրպետի նուաճումին աշխատանքներուն մէջ: Մարդ արարածը միշտ աւելի երկար ճամբորդութիւններ կը նախատեսէ: Հետեւաբար այդքան հեռաւոր տեղեր երթալու համար մարդը պէտք է կարող ըլլայ իր անձնական ուտելիքը շինելու:

 

Կարելի Է Դպչիլ
Արուեստի Գործերուն

Փրատոն Սպանիոյ գեղարուեստական գործերու ամէնէն մեծ թանգարանն է: Անիկա կը գտնուի մայրաքաղաք Մատրիտի մէջ:

Սովորաբար թանգարանին պաշտօնեաներուն գործն է արգիլել այցելուներուն` գործերուն դպչիլ: Սակայն յունուար ամիսէն սկսեալ թանգարանը իր յայտագիրին մէջ ընդգրկած է «Փրատոն շօշափեցէք»: Այս ցուցադրութիւնը ուղղուած է կոյրերուն կամ տկար տեսողութիւն ունեցող անձերուն: Այցելուները կրնան իրենց ձեռքերով դպչիլ գեղանկարներուն եւ զանոնք շօշափել:

Այս ցուցադրուած վեց գեղանկարները Տիէկօ Վելազքեզի կամ Ֆրանսիսքօ Կոյայի նման նշանաւոր արուեստագէտներու գործերու ընդօրինակութիւններն են, որոնք կատարուած են թանգարանին կողմէ աւելի ցցուն բաժիններով:

Այս ձեւով կոյրերն ու տկար տեսողութիւն ունեցող անձերը գործերը շօշափելով կրնան գաղափար ունենալ եւ մտովի պատկերացնել այդ գեղանկարները:

 

Ճէյտ` Հիւսիսային Բեւեռ
Հասնող Ամէնէն Փոքր Անձը

Ան իր առաջին եռամարտի մրցաշարքին մասնակցած է 6 տարեկանին… Ճէյտ Համեսթըր կը սիրէ մարտահրաւէրները: Այս 14 տարեկան աւստրալիացի աղջիկը որոշած է դառնալ հիւսիսային եւ հարաւային բեւեռներ հասնող եւ Կրինլանտը կտրող տարիքով ամէնէն փոքր անձը:

Ան յաջողած է իր երազին առաջին փուլը իրականացնել: Ապրիլի վերջաւորութեան ան վերջապէս հասած է հիւսիսային բեւեռ 12 օրէն` կտրելով մօտաւորապէս 150 քմ տարածութիւն: Կլիմային տաքնալուն պատճառով սառոյցը շատ բարակցած էր: Այս երեւոյթը խանգարեց անոր յայտագիրը: Ճէյտ մտադրած էր այս արշաւը կատարել 21 օրէն. սակայն ան ստիպուած` իր ընթացքը արագացուց:

Ան բնաւ չյանձնուեցաւ մինչեւ -25 աստիճանի հասնող ջերմաստիճանին, պզտիկ խումբի մը ընկերակցութեամբ, Ճէյտ շարունակեց իր արշաւը` իր սահնակը քաշելով ամէն առտու 8:45-էն սկսեալ, մօտաւորապէս 9 ժամ, երբեմն օրական մինչեւ 16 քմ կտրելով:

* * *

Իր այս երազը իրականացնելու համար երկար ժամանակ մարզուեցաւ: Անոր ծնողները նեցուկ կանգնեցան, եւ հայրը անոր ընկերացաւ իր արշաւին ընթացքին:

Մարզուելու շրջանը դժուար եղաւ, ծանր, սակայն Ճէյտ մեծ հաճոյքով զայն կատարեց: Կը պատահէր, որ երբեմն ան մարզուելու տրամադրութեան մէջ չըլլար, սակայն ան ինքզինքին կը ստիպէր իր յայտագիրը յարգելու:

Ճէյտ չէր երեւակայեր, որ նոյնիսկ մինչեւ մեկնարկին վայրը հասնիլը այդքան դժուար պիտի ըլլար: Սակայն ան պզտիկ խաղալիքէ բեւեռային արջուկ մը գնած էր եւ զայն կապած` իր սահնակին: Դժուար վայրկեաններուն անոր ներկայութիւնը դարձեալ ժպիտը կը վերադարձնէր աղջկան դէմքին վրայ:

* * *

Ճէյտ իսկական քաջագործութիւն մը իրագործեց: Սակայն ի՞նչ էր անոր տպաւորութիւնը, երբ ան հասաւ իր երազուած վայրը: Ճէյտ կը խոստովանի, որ իր սպասածին նման չէր, կարծէք` ճերմակ Հրատ մոլորակ մը, տարօրինակ: Հոն բան մը չկայ, եւ բախտը կը շարունակուի սահիլ ծովու սառոյցին պատճառով. ան կարծէք կէտ մըն է սառոյցի տափակ կտորի մը վրայ: Ասիկա տարօրինակ էր… սակայն` սքանչելի:

Իր այս արկածախնդրութեամբ Ճէյտ կ՛ուզէ պատգամ մը ուղղել աշխարհի շուրջ երիտասարդ աղջիկներուն` անոնց հասկցնելու աւելի շարժուն ըլլալու անհրաժեշտութիւնը եւ իրենց երազները հետապնդելու:

Վերջապէս, Ճէյտ կը խոստովանի նաեւ, որ այս մեծ արկածախնդրութեան մէջ ամէնէն դժուարը պիտի ըլլայ դարձեալ դպրոց ուղղուիլ եւ անշարժ մնալ գրասեղանին ետեւ:

 

Ժամանց