Ու Ես Կ՛երթամ…
Սուրբ Կարապետի Գերեզմանին Վրայ
19 յունիս 1964, կիրակի,
Գիշեր է: Ամէն կողմ` մութը պատած: Լուռ է ամէնուրեք: Աղօթքի կը պատրաստուինք: Տիգրանակերտցի Անդրանիկ Պասմաճեան եւ Յովհաննէս աղբարը թոնրատան մէջ մեղրամոմ կը պատրաստեն:
Մեր թուրք բարեկամներն ալ մեզի հետ ոտքի կ՛ելլեն եւ մեզի կ՛ընկերանան: Բոլորս միասին մեծ սուրբին գերեզմանին վրայ աղօթելու կ՛երթանք:
Թէեւ տաճարը ամբողջութեամբ կործանած է, սակայն պատերուն կմախքը կանգուն կը մնայ, ուստի դիւրութեամբ կարելի կ՛ըլլայ Ս. Կարապետի մատրան տեղը որոշել:
Պատի մը տակ, փլատակներու վրայ, մոմեր կը տնկեմ. բարեկամներէս որո՛ւն որ անունը միտքս կու գար այդ պահուն, անոր յիշատակին մոմ մը կը վառեմ… Հակառակ սաստիկ հովին մեր տնկած մոմերը բոլորն ալ կը վառին:
Գիշերուան մութին մէջ հարիւրաւոր մոմեր շրջակայքը կը լուսաւորեն. կարծես հնօրեայ մարած խարոյկը վերստին բոցավառած է… Վերն ալ անհամար կանթեղներ կը պլպլան: Խորհրդաւոր է պահը:
Հին օրերու ջերմեռանդութեամբ ես կ՛աղօթեմ: Կէս դարեան լռած մրմունջները այս գիշեր վերստին կ՛ալեկոծին: Իսլամ հայրենակիցներ, մեր ետին, քարերու վրայ ծնրադրած, բազկատարած` մեզի հետ անոնք ալ կ՛աղօթեն: Հոյակապ է տեսարանը:
Աղօթքէն ետք բոլորը իրենց անկողինները մտած կը քնանան: Ես միայն արթուն եմ եւ բարձր պատի մը վրայ նստած` կը խոկամ:
Հեռուն, ձորին մէջէն կարաւան մը յամրաքայլ կը յառաջանայ: Գրաստի մը վրայ ալեւոր ծերունի մը խոհուն է, ու լուռ շրթները կը շարժին անդադրում: Կ՛աղօթէ: Մեր Լուսաւորիչն է Ան, որ Ս. Կարապետի աճիւնները կը բերէ:
Ջորիները կանգ կ՛առնեն: Վիշապազունի մեհեանէն մարտական շեփորներ կը հնչեն, նուիրական խարոյկը կը բոցավառի… Կատաղի կռիւ մը կը սկսի… Քաջամարտիկ քուրմերը Տրդատի քաջերէն կը պարտուին… Ողջ մնացող քուրմերն ալ իրենց օճախը լքելով` կը հեռանան: Դեմետրի ու Գիսանէի հսկայ արձանները կը տապալին, դարաւոր խարոյկը կը մարի: Մարած խարոյկը հրահրելու ես կ՛երթամ…
1663 տարի ետք, Ս. Լուսաւորչի գանձին պահապան, ես միայն կամ… Այս ձորերէն շարան-շարան ուխտաւորներ եկեր ու գացեր են: Այս գիշեր բիւրաւորներու փոխարէն, Մշոյ Սուլթան Ս. Կարապետի` ես ուխտաւոր, ես աղօթող… Հին օրերու փառքին պահապան, ու ես կ՛երթամ…
Կու-կու- լի կու… Կու-կու-լի կու… Կէս գիշեր է: Միայնակ` ես միայն կամ ժամ օրհնող… Մուրատս տո՛ւր, Ս. Կարապետ…
Պառկելու կ՛երթամ: Բոլորը կը ննջեն: Ես ալ անկողին կը մտնեմ: Չեմ գիտեր` որքա՛ն քնացեր եմ: Երազիս մէջ մօրուսաւոր մը դէմս կեցած` մատով ուղղութիւն մը ցոյց կու տայ: Նետի պէս անկողինէս վեր կը թռչիմ: Ս. Կարապետը ինծի այցելութեան եկած է:
Լուսաղբիւրը կը վազեմ, լուացուելէ ետք, աման մըն ալ ջուր կը խմեմ եւ նորէն սուրբին գերեզմանը այցելութեան կ՛երթամ: Աղօթարանը կը բացուի: Թռչունները կը ճռուողեն, գոմերուն դուռերը կը բացուին, ամէն կողմ շարժումը կը սկսի… Եփրատն ու Մեղրագետը, իրենց սեւ պատմուճանը նետած, ոսկեգոյն պարեգօտը զգեցած` Մշոյ դաշտին մէջէն նազանքով կը տողանցեն…:
ՇԱՒԱՐՇ ՔՀՆՅ. ՊԱԼԸՄԵԱՆ
