Ռուսական «Սու-24» տիպի պատերազմական օդանաւ մը երէկ 6 հազար մեթր բարձրութեան վրայ թռիչք կատարած ատեն ցամաքէն կրակոցի ենթարկուելուն պատճառով ջախջախուած է Սուրիա-Թուրքիա սահմանին մօտ: Ռուսիոյ պաշտպանութեան նախարարութիւնը հաւաստեց, որ նշեալ օդանաւը չէ հատած Թուրքիոյ օդային սահմանը, փաստ մը, որ ամրագրուած է թռիչքի հսկողութեան մեքանիզմներով: Սակայն Թուրքիոյ բանակի սպայակոյտը յայտարարութիւն մը հրապարակելով նշեց. «24 նոյեմբեր 2015-ի ժամը շուրջ 9:20-ին անյայտ պատկանելիութեան օդանաւը Հաթայի (Ալեքսանտրէթ, «Ա.») Եայլատաղ շրջանին մէջ խախտած է Թուրքիոյ օդային սահմանը` հակառակ քանի մը անգամ (5 վայրկեանի ընթացքին 10 անգամ) կատարուած նախազգուշացումներուն: Միջազգային համաձայնագիրները ծիրին մէջ վերոնշեալ օդանաւը ժամը 9:24-ին այդ տարածքին մէջ թռիչքներ կատարող մեր երկու «Էֆ-16» օդանաւերուն կողմէ ջախջախուած է»:
Քրեմլին հակադարձեց յայտարարելով, որ ունի յստակ տեղեկութիւններ, թէ օդանաւը վար առնուած է սուրիական հողերուն վերեւ թռիչք կատարելու ընթացքին:
Ամերիկացի պաշտօնատար մը «Ռոյթըրզ» լրատու գործակալութեան յայտնեց, որ ամերիկեան ուժերը ռուսական օդանաւի վար առնուելու դէպքին չեն միջամտած: ԹԱՍՍ լրատու գործակալութեան հաղորդեց, որ Իրաքի եւ Սուրիոյ մէջ «Անքակտելի վճռականութիւն» գործողութեան հրամանատարութեան ներկայացուցիչ գնդապետ Սթիւ Ուորըն յայտարարած է, որ Սուրիա-Թուրքիա սահմանին վրայ տեղի ունեցած միջադէպը կապ չունի ամերիկեան ղեկավարութեամբ Միջազգային դաշինքին հետ, ատիկա «Ռուսիոյ եւ Թուրքիոյ գործն է»:
Փենթակոնի բանբեր Միշել Փալտենսա յայտարարեց, որ Թուրքիա ռուսական օդանաւը իր օդային տարածքին մէջ վար առաւ, սակայն ոչ իբրեւ ՏԱՀԵՇ-ի դէմ պայքարին մէջ Միացեալ Նահանգներու գործընկեր: Ան վստահեցուց, որ ամերիկեան ուժերը այդ միջադէպին մասնակից չեղան` աւելցնելով, որ Ուաշինկթընի եւ Մոսկուայի միջեւ Սուրիոյ օդային տարածքին մէջ արկածներէ խուսափելու համաձայնութիւնը այս միջադէպին հետ «որեւէ կապ չունի»:
Սուրիոյ թուրքմէններու փոխհրամանատար Ալփասլան Չելիք թրքական «Տողան» լրատու գործակալութեան յայտնեց, որ «Սու-24»-ին երկու ռուս օդաչուները սպաննուած են: «Մենք սպաննեցինք երկու օդաչուները` անկարգելով էջք կատարելու ընթացքին: Անոնց դիակները հոս են», յայտարարեց Չելիք:
Փութինի Բուռն Հակազդեցութիւնը
Ռուսիոյ նախագահ Վլատիմիր Փութին Սոչիի մէջ Յորդանանի Ապտալլա Բ. թագաւորին հետ ունեցած իր հանդիպումին ընթացքին այս միջադէպին անդրադառնալով յայտնեց, որ ռուսական պատերազմական օդանաւը վար առնուած է թրքական «Էֆ-16»-ի մը կողմէ արձակուած հրթիռով մը, մինչ 6000 մեթր բարձրութեան վրայ թռիչք կը կատարէր Թուրքիոյ սահմանէն մէկ քիլոմեթր հեռաւորութեան վրայ` աւելցնելով, որ Մոսկուա պիտի վերլուծէ այս արարքը:
Ան ըսաւ, որ օդանաւին վար առնուիլը ահաբեկչութեան դէմ պայքարի ծիրէն դուրս է, եւ դէպքը նկատեց «ահաբեկիչներուն հետ գործակցողներուն կողմէ թիկունքէն դաշոյնի հարուած մը»:
Փութին ըսաւ, որ ռուսական օդանաւը որեւէ ձեւով սպառնալիք չէր Թուրքիոյ` աւելցնելով, որ Ռուսիան շատոնց արձանագրած է Սուրիոյ ահաբեկիչներուն կողմէ գրաւուած շրջաններէն քարիւղի մատակարարումները Թուրքիոյ:
«Ռուսիան պիտի չհանդուրժէ այս յանցագործութիւնը` ռուսական «Սու-24»-ի դէմ յարձակումը», ըսաւ Ռուսիոյ նախագահը` ընդգծելով. «Այսօրուան ողբերգական իրադարձութիւնը ծանր հետեւանքներ պիտի ունենայ ռուս-թրքական յարաբերութիւններուն վրայ»:
«Մենք Թուրքիան միշտ նկատած ենք ոչ միայն իբրեւ մօտիկ դրացի մը, այլ` բարեկամ պետութիւն մը: Չեմ գիտեր, թէ այսօր տեղի ունեցածը որո՛ւն շահերէն կը բխէր: Հաստատ, որ ո՛չ մեր: Եւ փոխանակ անմիջապէս մեզի կապուելու, մեր տեղեկութեանց համաձայն թրքական կողմը նախ եւ առաջ դիմած է ՕԹԱՆ-ի մէջ իր գործընկերներուն` քննարկելու համար այս միջադէպը: Կարծէք վար առնուած օդանաւը թրքական էր, երբ իրենք էին, որ մեր օդանաւերէն մէկը վար առին», ըսաւ ան:
Փութին նշեց, որ ռուսական օդանաւին ջախջախման հարցով ՕԹԱՆ-ի գործընկերներուն դիմելու Թուրքիոյ քայլը դաշինքը ՏԱՀԵՇ-ին ծառայեցնելու փորձ կը յիշեցնէ: «Կը հասկնամ, որ իւրաքանչիւր պետութիւն իր շրջանային շահերը ունի, եւ մենք անոնց նկատմամբ յարգանքով պիտի վարուինք: Սակայն երբեք պիտի չհանդուրժենք այսօր գործուածին նման ոճիրները», ըսաւ ան:
Ռուսիոյ արտաքին գործոց նախարար Սերկէյ Լաւրով ջնջեց իր Թուրքիա այցելութիւնը, որ նախատեսուած էր այսօր: Ան ռուսերուն թելադրեց Թուրքիա չայցելել` նշելով, որ Թուրքիոյ մէջ ահաբեկչական սպառնալիքները Եգիպտոսի մէջ եղածներէն նուազ չեն:
Ռուսական զբօսաշրջական մեծագոյն ընկերութիւններէն մէկը ժամանակաւորապէս չեղեալ նկատեց դէպի Թուրքիա կատարուելիք շրջապտոյտները:
Ռուսիոյ խորհրդարանի միջազգային յարաբերութեանց յանձնախումբի նախագահ Ալեքսէյ Փուշքով «Թուիթըր»-ի վրայ գրառում մը կատարելով նշեց. «Յստակ է, որ Անգարա իր թշնամական արարքին Թուրքիոյ շահերուն ու տնտեսութեան վրայ ունենալիք հետեւանքները նկատի չունեցաւ: Հետեւանքները պիտի ըլլան շատ լուրջ»:
Ռուսիոյ պաշտպանութեան նախարարութիւնը` հակադարձելով Անգարայի մէջ Ռուսիոյ դեսպանը Թուրքիոյ արտաքին գործոց նախարարութիւն կանչելու քայլին, իր մօտ կանչեց Մոսկուայի մէջ Թուրքիոյ դեսպանատան զինուորական կցորդը:
Ռուսիոյ պաշտպանութեան նախարար Սերկէյ Շոյկու յայտարարեց, որ իր երկրին իշխանութիւնները պաշտօնական բողոք մը յղած են Անգարայի` նշելով. «Մենք կ՛աշխատինք որդեգրել շարք մը միջոցառումներ` իբրեւ հակադարձութիւն ռուսական օդանաւի ջախջախման»:
