Կէօքհան Պաճըք թրքական «Թուտէյզ Զաման» թերթին մէջ լոյս տեսած իր յօդուածին մէջ կը գրէ, որ թրքական կառավարութեան եւ Քրտական աշխատաւորական կուսակցութեան (ՔԱԿ) միջեւ շուրջ երկու տարուան թրքավարի բանակցութիւններէն ետք հարաւ-արեւելեան Թուրքիոյ մէջ դարձել որոշ ձեւի պատերազմ մը գոյութիւն ունի: Բանակցութիւնները թրքավարի էին, որովհետեւ ռազմավարութիւն կամ մանրամասն ծրագիր մը գոյութիւն չունէր: Այսօր Թուրքիոյ մէջ քրտական հարցը թեւակոխած է նոր հանգրուան` թաղային պատերազմ:
Հեգնականօրէն կառավարութիւնը կը փորձէ վերատիրանալ շարք մը բնակավայրերու, որոնք բանակցութեանց հանգրուանին անցած էին ՔԱԿ-ի առչնուած խմբաւորումներու ձեռքը: Այժմ ի յայտ կու գայ, որ ՔԱԿ-ը յաջողած է քրտական բազմաթիւ քաղաքներու մէջ կառուցել դիմադրութեան արդիական ենթակառոյցներ: Քրտական հարցի նոր հանգրուանը աւելի ուշադիր վերլուծումի կը կարօտի: Թուենք գլխաւոր կէտերը.
1.- Ասիկա պատմութեան մէջ առաջին անգամն է, որ ՔԱԿ-ի առնչակից խմբաւորումներ կը փորձեն տարածաշրջանին մէջ քրտաբնակ բնակավայրերու վրայ լայն վերահսկողութիւն հաստատել: ՔԱԿ աւանդաբար կը կիրարկէր «յարձակէ եւ նահանջէ» հայդուկային մարտավարութիւնը: Սակայն այսօր քրտական խմբաւորումները բնակավայրերու մէջ մարտահրաւէր կ՛ուղղեն կառավարութեան: Ուստի, ՔԱԿ-ի գործունէութիւնը այլեւս միայն գիւղական շրջաններու վերապահուած երեւոյթ չէ: Անիկա նաեւ քաղաքներու մէջ երեւոյթ է:
2.- ՔԱԿ տակաւին թաղային կռիւներուն մէջ ուղղակի մասնակցութիւն չունի: Պատերազմը կը մղուի հիմնականին մէջ անոր առնչուած քիւրտ երիտասարդներով համալրուած կազմակերպութիւններու կողմէ: Կը թուի, թէ ՔԱԿ այս թաղային կռիւը կը փորձէ որոշ հեռաւորութենէ մը:
3.- Եթէ ՔԱԿ-ի առնչուած կազմակերպութիւնները յաջողին քաղաքներու մէջ իրենց ճակատամարտը երկար ժամանակ շարունակել, այդ մէկը կառավարութեան եւ ՔԱԿ-ին միջեւ ռազմական հաւասարակշռութեան փոփոխութիւն պիտի պատճառէ:
4.- Կառավարութեան համար ապահովական ուժերու ճամբով քաղաքներու մէջ կռուիլը դժուար է: Առաւել դժուարը այսպիսի պատերազմ մը աւարտելն է: Միջին Արեւելքի փորձառութիւնը կը թելադրէ, որ թաղային պատերազմները աւարտելը դիւրին չէ:
5.- Թաղային կռիւներու գինը հակամարտութեան նախկին հանգրուաններէն տարբեր է: Ատիկա ժողովրդագրական աւելի մեծ փոփոխութիւն կը յառաջացնէ: Այսօր կը հաղորդուի, որ հազարաւոր քիւրտեր կը հեռանան իրենց քաղաքներէն` կառավարութեան եւ ՔԱԿ-ի առնչակից խմբաւորումներուն միջեւ բախումներուն ընթացքին թիրախներու չվերածուելու համար: Սակայն հաւանական է, որ ժողովրդային այս տեղափոխութիւնները վատթարացնեն կացութիւնը: Սկիզբէն ի վեր ժողովրդային այդ տեղափոխութիւնները մաս կազմած են քրտական հարցին: Տեղահանուած այդ մարդիկը շուտով մաս կը կազմեն տնտեսական եւ ընկերային լուրջ հարցերուն: Ուստի քրտական քաղաքներու միջեւ բնակչութեան տեղափոխութիւնները հաւանաբար ապագային ՔԱԿ-ին համակիր ժողովրդային նոր շարժում մը ստեղծեն:
6.- Քրտական հարցի տեսարանը կը փոխուի, ինչ որ շատ կարեւոր է թրքական հասարակութեան համար: Վերջինս առաջին անգամ ականատեսը կը դառնայ Թուրքիոյ մէջ քանդուած քաղաքներու տեսարաններուն` ճիշդ այնպէս, ինչպէս անոնց նմանները կային Իրաքի եւ Լիբանանի մէջ: Դարձեալ, ասիկա առաջին անգամն է, որ անոնք կը տեսնեն հրասայլեր, որոնք քրտական քաղաքներու մէջ կրակ կը բանան: Այս իրողութիւնը պիտի խորացնէ թուրքերու եւ քիւրտերու միջեւ գտնուող հոգեբանական վիհը:
Թրքական հասարակութիւնը կորսնցուցած է լուծումի մը նկատմամբ իր յոյսը: Թուրքերու մեծամասնութիւնը քրտական հարցը անշրջելի հանգրուան հասած ըլլալուն գիտակցելու ընթացքի մէջ է:
Այժմ քրտական հարցը կը ներկայանայ իբրեւ անյուսալի տագնապ մը: Այս հարցը կարելի չէ լուծել միայն ուժի կիրարկմամբ, իրողութիւն մը, որ անցնող 30 տարուան ընթացքին արդէն փաստուած է: Միւս կողմէ` Թուրքիան դաշնակցային դրութեամբ քիւրտերու հետ համակեցութեամբ ապրելու լուծում մը պիտի չընդունի: Թուրքիոյ համար Իրաքի մէջ գոյութիւն ունեցող քրտական ինքնավար շրջանի մը ստեղծումը մեծապէս անհաւանական է, որովհետեւ թէ՛ պետութիւնը եւ թէ՛ հասարակական մշակոյթը այդպիսի գաղափարի մը նկատմամբ խիստ թշնամական վերաբերմունք ունին: Ուստի, ի՞նչ է անխուսափելի լուծումը: Ինչպէս անցնող 30 տարիները ցոյց տուած են, տրամաբանական ընտրանքը քրտական հարցի տարբեր ձեւաչափերով շարունակութիւնն է:
