Սումոյի Դպրոցը

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ

Սումօն իշխող մարզանքն է Ճափոնի մէջ: Հայաթօ, Թօանոսուքէ եւ իրենց ընկերները կ՛երազեն սումոյի մարզիկ դառնալ: Սակայն աշխատանքը դիւրին չէ:

Սումօն Ճափոնի մէջ հնարուած գօտեմարտի տեսակ մըն է: Յաղթելու համար, պէտք է հակառակորդը շրջանակէն դուրս հրել, կամ շրջանակին մէջ գետին ձգել զայն: Մարզիկին ծանրութիւնը կարեւոր է կարենալ հակառակորդին յարձակումներուն դիմադրելու համար: Չափահաս սումօթօրիները կը կշռեն 130-էն 150 քիլոկրամ:

Թոքիոյի մէջ 13 տարեկան ընկերներ, Հայաթօ եւ Թօանոսուքէ ամէն ինչ լքած են երթալու մայրաքաղաքէն 300 քմ հեռու Նու քաղաքին մէջ գտնուող գիշերօթիկ դպրոցը` յուսալով, որ օր մը սումոյի ախոյեան դառնան, Թօանոսուքէի մեծ հօր նման:

***

Սումօն շատ հին մարզաձեւ մըն է: Ան բազմաթիւ արարողութիւններ ունի: Մարզիկները իրենց զիստերուն կը զարնեն` գէշ ոգիները հեռացնելու համար, եւ գետնին վրայ աղ կը սրսկեն` զայն մաքրելու համար: Փորձէն ետք աշակերտները զիրար կ՛ողջունեն իրենց գլուխն ու մարմինը ծռելով` հակառակորդին հանդէպ իբրեւ յարգանք:

Սումօն բիրտ մարզաձեւ մը չէ, ան մարտարուեստ (մարշըլ արթ) մըն է, որ մեծ կեդրոնացումի կը կարօտի: Սակայն նոյնիսկ եթէ զարկերը արգիլուած են, կը պատահի, որ տղաքը յաճախ թեթեւօրէն վիրաւորուին իրարու վրայ յարձակումի կամ ուժգին գետին իյնալու պարագային:

***

Տղաքը 13 – 16 տարեկան են, բոլորը երկրորդական դպրոց կը յաճախեն: Անոնցմէ իւրաքանչիւրը կ՛երազէ ապագային արհեստավարժ սումօ դառնալ եւ մտնել խումբի մը` «հէյայի» մը մէջ: Խումբին կարենալ մաս կազմելու համար պէտք է նուազագոյնը 16 տարեկան ըլլալ: Հետեւաբար, տղաքը դպրոց կ՛երթան եւ կը մարզուին: Գիշերօթիկ դպրոցին մէջ օրէնքերը շատ խիստ են: անոնք առտուն կ՛արթննան ժամը 6:00-ին, իրենց սենեակը կը կոկեն եւ կը մաքրեն, նախաճաշ կ՛ընեն, կը քալեն մինչեւ դպրոց, ուր դասերը կը վերջանան կէսօրէ ետք ժամը 4:30-ին: Ապա անոնք կը մարզուին մինչեւ ժամը 8:00: Վերջապէս, իրիկունը, ընթրիքէն եւ դասերը վերաքաղ ընելէ ետք ժամանակն է քնանալու` ժամը 11:00-ին:

***

Իւրաքանչիւր ճաշէ առաջ գիշերօթիկ դպրոցի աշակերտները իրենց քայլերգը կ՛երգեն: Անոնք պէտք է շատ ուտեն, որպէսզի գիրնան: «Հէյայի» մը մէջ ընդունուելու համար նուազագոյնը 75 քիլօ պէտք է կշռել: Հայաթօ արդէն 65 քիլօ է: Ան տակաւին քիչ մը ճիգ ընելու պէտք ունի: Ան խումբին մէջ ամէնէն արագն է, եւ կրցած է 10 քիլօ ծանրանալ 7 ամիսնէն:

Հայաթօ եւ Թօանոսուքէ իրենց դասարանին մէջ միակ աշակերտներն են, որոնք սումոյի գիշերօթիկ դպրոցը կը մնան: Անոնք միւսներուն նման նոյն դասերուն կը հետեւին երկուշաբթիէն մինչեւ շաբաթ օր: Սակայն միշտ դիւրին դէ ծնողքէն հեռու ըլլալը, նոյնիսկ եթէ գիշերօթիկնոցի ընկերները իրենց երկրորդ ընտանիքը դարձած են…

***

Արհեստավարժ սումօթօրիները ամէն երկու ամիսը անգամ մը ազգային մրցաշարքերու կը մասնակցին: Դասաւորումին ամէնէն բարձր կարգը իւրայատուկ է. ան Եօքոզունա տիտղոսն է: Երբ մարզիկ մը այդ տիտղոսին արժանանայ, ան այլեւս չի կրնար աւելի ցած մակարդակի իջնել: Երբ այլեւս ան չի յաղթեր, Եօքոզունան անձամբ կը քաշուի խաղերէն:

Ճափոնի մէջ սումոյի ախոյեանները մեծ աստղեր են: Ամէն մարդ անոնցմով կը հիանայ եւ անոնց խաւաքարտէ դիմանկարներուն հետ կը նկարուի:

Մեր Երկու Ականջները
Նոյն Ձեւով Չեն Լսեր

Մեր ուղեղը երկուքի կը բաժնէ ձայներուն վերլուծումը: Ուղեղին աջ կողմը կը վերլուծէ եղանակները, իսկ ձախ կողմը կը զբաղի խօսակցութեամբ: Ասիկա կը պատահի, որովհետեւ մեր ականջները նոյն ձեւով չեն լսեր ձայները:

Ըստ Արիզոնայի եւ Քալիֆորնիոյ համալսարաններուն մէջ կատարուած ուսումնասիրութիւններուն, մեր աջ ականջը աւելի զգայուն է եղանակին հանդէպ, մինչ ձախ կողմի ականջը աւելի լաւ կ՛ըմբռնէ խօսքերէ յառաջացած ձայները:

Մեր Անհաւատալի
Մարմինը

Մեր մարմինը անհաւատալի եւ սքանչելի մեքենայ մըն է, որ մեզի կու տայ դաշտին վրայ վազելու արագութիւն եւ քննութիւններուն փայլուն նիշեր ստանալու համար խելք: Ահա քանի մը հետաքրքրական տեղեկութիւններ անոր մասին:

–  Օրուան ընթացքին մենք մեր աչքերը կը թարթենք մօտաւորապէս 17.000 անգամ:

–  Օրական մեր բերանը կ՛արտադրէ 1 – 2 լիթր լորձունք (4 – 8,5 գաւաթ):

–  Մեր ամբողջ կեանքին ընթացքին մեր սիրտը պիտի տրոփէ մօտաւորապէս 2,5 միլիառ անգամ:

–  Մեր մարմինին ոսկորներէն 26 առ հարիւրը կը գտնուի մեր ձեռքին եւ դաստակին մէջ:

–  Մեր եղունգները յատակէն մինչեւ մատին ծայրը կը բուսնին 6 ամիսէն:

–  Մեր մեծ եւ պզտիկ աղիքներուն երկարութիւնը 8 մեթրի կը հասնի:

–  Մեր արիւնը երակներուն մէջ կը շրջի գրեթէ ժամական 5 – 6 քմ արագութեամբ:

–  Մենք ամէն տարի կը կորսնցնենք 4 քիլօ մորթի բջիջներ:

–  Մենք քալելու համար պէտք ունինք 200 մկաններու:

Ինչո՞ւ Մեր Աչքերը Կը Գոցենք
Երբ Կը Քնանանք

Երբ կը քնանանք, մեր ամբողջ մարմինը հանգիստի վիճակի մէջ կ՛ըլլայ. ուղեղը դանդաղօրէն կ՛աշխատի եւ մկանները կը թուլնան: Կոպերուն մկաններն ալ կը թուլնան եւ կ՛իջնեն. աչքը բնականօրէն կը գոցուի, եւ այս ձեւով արգելք կ՛ըլլայ, որ լոյսը եւ փոշին մէջը թափանցեն:

Ինչո՞ւ Մենք Պնակի Մէջէն
Կ՛ուտենք

Մինչեւ միջին դարերը մարդիկ իրենց ճաշը կ՛ուտէին փայտէ տախտակի մը վրայ դրուած հացի մը մէջէն, որ կը ծծէր միսին եւ բանջարեղէններուն հիւթերը եւ թացանը: Սակայն այդ հեղուկները միշտ սեղանին վրայ կը կաթէին: Կանոնաւոր կերպով պնակներու գործածութիւնը սկսաւ 16-րդ դարէն եւ կարելիութիւն տուաւ կերակուրը աւելի մաքուր ու կոկիկ կերպով ուտելու:

Ինչո՞ւ Ոսկորներ Ունինք

Չափահասի մը կմախքը կազմուած է 206 ոսկորներէ, որոնք անոր կարողութիւնը կու տան ոտքի կանգնելու: Կմախքն է նաեւ, որ կը շալկէ մկանները եւ կը պաշտպանէ գործարանները: Բազմաթիւ անասուններ, ինչպէս խխունջները, որդերը կամ ծովամայրերը կմախք չունին. հետեւաբար անոնք չեն կրնար ոտքի կանգնիլ եւ կը սողան:

Ինչո՞ւ Աղը Կը Ծարաւցնէ

Երբ մենք շատ աղի կերակուր կ՛ուտենք, այս աղը կը հաւաքուի արիւնին մէջ: Մարմինը այս աղէն կը ձերբազատի մէզին միջոցով, սակայն այս մէզը արտադրելու համար, ան մեծ քանակութեամբ ջուր կը գործածէ: Ուղեղը մեզի կը հրահանգէ ջուր խմել վերակազմելու համար մեր մարմնին լաւ բանելուն համար հարկ եղած ջուրին քանակը:

Ինչո՞ւ Անօթի Չենք Զգար,
Երբ Հիւանդանանք

Երբ մենք հիւանդանանք, մեր մարմինը իր ամբողջ ուժը կը գործածէ մանրէներուն յաղթահարելու համար: Հետեւաբար, ան կը խուսափի ուրիշ աւելորդ ճիգ թափելէ:

Նկատի առնելով, որ մարսողութիւնը ուժի պէտք ունի ուտելիքները փոխակերպելու համար, մեր ուղեղը մեր ստամոքսին լուր կը ղրկէ «Անօթի չեմ»:

Ժամանց