Խմբագրական
Անընկճելի Ոգին
(Նահատակաց Տօնին Առիթով)
Յիսուն տարի առաջ էր: 1916 մայիս 6-ին քսաներկու կախաղաններ կը բարձրանային Պէյրութի եւ Դամասկոսի կեդրոնական հրապարակներուն վրայ եւ արաբ ժողովուրդի ամէնէն ընտիր զաւակները դէպի մահ կ՛առաջնորդուէին թուրք ցեղասպաններուն կողմէ` առանց կրօնական ու քաղաքական խտրութեան:
Այս ձեւով թուրք դահիճները կը փորձէին ընկճել անընկճելին, կը ջանային ազատութեան ոգին սպաննել արաբ ժողովուրդներուն մէջ, որոնք դարերու անցեալ եւ համամարդկային արժէքով բարձրորակ մշակոյթ ստեղծած ա՛զգ էին:
Ա. Աշխարհամարտի վաղորդայնին Երիտասարդ թուրքերը, Թալէաթի, Էնվերի եւ Ճեմալի գլխաւորութեամբ, համատարած ցեղասպանութիւնը պետական պաշտօնական քաղաքականութեան վերածեր էին Օսմանեան կայսրութեան հպատակ ստեղծագործ ու շինարար բոլոր ժողովուրդներուն դէմ:
Ֆիզիքապէս, եւ ամբողջովի՛ն, բնաջնջել ուզեցին հպատակ բոլոր ժողովուրդները` առա՛նց կրօնի, ցեղի, դաւանանքի, սեռի ու տարիքի խտրութեան, անմեղն ու մեղաւորը հաւասարապէս:
Ֆիզիքական բնաջնջման այս տմարդի քաղաքականութիւնը անլուր դաժանութեամբ ու վայրագութեամբ կիրարկուեցաւ մասնաւորաբար հայ եւ արաբ ժողովուրդներուն դէմ:
Արդարեւ, 1916 մայիս 6-ի Ոճիրը միայն մէկ օղակը կը կազմէր անլուր ոճրագործութեանց այն երկար շարքին, որ կատարուեցաւ արաբ ժողովուրդին դէմ, Ա. Աշխարհամարտի ընթացքին:
Մայիս 6-ին կախաղան հանուած արաբ 22 յեղափոխական տիտաններէն բացի, 1916-ի ամառը միայն, ինչպէս կը վկայէ Գահիրէի մէջ այդ օրերուն լոյս տեսնող «Մուքաթամ» թերթը, 816 արաբ յեղափոխական ու մտաւորական դէմքեր մահուան դատապարտուեցան, վայրագօրէն սպաննուեցան կամ գաղտնօրէն գնդակահարուեցան:
Աւելի՛ն. նոյն 1916 թուականի սկիզբները Պէյրութէն եւ Լեռնալիբանանէն չորս հազար, իսկ Դամասկոսէն եւ սուրիական այլ քաղաքներէ աւելի քան հինգ հազար ընտանիքներ բարբարոսաբար քշուեցան դէպի Տէր Զօրի անապատները, դէպի ստոյգ մահ:
Ահաւոր է մանաւանդ այն փաստը, որ Ա. Աշխարհամարտի ընթացքին, թուրք ցեղասպաններուն գործ դրած անլուր դաժանութեանց պատճառով, Սուրիոյ եւ Լիբանանի արաբ ժողովուրդին թիւը պակսեցաւ 40 առ հարիւր տոկոսով:
Այս բոլորէն ետք, արիւնարբու Ճեմալ փաշաները, անտարազելի շնականութեամբ, դեռ կը յոխորտային, թէ ա՛յն, ինչ որ կարելի չեղաւ ընել հուրով ու սուրով` արաբ ժողովուրդը բնաջնջելու համար, փորձեցին գլուխ հանել արհեստական ու պարտադիր սովի միջոցով, ժողովրդային լայն զանգուածներ սովահար ընելով:
Ահա՛ թէ ինչ կը նշանակէ թուրք: Ահա՛ թէ ինչ տարողութիւն ունի այն Ոճիրը, որ թրքական ցեղասպանութիւն կը կոչուի: Զուր է ամէն ճիգ` բնորոշելու համար այն ճիւաղային սատիզմը, թրքական այս իւրատիպ «քաղաքակրթութիւնը», մարդկային ցեղի այս բարոյական ահարկու խլիրդը:
Սակայն անընկճելի է ազատութեան ոգին: Անպարտելի է ժողովուրդներու ազատութեան ու անկախութեան անսասան կամքը: Այս կամքին եւ այս ոգիին առջեւ անզօր է մինչեւ իսկ թրքական վանտալութիւնը:
Արաբ ժողովուրդը, իր ամէնէն ընտիր ու արի զաւակներուն գլխաւորութեամբ, վճռած էր ապրի՛լ եւ ապրեցա՛ւ: Արաբ ժողովուրդը վճռած էր պայքարիլ ու մեռնիլ յանո՛ւն ազատութեան եւ պայքարեցաւ անընդհատ եւ բոլոր ճակատներուն վրայ: Վճռած էր խորտակել օսմանեան արիւնոտ լուծը եւ խորտակե՛ց:
Ժողովրդային կամքին ու խոյանքին առջեւ անզօր է ամէն բռնապետութիւն: Անզօր է մինչեւ իսկ մահը:
Թուրք ցեղասպանները, մահ սփռելով, կը կարծէին փոշիացած տեսնել նաեւ հպատակ ժողովուրդներու եւ, ի միջի այլոց, նաեւ արաբ ժողովուրդի ազատութեան ոգին ու կամքը, սակայն պատահեցաւ անխուսափելին. փուլ եկաւ ու փոշիացաւ օսմանեան բռնապետութիւնը ի՛նք:
Եւ արաբ ժողովուրդները յաղթանակեցին: Տիրացան իրենց ազատութեան եւ անկախութեան: Տէր դարձան իրենց ազգային ճակատագրին: Կ՛աճին, կը բարգաւաճին եւ առաջ կ՛ընթանան միշտ: Մինչ թուրքը կը մնայ հոն, ո՛ւր որ էր Ճեմալներու օրով:
Արաբ ժողովուրդը հպարտ է իր նահատակներով: Հպա՛րտ է իր ազատագրական պայքարով, ազատութեան ի խնդիր իր արի ու մեծ զաւակներուն թափած արեամբ:
Այս հպարտութիւնն է, որ փառքով ու անմահութեան լոյսերով կը պսակէ մայիս 6-ի նահատակներուն պայծառ ճակատը:
Այս հպարտութիւնն է, որ մէ՛կ մարդու պէս ոտքի կը հանէ այսօր Լիբանանի ամբողջ ժողովուրդը` իր բոլոր խաւերով ու համայնքներով, երկրի առաջին քաղաքացիէն սկսեալ մինչեւ վերջինը, յարգանքով ու երկիւղածութեամբ խոնարհելու համար յիշատակին առջեւ իր ընտրելագոյն զաւակներուն, որոնք ինկան ազատութեան ճանապարհին, որպէսզի Լիբանանը ապրի՛:
Փա՜ռք ինկողներուն, փառք ինկողներուն յիշատակով ապրողներուն եւ կեցցէ՛ Լիբանանը:
