ՐԱՖՖԻ ՏՈՒՏԱԳԼԵԱՆ
Հայաստանի քաղաքական դաշտը այս օրերուն մէկ հիմնական օրակարգ ունի` նոր սահմանադրութեան հանրաքուէ, որ տեղի պիտի ունենայ դեկտեմբեր 6-ին: Հայաստանեան քաղաքական դաշտի խաղացողները` կուսակցութիւնները եւ անոնց ենթակայ կամ համակիր հասարակական կազմակերպութիւնները, բաժնուած են երկու հակադիր ճակատներու: Այսպէս, նոր սահմանադրութեան կողմնակիցները կը պնդեն, որ դեկտեմբերի հանրաքուէին ԱՅՈ քուէարկելով` երկրի մէջ որակական լուրջ փոփոխութիւնները հնարաւոր պիտի դառնան, եւ մարդու իրաւունքները, ժողովրդավարութիւնը, արդարադատութիւնը սոսկ բառեր պիտի չըլլան, այլեւ պիտի ամրագրուին Հայաստանի իրականութեան մէջ` որպէս պետականութեան հզօրացման ու կայուն զարգացման երաշխիքներ: Միւս խրամատին մէջ գտնուող կողմը` ՈՉ-ի կողմնակիցները կը շեշտեն, որ տարիներ շարունակ քուէարկութիւնները կեղծած, խարդախութեամբ իշխանական աթոռներու եւ երկրի հարստութեան տիրացած իշխանութիւնները, նախագահ Սերժ Սարգսեանի ղեկավարութեամբ, միայն մէկ նպատակ ունին` շարունակաբար մնալ իշխանութեան վրայ: Նոր սահմանադրութիւնը այլ բան չէ, եթէ ոչ` իշխանութիւնը իրենց ձեռքերուն մէջ պահելու միջոց, կ՛ըսեն անոնք:
Ժողովուրդին համոզելու համար ԱՅՈ-ի եւ ՈՉ-ի կողմնակիցները գիշեր ցերեկ քարոզչական տքնաջան աշխատանք կը տանին: Շրջաններու բնակիչներուն այցելելու կողքին, իրենց խօսքը կը փորձեն ժողովուրդին հասցնել թերթերէն, կայքէջերէն, ընկերային ցանցերէն, հեռատեսիլի եւ ձայնասփիւռի կայաններէն եւայլն: Այս աղմուկ աղաղակին մէջ ԱՅՈ-ի եւ ՈՉ-ի ճամբարներուն միջեւ անտէր – անտիրական մնացած ըլլալու զգացումով ապրող ժողովուրդն է, Հայաստանի լուռ մեծամասնութիւնը, որուն անունով կը խօսին ու կ՛երդնուն նոր սահմանադրութեան թեր ու դէմ երկու կողմերն ալ, Հայաստանի քաղաքական բեմի բոլո՛ր դերակատարները:
Այնպէս կը թուի, որ ժողովուրդը ո՛չ ՈՉ-ին, ո՛չ ալ ԱՅՈ-ին լսելու տրամադրութիւն ունի: Ժողովուրդին համար բեմին վրայի դերակատարները նոյն մարդիկն են, նոյն դէմքերը` երէկուան եւ այսօրուան իշխանաւորները, կամ իշխանութեան ձգտողները, որոնք երբեմն եղած են դաշնակիցներ, երբեմն` ոխերիմ հակառակորդներ: Իւրաքանչիւր ընտրութեան նախօրէին գեղեցիկ, վարդագոյն խոստումներ շռայլած են հանրութեան, յետոյ խաբած են, կեղծած, կողոպտած եւ ժողովուրդի հաշուին հարստացած, յղփացած եւ անտանելիօրէն լկտիացած: Կը բաւէ հանրաքուէի նիւթով կարճ զրոյց մը ունենալ սովորական քաղաքացիներու հետ եւ արդէն բացայայտ կը դառնայ անոնց ամբողջական անտարբերութիւնը` քաղաքական այս յոյժ կարեւոր գործընթացին վերաբերեալ: Ի հարկէ մեծ է թիւը անոնց, որոնք ԱՅՈ-ի կամ ՈՉ-ի կողմնակիցներ են, բայց հանրութեան մեծամասնութիւնը վարակուած է անտարբերութեամբ: Քաղաքական գիտութիւններուն մէջ կայ political apathy հասկացողութիւնը, որ լաւագոյնս կը յարմարի հայաստանեան հանրութեան այսօրուան իրավիճակին:
Ժողովուրդը անտարբեր է, որովհետեւ հիասթափուած է իր քաղաքական վերնախաւէն եւ գործընթացներէն, եւ ինչպէս գերմանացի գրող Էրիխ Մարիա Ռեմարք կ՛ըսէ` «հիասթափութիւնն է ամենազօրեղ զգացումը: Ո՛չ վիրաւորանքը, ո՛չ նախանձը եւ ո՛չ իսկ ատելութիւնը… Ասոնցմէ յետոյ հոգիին մէջ ինչ – որ բան կը մնայ, հիասթափութենէն յետոյ` միայն դատարկութիւն»:
Անտարբերութիւնը շատ աւելի վտանգաւոր է, քան` ժողովրդային զանգուածներու մասնակցութեամբ տեղի ունեցող, թէկուզ եւ բուռն ու կրքոտ, քաղաքական վէճն ու մրցակցութիւնը: Ի վերջոյ, քաղաքական մրցակցութիւնը կարող է ինչ – որ արդիւնք տալ, լուծումներու յանգիլ, բայց քաղաքական անտարբերութիւնը միայն մէկ արդիւնք ունի` լճացում:
Գրեցէ՛ք ինծի:
