Կազմակերպութեամբ Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսութեան կրթական-հայագիտական գրասենեակին երէկ` հինգշաբթի, 19 մայիս 2016-ին, երեկոյեան ժամը 7:00-ին, տեղի ունեցաւ Սոնա Վանի «Լիբրէթօ անապատին» խորագրեալ արաբերէն քերթողագիրքին շնորհահանդէսը, Անթիլիասի մայրավանքի «Կիլիկիա» թանգարանի սրահին մէջ` ներկայութեամբ հեղինակին, հոգեւոր հայրերու, հիւր անձնաւորութիւններու եւ գրասէր բազմութեան:
Սուրիահայ բանաստեղծ Տիգրան Գաբոյեանի ողջոյնի խօսքէն ետք յաջորդաբար խօսք առին Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսութեան կրթական-հայագիտական բաժանմունքի տնօրէն Ժիրայր Դանիէլեան, լիբանանցի գրող Ապտօ Լապաքի, արաբերէնի դասախօս, քրիստոնեայ-իսլամ երկխօսութեան մարմինի անդամ դոկտ. Ժան Սալմանեան եւ հեղինակը` Սոնա Վան:
Ժիրայր Դանիէլեան սեղմ գիծերու մէջ ներկայացուց «Լիբրէթօ անապատին» խորագրեալ քերթողագիրքի ծննդոցը, թէ ի՛նչ պայմաններու եւ ի՛նչ շարժառիթով գրուած է անիկա: Հայերէնով բանաստեղծական այս քերթողագիրքը հեղինակը գրած է Հայոց ցեղասպանութեան 100-ամեակին առիթով եւ լոյս տեսած է 2015-ին, Երեւանի մէջ: Անիկա թարգմանուած է աւելի քան տասը լեզուներու, որոնցմէ արաբերէն թարգմանութիւնը լոյս տեսած է վերջերս Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսութեան տպարանէն: Դանիէլեան նկարագրեց այն դառն պայմանները, երբ հեղինակին` Սոնա Վան Տէր Յովհաննէսեանի հայրը` ծանօթ մտաւորական Անուշաւան Տէր Յովհաննէսեան, որ ջարդի օրերուն երկու տարեկան էր, ընտանեօք կը փրկուին թուրք մոլլա Մուսթաֆայի շնորհիւ: Սոնա Վան ծնած է Երեւան եւ ապա 1978-ին հաստատուած է ամերիկեան Քալիֆորնիոյ նահանգը, ան մասնագիտութեամբ հոգեբուժ է: «Լիբրէթօ անապատին» խորագրեալ այս գիրքը կը թարմացնէ հայու հաւաքական յիշողութիւնը, որ ըստ Սոնա Վանի, երկսայրի սուր է»:
«Լիբրէթօ անապատին» քերթողագիրքը հայերէնէ արաբերէնի թարգմանած` սուրիահայ բանաստեղծ Տիգրան Գաբոյեան արաբերէնով անդրադարձաւ գիրքի էութեան` զայն նկարագրելով իբրեւ ստեղծագործական եզակի գործ եւ նշելով, որ Հայոց ցեղասպանութեան մասին քերթողական ստեղծագործութիւններ հազուադէպ են: «Անիկա բանաստեղծական բանաձեւումով կը պատմագրէ անիրաւութեան, գերեվարութեան եւ մարդկային ցաւի յաւիտենական պատմութիւնը» շեշտեց Գաբոյեան:
Իր կարգին, լիբանանցի բանաստեղծ Ապտօ Լապաքի արաբերէնով իր խոր գնահատանքը յայտնեց հայ ժողովուրդի ստեղծագործ միտքին ու հանճարին նկատմամբ` վերյիշելով Հայաստանի թէ Արցախի մէջ իր ապրած փորձառութեան վառ յիշատակները: Լապաքի Սոնա Վանի գիրքը ներկայացուց իբրեւ «ցաւի մետաքսէն հիւսուած զգեստով նորահարսի պատմութիւնը»: «Անտարբեր ոտնաձայններու տակ ճզմուող խիղճին դիմաց բանաստեղծուհի Սոնա Վան կը դիմէ բնութեան օրէնքներուն աւելի քան մարդկային օրէնքները եւ կը պնդէ գոյատեւման, ծննդաբերման մղձաւանջը` ընդդէմ մահուան պարեղանակին ու պատերազմի աստուծոյ տգեղութեան, արդ, արդեօք կա՞յ մէկը, որ ականջալուր է բանաստեղծուհիի քերթողական այս սքանչելի պատկերներէն ցոլացող ողբատանջ աղաղակին», հարց տուաւ Լապաքի:
Ապա արաբերէնով ու արաբական գրականութեան դասախօս դոկտ. Ժան Սալմանեան սեղմ գիծերու մէջ անդրադարձաւ թարգմանութեան կարեւորութեան եւ թարգմանիչի դերին` յիշեցնելով, որ հայ ժողովուրդը եւ յատկապէս հայ եկեղեցին խոր յարգանք կը տածեն թարգմանիչներուն եւ ամէն տարի կը մեծարեն զանոնք Թարգմանչաց տօնի օրուան յատուկ հանդիսութեամբ: Ան նշեց թարգմանութեան ըմբռնումին եւ մեկնաբանութեան մասին հիմնաւորեալ, յատկապէս արաբական աղբիւրներ:
Աւարտին խօսք առաւ հեղինակը ինք` Սոնա Վան, շնորհակալութիւն յայտնելով Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսութեան, թարգմանիչին եւ բոլոր անոնց, որոնք նպաստած էին այս քերթողագիրքի հրատարակման: «Չարի ու բարիի, գեղեցիկի ու տգեղի, լաւին ու վատին պայքարն է այս եւ մենք աւելի քան երբեք, այսօր պէտք ունինք բարձրաձայն ու յանդգնօրէն ճշմարտութիւնը արտայայտողներու», ընդգծեց ան: Թարգմանիչ եւ բանաստեղծ Տիգրան Գաբոյեան, հեղինակի կողքին թարգմանաբար փոխանցեց անոր սրտի խօսքը:
Նշենք, որ այս առիթով Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսութեան միաբաններէն Թաթուլ աբղյ. Գարտանաքեան արաբերէնով ասմունքեց հեղինակի քերթողագիրքէն հատուածներ` հմայելով ներկաները:
