ՆԵԼԼԻ ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ
Սահմանադրական բարեփոխումներու քարոզարշաւի ծիրին մէջ ՀՅԴ-ն արդէն իսկ հանդիպումներ կ՛ունենայ տարբեր շրջաններու բնակիչներուն հետ` զանոնք իրազեկ դարձնելով այս բարեփոխումներուն մասին: Այս առիթով «Առաւօտ» օրաթերթը հետեւեալ հարցազրոյցը կատարած է ՀՅԴ Բիւրոյի քաղաքական ներկայացուցիչ Արմէն Ռուստամեանի հետ:
«ԱՌԱՒՕՏ».- Արդէն մի քանի օր է` ՀՅԴ-ն «Այո»-ի քարոզարշաւ է իրականացնում: Նախնական ի՞նչ տպաւորութիւններ ունէք, մարդիկ որքանո՞վ են հետաքրքրուած սահմանադրական բարեփոխումներով:
ԱՐՄԷՆ ՌՈՒՍՏԱՄԵԱՆ.- Նախ` թիւր է այն տպաւորութիւնը, որ տարածում է «ոչ»-ը, թէ բոլորը համատարած «ոչ»-ի կողմնակիցներ են: Նման բան չկայ: Մենք արդէն երկու տասնեակ հանդիպումների փորձը վերլուծելով` կարող ենք ասել, որ մարդիկ նախ` կարօտ են բացատրութեան: Իրենք պէտք է լաւ պատկերացնեն, թէ իրենց կենցաղում, անձնական կեանքում ի՞նչ է տալու այս փոփոխութիւնը: Իմ հանդիպումների արդիւնքներից ես կարող եմ ասել, որ երբ մարդիկ տրամաբանական խօսք են լսում, մեր անցած փորձի վերլուծութիւնն են լսում, պատճառներն ենք վեր հանում, թէ ինչո՛ւ է այսպէս եղել, որտեղ նաեւ համակարգն ունի իր հիմնական դերակատարութիւնը, ինչպէս է այն նպաստել, որ այս խնդիրները կուտակուեն, ընկալում են հարցը: Մարդկանց դերն, ի հարկէ, պահպանուելու է, բայց մենք իսկապէս հասել ենք նրան, որ ունենք համակարգային ճգնաժամ, եւ այս վիճակում մարդկանց, անհատների դերակատարութիւնը, փոփոխութիւնները որեւէ լաւ բան չեն խոստանում: Սա մենք հիմնաւոր կարողանում ենք ներկայացնել:
«Ա.».- Մարդիկ էլ ընդունո՞ւմ են:
Ա. Ռ.- Այո՛, որովհետեւ մենք շատ բաց ու անկեղծ ենք խօսում` խօսելով նաեւ բոլոր իշխանութիւնների ժամանակ եղած թերութիւնների մասին, որովհետեւ այդտեղ որեւէ կաշկանդուածութիւն չունենք` թէ՛ առաջին նախագահի ժամանակ, թէ՛ երկրորդ, թէ՛ երրորդ: Մարդիկ, ովքեր այն ժամանակ էլ մի քիչ աշխուժ են եղել, ծանօթ են մեր անցած ճանապարհին, իրենք էլ են հաստատում, որ այդ վերլուծութիւնները հաստատում են: Իրավիճակն, ինչպէս որ ներկայացւում է երեք նախագահների ժամանակ, այդպէս էլ կայ: Եւ թիւր է այն կարծիքը, որ ասում են, թէ նախագահական, կիսանախագահական համակարգերը տարբեր երկրներում դրական արդիւնք են տուել… Հայաստանում եղած համակարգը ոչ մի աղերս չունի դասական նախագահական կամ կիսանախագահական համակարգի հետ: Ամէն տեղից ինչ-որ բաներ են վերցրել, սինթեզ են արել, որպէսզի մեծացնեն նախագահի լիազօրութիւնները:
«Ա.».- Մասնագէտներն էլ ասում են, որ առաջարկուող խորհրդարանական համակարգն էլ աղերս չունի դասականի հետ, քանի որ սինթեզի արդիւնք է:
Ա. Ռ.- Այո՛, վերցուած է, ճիշդ է, բայց վերցուած է այն ուղղութեամբ, որպէսզի խորհրդարանական համակարգին բնորոշ բոլոր թերութիւնները նուազագոյնի հասցնենք: Բայց գործող կիսանախագահական համակարգը այնպէս են սինթեզ արել, որ բոլոր թերութիւնները գումարուել են, եւ դարձել է այնպէս, որ այդ աթոռին նստողը նոյնանում է իշխանութեան հետ: Նոյնանալով էլ իշխանութեան հետ` հեշտութեամբ իւրացնում է իշխանութիւնը: Հիմա դու հարիւր տեղ գրի, որ իշխանութեան իւրացումը յանցանք է: Եթէ դու համակարգով մղում ես նրան, որ ամէն մէկը համակարգով կարողանայ իր հետ նոյնացնել իշխանութիւնը, դրա հետ մէկտեղ նաեւ իւրացում է տեղի ունենում: Ասում ենք` սա փոխենք, որ իշխանութիւնը մէկի հետ չնոյնանայ, իշխանութեան մէջ մի քանի գլուխներ լինեն: Ժողովուրդը դա լաւ էլ հասկանում է:
«Ա.».- Այսինքն մարդկանց կարողանո՞ւմ էք համոզել, որ գնան հանրաքուէի եւ «այո» ասեն:
Ա. Ռ.- Այո՛: Շատ են եղել դէպքերը, որ մարդիկ եկել են «ոչ»-ի տրամադրութեամբ, բայց լսելով այդ մեկնաբանութիւնները, հարցերի պատասխանները` հանդիպումից յետոյ ասել են, որ իրենց թիւրիմացութեան մէջ են դրել: Այս պատճառով ես շատ եմ կարեւորում բովանդակային քննարկումը մեր քաղաքացիների հետ: Խօսքն այն մասին չէ, որ 220 յօդուածները առանձին-առանձին ներկայացնենք, այլ իմաստը եւ հիմնական մօտեցումները կարելի է յստակ ասել: Մարդը պարզապէս կապի մէջ չի կարողացել տեսնել, որ սա իսկապէս համակարգային փոփոխութիւններ է առաջացնելու:
«Ա.».- Մարդիկ սուր հարցեր ձեզ տալի՞ս են, վիրաւորանքախառն հակադարձումներ անո՞ւմ են, ինչպէս հեռուստաշոուի ժամանակ ՀՀԿ-ականներին են անում:
Ա. Ռ.- Չէ, մենք որոշակի նման բաների տակ չենք յայտնւում: Բոլորն էլ գիտեն, որ այսօրուայ վիճակի համար ՀՅԴ-ն ուղղակի պատասխանատուութիւն չունի: Հակառակը` մեզ որ լսէին, եւ երկիրը խորհրդարանական համակարգի անցնէր, հիմա բոլորովին այլ երկիր կ՛ունենայինք: Որ կոպիտ ինչ-որ բաներ լինեն` չէ, չեն լինում: Բայց լինում են մարդիկ, որ գալիս են արդէն նախապաշարուած եւ փորձում են տպաւորութիւն ստեղծել, թէ այս ամէնը թատրոն է, շոու է, պլեֆ է եւ այլն: Իսկ երբ ասում ես` եղբա՛յր, արի ըստ էութեան խօսենք, որովհետեւ եթէ նախագիծն անցաւ, դու ուզես, թէ ոչ` ապրելու ես այդ սահմանադրութեան օրօք: Դրա պլեֆը ո՞րն է: Արի այնպէս անենք, որ այդ սահմանադրութիւնը լաւը լինի: Մի բան էլ կայ` քանի որ դժգոհ են իշխանութիւնից, ասում են` ինչո՛ւ վատ իշխանութիւնը լաւ բան պիտի անի: Սա է մեր հիմնական խնդիրը, որ կարողանանք մարդկանց բացատրել` լինում է, այո՛: Երբ իշխանութիւնը տեսնում է, որ էլ հնարաւոր չի, մաս-մաս զիջելու տրամաբանութիւնն է գործում:
«Ա.».- Իբրեւ բարեփոխումների նախագծի ջատագով, կողմնակից` կարո՞ղ էք խոստումներ, երաշխիքներ տալ, որ դրա կիրարկումից յետոյ Հայաստանում փտածութիւնը էականօրէն կը նուազի, դատական համակարգն աւելի թափանցիկ կը լինի, տնտեսական դաշտում էլ ազատ մրցակցութիւնը կը գերիշխի:
Ա. Ռ.- Ես միանշանակ կարող եմ ոչ թէ խոստում տալ, այլ իմ համոզմունքը յայտնել, որովհետեւ ես իշխանութիւնների ապակենտրոնացման հաւատաւոր պաշտպանն եմ եղել եւ հաւատաւոր հետեւողն եմ եղել նրա, որ եթէ համակարգում հակակշռման եւ զսպման մեքանիզմները լինեն, մենք կ՛ունենանք աւելի հաւասարակշռուած եւ արդար իշխանութիւն: Սրանում վստահ եմ: Հիմա` ի՞նչ ժամանակահատուածում փոփոխութիւնները կը լինեն: Բնականաբար, միանգամից, որ յաջորդ օրն արթնանանք, չի լինի, որովհետեւ սա գործընթաց է: Բայց մենք սկիզբ ենք դնում, որ երկիրը ճիշդ ուղղութեամբ զարգանայ: Եթէ դու ճիշդ ուղղութիւն ես դրել, որքան էլ այդ ճանապարհը ներկայ լինի, նպատակին, միեւնոյն է, կը հասնես: Դա ես կարող եմ երաշխաւորել, պարզապէս լիարժէքութեամբ այդ համակարգը կ՛աշխատի 2018 թուականից յետոյ, քանի որ նախագահի հաստատութիւնը մինչ այդ գործելու է, անցումային փուլ ունենք: Բայց այդ շրջանում օրէնքներում լուրջ փոփոխութիւնների կարիք ունենք: Օրինակ` Ընտրական օրէնսգիրքն եմ շատ կարեւորում, որը վերջ կը դնի նաեւ բոլոր հարցերին` համակարգը բարելաւուե՞ց, թէ՞ ոչ: Բնականաբար մենք ամէն ինչ անելու ենք, որ ընտրական համակարգը դառնայ այնպիսին, որ Հայաստանում վերջապէս հնարաւորութիւն ստեղծուի իշխանափոխութիւն իրականացնել ընտրութիւնների միջոցով: Այս սահմանադրութիւնից բխելու են մօտաւորապէս 400 կարեւորագոյն օրէնքներ, որոնք վերանայման կարիք ունեն: Մենք իսկապէս նոր էջից սկսելու խնդիր ունենք, եւ դա տեղի կ՛ունենայ դեկտեմբերի 6-ից յետոյ, եթէ ժողովուրդը «այո» ասի:
«Ա.».- Իսկ մարդիկ չե՞ն յիշում, որ ՀՅԴ-ն տեւական ժամանակ եղել է իշխանութեան քոալիսիոնում: Ձեր մեղքերը ձեզ չե՞ն յիշեցնում:
Ա. Ռ.- Ուր էր 20 տարով աւարտուէր: Մեզ յիշեցնում են 125 տարուայ մեղքերը: Էդ ոչինչ: Սովոր ենք: Թիւրիմացութիւններ էլ կան, պարզաբանում ենք, բայց ամենակարեւորը` թոյն չկայ: Միշտ մենք դա զգացել ենք` որքան էլ որոշ խաւեր մեզ չընդունեն, ժողովուրդը ՀՅԴ-ի հետ յոյս է կապում` որպէս իրական կուսակցութեան, որը 125 տարուայ պատմութիւն ունի: Էդպիսի ուրիշ մէկը չկայ, որ կարողացած լինի իր ազդեցութիւնը քաղաքական դաշտում պահել: Ու երբ տեսնում են մեր` նախկինում արած յայտարարութիւնների եւ գործերի համապատասխանութիւնը, աւելի են վստահում: Քարոզչութեան ժամանակ մեզ հիմնականում փորձում են ասել` միացել էք Սերժ Սարգսեանին: Ասում ենք` ոչ: Սերժ Սարգսեանն է մեզ միացել, որովհետեւ 25 տարի մենք այդ մասին ասում ենք, եւ բոլորը գիտեն` Սերժ Սարգսեանը վերջին ժամանակներում է, որ միացել է սրան: Ակնյայտ է, որ սա հաւատով ու համոզումով կատարուած քայլ է: Սա հեշտացնում է մեր քարոզարշաւը: Այդ անկեղծութիւնը շատ է ազդում մարդկանց վրայ, որովհետեւ ակնյայտ է, որ թելադրուած չէ այս դիրքորոշումը:
«Ա.».- Անկեղծ ասած, ինքս այնպիսի տպաւորութիւն ունեմ, որ մարդիկ ՀՅԴ-ից էլ են հիասթափուած:
Ա. Ռ.- Չէ՛, այդպէս չի: Բացարձա՛կ: Այս հանրաքուէի քարոզչութիւնը, իսկապէս, մեզ շատ հարազատ քարոզչութիւն է: Բոլորը հասկանում են` սա մեր վաղուց հետապնդած նպատակն է, որն իրականութիւն է դառնում: Շատերը չէին էլ հաւատում, որ դա հնարաւոր է: Բայց անգամ այն պայմաններում, երբ թւում էր, թէ անհնար է, մենք չենք դադարեցրել մեր պայքարը` համակարգային փոփոխութեան համար: Պատմական առումով այն, ինչը մեզ չի յաջողուել 1995-ին, հնարաւորութիւն կայ, որ 25 տարի անց յաջողուի:
«Առաւօտ» օրաթերթ 18.11.2015