Ռուսիոյ պաշտպանութեան նախարարութիւնը յայտարարեց, որ կը խզէ Թուրքիոյ հետ զինուորական մարզի բոլոր յարաբերութիւնները: Նախարարութիւնը նշեց, որ «Մոսքվա» մարտանաւին պարտականութիւն տրուած է «Էս-300» հակաօդային համակարգերով պաշտպանելու Լաթաքիոյ նահանգին օդային տարածքը` աւելցնելով. «Վար պիտի առնենք որեւէ օդանաւ, որուն թռիչքը մեզի սպառնալիք կը նկատենք»:
Քրեմլինի բանբեր Տմիթրի Փեսքով նշեց, որ Թուրքիոյ վարմունքը «զայրացուցիչ եւ յուսախաբիչ» է` աւելցնելով, որ Փութին Թուրքիոյ դէմ զինուորական հետեւանքներու մասին չխօսեցաւ, այլ` հետեւանքներու անխուսափելիութեան մասին:
Ռուսիոյ դաշնակցային խորհուրդի միջազգային յարաբերութիւններու յանձնախումբի ղեկավար Քոնսթանթին Քոսաչեւ Դիմատետրի իր էջին վրայ գրեց, որ «մէկ ակնթարթի մէջ քանդուեցաւ այն ամէնը, ինչ որ տարիներով մշակուած էր ռուս-թրքական յարաբերութիւններուն մէջ. վստահութիւն եւ գործընկերութիւն: Վերադարձաւ անվստահութիւնը եւ թշնամութիւնը»` աւելցնելով, որ Թուրքիոյ կողմէ ներում հայցելու յոյսեր չկան, եւ այժմ Մոսկուա կը սպասէ ահաբեկչութեան դէմ պայքարի միջազգային դաշինքի գործընկերներու արձագանգին: «Իսկ Թուրքիոյ հետ բոլոր միջպետական կապերը, կը կարծեմ, պէտք է չեղեալ յայտարարել, մինչեւ լաւագոյն ժամանակները», նշեց Քոսաչեւ:
Տումայի փոխնախագահ Նիքոլայ Լեւիչեւ յայտարարեց, որ ռուսական օդանաւը վար առնուած է ամերիկեան իշխանութիւններուն զինուորական գործակցութեամբ:
Տումայի անդամներ Վալերի Ռաշքին եւ Սերկէյ Օպուխով (երկուքն ալ` Համայնավար կուսակցութեան խմբակցութենէն) Փութինին կոչ ուղղած են խզելու Թուրքիոյ հետ դիւանագիտական յարաբերութիւնները: Անոնք համոզուած են, որ Թուրքիոյ քայլը արագ պատասխան-միջոցառումներ կը պահանջէ:
Բրիտանիոյ վարչապետ Տէյվիտ Քամերոն Թուրքիոյ վարչապետ Ահմեթ Տաւութօղլուի հետ հեռաձայնային հաղորդակցութեան ընթացքին Թուրքիոյ եւ Ռուսիոյ կոչ ուղղեց իրարու հետ ուղղակի կապի մէջ մտնելու:
Միացեալ Նահանգներու նախագահ Պարաք Օպամա երէկ Ֆրանսայի նախագահ Ֆրանսուա Հոլլանտի հետ ունեցած իր հանիպումէն ետք յայտարարեց, որ Թուրքիա իրաւունք ունի իր հողային ու օդային տարածքը պաշտպանելու` աւելցնելով, որ Թուրքիան ու Ռուսիան պէտք է ուղղակի կերպով իրարու հետ խօսին գոյացած լարուածութիւնը վնասազերծելու համար:
Թուրքիոյ նախագահ Ռեճեփ Թայիփ Էրտողան Տաւութօղլուի եւ պաշտպանութեան նախարարին մասնակցութեամբ գումարեց ապահովական արտակարգ ժողով մը` քննարկելու համար միջադէպը: Տաւութօղլու յայտարարեց. «Թուրքիա իրաւունք ունի իր օդային տարածքի բռնաբարման հակադարձելու եւ բռնաբարումները արգիլելու համար որեւէ միջոցառում որդեգրելու»:
Էրտողան յայտարարեց, որ մօտ օրէն Սուրիոյ մէջ պիտի ստեղծէ «մարդկային ապահով շրջան», որ կ՛երկարի Ժարապլուսէն Միջերկրական:
ՕԹԱՆ միջադէպէն անմիջապէս ետք պահանջեց ՕԹԱՆ-ի արտակարգ ժողով մը, որ գումարուեցաւ Պրիւքսէլի մէջ:
