Երեւանի պետական համալսարանի Հայագիտական հետազօտութիւններու հիմնարկը եւ պատմութեան բաժանմունքը երէկ` հինգշաբթի, 17 սեպտեմբերին, գիտաժողով կազմակերպած էին պետական համալսարանի երկրորդ մասնաշէնքին մէջ: Գիտաժողովին իրենց մասնակցութիւնը բերին Մուսա Լերան հերոսամարտի 100-ամեակի կեդրոնական մարմինի յանձնախումբը, «Մուսա Լեռ» հայրենակցական միութիւնը, Հայաստանի Հանրապետութեան գիտութիւններու ազգային ակադեմիայի հնագիտութեան եւ ազգագրութեան հիմնարկը, Սարդարապատի հերոսամարտի յուշահամալիրէն պատուիրակ մը, համալսարանի դասախօսներ, ուսանողներ եւ մուսալեռցիներ:
Երեւանի պետական համալսարանի Հայագիտական հետազօտութիւններու հիմնարկի փոխտնօրէն Մհեր Յովհաննիսեան բացման խօսքով ընթացք տուաւ ձեռնարկին, որմէ ետք Մուսա Լերան հերոսամարտի 100-ամեակի մարմինի յանձնախումբի նախագահ Եսայի Հաւաթեան խօսք առաւ: Երեւանի պետական համալսարանի պատմութեան բաժանմունքի դասախօս Գեղամ Բադալեան «Սուէտիոյ հայ բնակչութեան ժողովրդագրական կազմը առաջին համաշխարհային պատերազմի նախօրեակին» խորագիրով զեկուցում տուաւ: Եսայի Հաւաթեան 1850-1915 ժամանակաշրջանի Մուսա Լերան հայութեան մասին խօսեցաւ: Երեւանի պետական համալսարանի պատմութեան բաժանմունքի փրոֆեսէօր Էդիկ Մինասեան ելոյթ ունեցաւ` ներկայացնելով Մուսա Լերան հերոսամարտին ատեն կիներուն դերը ինքնապաշտպանութեան մէջ: Երեւանի պետական համալսարանի պատմութեան բաժանմունքի դասախօս փրոֆ. Աշոտ Ներսիսեան Մովսէս Տէր Գալուստեանի` ինքնապաշտպանութեան մէջ ունեցած դերին անդրադարձաւ: Ան շեշտեց, որ Տէր Գալուստեան հասարակ անուն մը չէ ու յիշատակութեան արժանի է` տրուած ըլլալով, որ քսան տարեկանին արդէն զինուորական ղեկավար եղած է եւ ապագային` քաղաքական գետնի վրայ պատնէշի վրայ: Ներսիսեան լուսարձակի տակ առաւ եւ կարեւոր նկատեց Հայոց ցեղասպանութեան ժամանակաշրջանին հերոսամարտերու նշանակութիւնը:
Հայաստանի գիտութիւններու ազգային ակադեմիայի հնագիտութեան եւ ազգագրութեան հիմնարկէն Յարութիւն Մարութեան Ցեղասպանութեան տարիներուն հայոց ինքնապաշտպանութիւններու ու ապրիլ 24-ի բանաձեւումին նիւթով զեկուցում մը ներկայացուց: Գիտաշխատող Խորէն Գրիգորեան Մուսա Լերան հերոսամարտի տօնակատարութիւնը թանգարանային ցուցադրութեան ձեւով, պատկերաւոր ձեւով ներկայացուց: Սարդարապատի հերոսամարտի յուշահամալիրէն Սվետլանա Պօղոսեան մուսալեռցիներու ինքնութեան ու կենսապահովման մշակոյթի առանձնայատկութիւններուն անդրադարձաւ: Ապա Քալիֆորնիոյ «Արփա» հիմնարկի նախագահ Յակոբ Փանոսեան զեկուցեց Մուսա Լերան բարբառի առանձնայատկութիւններուն մասին ` պաստառի վրայ: Փանոսեանի զեկուցումէն ետք Երեւանի պետական համալսարանի դասախօս Գաղթուհի Հանանեան, որ ի դէպ մուսալեռցի է, Սուէտիոյ բարբառով հնատիպ երեւոյթները ներկայացուց:
Գիտաժողովի աւարտին առիթ տրուեցաւ ժողովուրդին, որ հարցումներ ուղղեն ու մեկնաբանութիւններ կատարեն: Գիտաժողովը աւարտեցաւ մօտաւորապէս ժամը 2:00-ին, մուսալեռցի տիկիններու համեղ ուտեստներու հիւրասիրութեամբ: Յատկանշական էր այն երեւոյթը, որ Երեւանի պետական համալսարանի երդիքին տակ Այնճարէն ու Հայաստանէն մուսալեռցիներ եւ ոչ մուսալեռցի հայեր քով-քովի եկան եւ Հայոց ցեղասպանութեան հերոսական էջերէն մէկը միասնաբար նշեցին:
