ԺԱՔ Յ. ՅԱԿՈԲԵԱՆ
Այս տարի Աշխատաւորներու միջազգային օրը կը նշուի ամբողջութեամբ անմխիթարական կացութեան մը մէջ: Արդարեւ, աշխատաւորներու իրաւունքներու ձեռք բերման, զանոնք հետապնդելու եւ պահանջելու իմաստով, վերջին քանի մը տարիներուն այդքան անհեռանկարային վիճակ մը չէր ստեղծուած, որքան այսօր: Եւ այս երեւոյթը մենք կը նշմարենք թէ՛ միջազգային, թէ՛ տեղական լիբանանեան եւ թէ՛ ներհայկական մակարդակներու վրայ:
Միջազգային մակարդակի վրայ ամէնուրեք կը նկատուի նահանջ վերջին տասնամեակներուն արձանագրուած ձեռքբերումներէն: Այդ ժամանակաշրջանը դիտարկելու ընթացքին պէտք չէ անտեսել մանաւանդ այն երեւոյթը, որ ձախակողմեան շարժումներու հսկայ ալիք մը զարկաւ լատինամերիկեան երկիրները, ձախակողմեան, ժողովրդային-ընկերվարական բնոյթի քաղաքական ուժեր այդ երկիրներուն մէջ հասան իշխանութեան գլուխ, եւ անոնց իշխանութեան ներքեւ ոչ միայն առիթ ստեղծուեցաւ ժողովրդային մակարդակի վրայ անմիջական ժողովրդավարութեան բնորդներ ստեղծելու այդ երկիրներուն մէջ, այլ նաեւ յաւելեալ ընկերային իրաւունքներ ապահովուեցան` յօգուտ աշխատաւորներուն եւ սահմանափակ եկամուտներու տէր խմբաւորումներուն: Ասիկա եղաւ նաեւ շնորհիւ այդ երկիրներուն` քարիւղի վաճառքէն ստացած եկամուտներէն: Բայց իշխանութիւնը նաեւ կ՛աղտոտէ, կ՛աղաւաղէ գաղափարական շարժումներու էութիւնը: Այս պատճառով ալ կը տեսնենք, որ շուտով նշեալ երկիրներու ձախակողմեան կառավարութիւնները հարուածուեցան փտածութեան գայթակղութիւններու շարքով, ստեղծուեցան ժողովրդային ընդդիմադիր հակաշարժումներ, որոնց հետեւանքը եղաւ այն, որ հարաւամերիկեան գրեթէ բոլոր երկիրներուն մէջ, մանաւանդ Վենեզուելա, Էքուատոր, Պոլիվիա, Պրազիլ, այդ յաճախ ամբոխավարական, ձախակողմեան բնոյթի իշխանութիւնները պարտութիւններու շարք մը կրեն զանազան մակարդակներու համապետական ընտրութիւններուն ընթացքին: Միջազգային մակարդակի վրայ չօգնեց նաեւ եւրոպական զանազան երկիրներու մէջ գլուխ բարձրացուցած արմատական ձախի շարժումներուն իշխանութեան գալու կարճատեւ փորձը: Մեր աչքերուն առջեւ է, օրինակի համար, Յունաստանի պարագան, ուր հազիւ իշխանութեան հասած, եւրոպական ճնշումներուն եւ ֆինանսական սպառնալիքներուն տակ Սիրիզա շարժումը հրաժարեցաւ Յունաստանի պարտքերուն գծով իր նախորդ բոլոր կեցուածքներէն ու պահանջներէն` ամբողջութեամբ դիմափոխուելով:
Լիբանանեան-տեղական մակարդակի վրայ վերջին հինգ տարիներու փորձը ինքնին ցոյց տուաւ, որ աւելորդ է խօսիլ ընկերային կամ աշխատաւորական բնոյթի որեւէ ձեռքբերումի եւ իրաւունքի մասին, երբ քաղաքական կեանքը մշուշապատուած է բաւականին թանձր անհեռանկարայնութեամբ, երբ քաղաքական կեանքին մէջ սահմանադրական ու ժողովրդավարական գործընթացներու նուազագոյն ժամկէտները չեն յարգուիր, ընտրութիւններ չեն ըլլար, սահմանադրական հաստատութիւններուն աշխատանքը կը մնայ անդամալուծուած, իսկ միւս կողմէ քաղաքացիներուն առօրեայ հոգերը հետզհետէ աւելի կը բարդանան: Աշխատաւորական ի՞նչ իրաւունքներ, երբ սենտիքայական անկախ շարժումներ գոյութիւն չունին, իսկ եղածներն ալ կը հարուածուին իշխող խաւերէն ենթակայ դառնալու համար: Աշխատաւորական ի՞նչ իրաւունքներ, երբ գրեթէ բոլոր մարզերուն մէջ պաշտօնեաները եւ աշխատաւորները, մանր արհեստաւորները եւ սահմանափակ եկամուտներու տէր անհատները ամէնօրեայ հեւքի մէջ են նախ արժանապատիւ կեանք մը ապահովելու համար: Ի՞նչ իրաւունքներու, յաւելումներու կամ «առանձնաշնորհում»-ներու մասին խօսք կրնայ ըլլալ, երբ ապրելու պայմանները այնքան սուղ են, որ յաճախ մարդ անհատը կ’անճրկի իր առօրեայ կեանքին մէջ, երբ կալուածներուն գիները այնքան բարձր են, որ տունի մը գինը անձի մը առած նուազագոյն աշխատավարձին 1500-ապատիկն է:
Ներհայկական իմաստով ալ ներկայիս աւելորդ է խօսիլ ինչ որ աշխատաւորական իրաւունքներու մասին, երբ նուազագոյն նախադրեալները չկան աշխատաւորական եւ ընկերային պայքարին համար, մանաւանդ երբ դարձեալ սեղանի վրայ կը դրուի ազգային գոյապահպանման հարցը: Ասիկա ալ ուրիշ թնճուկ մըն է, որուն լուծման մասին պէտք է մտածուի ուշ կամ կանուխ, որովհետեւ բնական պայմաններուն մէջ ազգային գոյապայքարը եւ ընկերային իրաւունքներու ձեռքբերման համար պայքարը պէտք է լրացնեն իրարու, եւ ոչ թէ ըսուի, որ` «հիմա ընկերային պայքարներու ժամանակը չէ»: Այլ հիմա է նաեւ ընկերային պայքարներու բուն ժամանակը, եթէ կ’ուզենք բնական զարգացում ապրող ազգ դառնալ:
Հակառակ ամէն իմաստով այս անմխիթար վիճակին, մայիսի 1-ը կը դիմաւորենք բաւական յուսադրական մթնոլորտի մէջ: Վաղը դարձեալ աշխարհի զանազան անկիւններուն մէջ, քաղաքներու հրապարակներուն վրայ մարդիկ, աշխատաւոր դասակարգի մարդիկ, իրենց ընկերային պահանջները քաղաքականացնելով դարձեալ բարձրաձայն պիտի բացագանչեն միջազգային ընկերվարական շարժումի մեծ կարգախօսը` «Աշխատաւորներ բոլոր երկիրներու, միացէ՛ք»: Յստակ է, առ այժմ կարելի չէ ակնկալել նմանօրինակ ընկերային պահանջատիրական մեծ համախմբումներ ներհայկական մակարդակի վրայ, մանաւանդ որ Հայաստանի մէջ գոյութիւն չունի սենտիքայական շարժում, բայց ընկերային պայքարը աստիճանական կուտակումի հարց է: Եթէ հիմա հայկական իրականութեան մէջ կան սակաւաթիւ անձեր, որոնք կը շարժին եւ ընկերային պահանջատիրութեան մասին կարծիք կը յայտնեն, վաղը անոնք կրնան բազմանալ:
