Ապագայապաշտն Ու Ապագայատեացը
– Բարե՛ւ, Ղուկա՛ս, լուր ունի՞ս, թէ ինչե՞ր կը խօսին ու ինչե՞ր կը գրեն մարդկութեան ապագայ կեանքի մասին: Անանկ հրաշապատում բաներ պիտի ըլլան, որոնք հեքիաթներու մէջ անգամ երեւակայուած չեն: Կեանքը պիտի ըլլայ գիտական գեղեցկութիւններով լի: Կեանքը պիտի դառնայ մեքենագեղ:
– Մարկո՛ս աղբար, դուն ան ըսէ, թէ որքա՞ն ատենէն պիտի իրագործուին այդ հազարան հրաշքները:
– Սանկ երեսուն – քառասուն տարիէն:
– Ուրեմն մեզի համար չէ: Ես վաթսուննոց, դուն եօթանասուննոց: Դեռ քառորդ դար անգամ ապրելու չենք:
– Կը սխալիս: Գրեթէ վստահ եմ, որ քանի մը տարիէն պիտի ստեղծեն հրաշք հաց մը, որմէ մէկ հապ մը, որմէ մէկ հատ կլլողին կեանքը պիտի երկարի առնուազն քառասուն – յիսուն տարի:
– Քեզի անկեղծօրէն բան մը ըսե՞մ: Եթէ այդ հրաշք հապն ալ ելլէ, ես կլլողը չեմ, եթէ նոյնիսկ հապը ըլլայ ձրի: Չեմ ուզեր ապրիլ` իբրեւ անկար, կորաքամակ, ցնորած, ցաւագար ծերունի:
– Վստահ եմ, որ երկրորդ հրաշք հապ մըն ալ պիտի հանեն հրապարակ, որ կլլողին պիտի պարգեւէ երիտասարդութիւն: Այդ հապը մեզ պիտի վերածէ քսան տարեկան երիտասարդի:
– Նորէն չեմ ուզեր ապրիլ: Զզուած եմ կեանքէն, իր յուսախաբութիւններէն, իր տառապանքէն ու տխրութիւններէն, մանաւանդ` մեծ անարդարութենէն: Ամբողջ աշխարհը պիտի լեցուի մարդերով ու մեքենաներով: Մին քան միւսը` ատելի: Այդ թոհուբոհին, այդ հարահրոցին, այդ եռուզեռին մէջ ապրուստ մը շահիլը պիտի ըլլայ գործ սադայէլի:
– Կը սխալիս: Ա՛լ այրերը պիտի չաշխատին դուրսը: Դերերը, դիրքերը պիտի փոխուին: Կիները պիտի երթան խանութ, գրասենեակ, գործարան, շուկայ կամ գործատեղի:
– Իսկ էրիկ մարդիկ ի՞նչ պիտի ընեն…
– Տունը պիտի մնան:
– Ես կնկայ հաց չեմ կրնար ուտել:
– Բայց այրերն ալ տունը պիտի աշխատին:
– Ես չեմ կրնար տաբատս հանել ու փէշ հագուիլ եւ գոգնոց կապել:
– Պէտք չկայ փէշի, գոգնոցի: Տան բոլոր գործերը պիտի ըլլան կոճակներով:
– Իմ սոսկումս է կոճակը: Հա՞պա եթէ փրթի: Ես պիտի նստիմ ու կոճա՞կ կարեմ: Իմ տաբատիս կոճակներէն մէկը երբ կը փրթի, խնդրագիրներ կը ներկայացնեմ կնկանս ու աղջիկներուս, որպէսզի կարեն: Ի վերջոյ, յուսահատած, ինկած կոճակին տեղը կը գնդասեղեմ, որպէսզի տաբատս գոց մնայ: Քանի անգամ աղօթած եմ, որ գիւտարար մը կոճակին տեղ ուրիշ բան մը հնարէ, բան մը, որ չփրթի, չիյնայ, չմաշի ու տեղը մնայ: Իսկ ասկէ ետք կոճակները պիտի շատնան եղեր: Վա՜յ գլխուս…
… Աղբա՛րս, իմ կոճակ ըսածս քու փանթալոնիդ կոճակին չի նմանիր: Ելեկտրականութեան կոճակին, կազի կոճակին, ձայնասփիւռի կոճակներուն պէս կոճակներով է, որ պիտի կատարուի ամէն գործ` թէ՛ գործարաններու, թէ՛ տուներու մէջ: Հիմա հասկցա՞ր: Կոճակի մը վրայ կոխելուդ պէս տունին փոշիները պիտի առնուին: Ուրիշ կոճակներու վրայ կոխելով, պիտի բանաս, կէս մը կամ ամբողջովին, ուզած պատուհանդ, ուզած դուռդ, նոյնիսկ` բնակարանիդ առաստաղը: Տարբեր կոճակներու վրայ կոխելուդ պէս պիտի պատրաստուի սուրճը կամ թէյը: Կոճակ մը լուացքի համար, կոճակ մը չորցնելու համար, կոճակ մը` արդուկի համար: Կոճակներ ալ` զանազան կերակուրներու համար, այսինքն` ամէն մէկ կերակուրի կոճակ մը:
– Չըսե՞ս, ամբողջովին պիտի այլասերինք` ուտելով եւրոպական կերակուրներ, ինչպէս` պիւֆթեկ, ռոզպիֆ, շաթոպրիան, ժիկօ, էսքալոփ, մարենկօ: Ա՛լ մնաք բարով պիտի ըսենք մեր հայկական ու պատուական կերակուրներուն` չիյ քէօֆթէ, լահմեճիւն, թապուլէ, խըմմուզ, խազմուզ…
– Կ՛աղաչեմ, կ՛աղաչեմ, նախ ատոնք հայկական կերակուրներ չեն: Ատկէ զատ, ինչպէս որ կայ հայերէն գրող տաքթիլօ, հայերէն տպող լինոթիփ, պիտի ըլլայ նաեւ բոլոր ազգերու ճաշացուցակները պատրաստող մեքենայ` մասնաւոր կոճակներով:
– Ուրեմն կեանքը պիտի վերածուի կոճակաշարքի:
– Դուն ալ կոճակասենեակիդ մէջ, կռնակի վրայ պառկած, պիտի ապրիս կոճակակոմսի կամ կոճակակայսրի պէս: Փափա՞ք մը ունիս, կոխէ կոճակի մը վրայ ու փափաքդ իսկոյն պիտի կատարուի:
– Ես չեմ ուզեր ապրիլ կոճակադարու մը մէջ:
– Եղբա՛յր, գիտութիւնը կեանքդ պիտի երկարէ, երիտասարդութիւն պիտի պարգեւէ, ամէն ինչ պիտի դիւրացնէ, իսկ դուն չես բարեհաճիր ապրիլ: Մեռնի՞լ կ՛ուզես. Լա՛ւ. Մեռնիս` ի՞նչ պիտի ընես…
– Պիտի հանգչիմ:
– Բայց հանգչիլդ պիտի չզգաս:
– Որեւէ բան զգալ չեմ ուզեր:
– Հասկցուեցաւ: Ուրեմն կ՛ուզես անզգամ դառնալ:
– Ատելով կ՛ատեմ մեքենան, մեքենականութիւնը, մեքենայութիւնը, մեքենագիտութիւնը, մեքենաշինութիւնը, մեքենավարութիւնը: Մեքենան ուրիշ բան չէ, եթէ ոչ` մեքենայ: Կոճակն ալ կոծիծ է:
– Բայց մեքենային շնորհիւ է որ մարդիկ պիտի ապրին մարդավարի:
– Մարդը իր շինած մեքենային պիտի ըլլայ գերի: Ինչպէս որ սարուկը եղած է դրամին: Մամոնայ ու մեքենայ, երկուքն ալ մետաղ, մարդը անոնց համար եղած է մատաղ:
– Ըլլայ մատաղ, ստրուկ կամ գերի, սակայն պիտի փրկուի: Ա՛լ պիտի չըլլայ սեւ աշխատանք, ոչ իսկ` մաքուր կամ դիւրին աշխատանք: Կոխէ՛ կոճակին վրայ, ու պիտի բանի մեքենան: Բարդ հա՞րց մը ունիս, դիմէ մեքենային: Որեւէ դժուարութեան ատեն մեքենան քեզի խորհրդատու է վստահելի:
– Մեքենան է, որ մարդուս տեղ պիտի գործէ, մեքենան է, որ մարդուս տեղ պիտի մտածէ: Չըսե՞ս, որ մարդը մեքենայէին ալ ստորադաս արարած մը պիտի ըլլայ…
– Մարդիկ միշտ դժգոհած են ծանրութենէն աշխատանքի: Իսկ մտածելով` երջանկացա՞ծ են…
– Մարդուս մեծութիւնն է մտածելը:
– Ուզողը իրեն կրնայ պահել այդ մեծութիւնը` չդիմելով մեքենայի:
– Հարամ ըլլայ ապագայ կեանքը ինծի: Չեմ փափաքիր ապրիլ:
– Բայց ապրողն է, որ կը տեսնէ: Քի վիվրա, վերա:
– Ի՛նչ կայ, որ ի՛նչ տեսնէ: Մինչեւ օրս ապրեցայ ի՞նչ տեսայ: Բռնութիւն, աքսոր, անապատ, ջարդ, սով, որբանոց, պանդխտութիւն, թշուառութիւններ, դժբախտութիւններ, արեւմտեան դաւադրութիւններ, այլասերում, սպիտակ ջարդ, կարմիր սարսափ, դեղին վտանգ, տակաւին` սեւ երեսները սպիտակամորթներուն խառնարանը խափշիկներուն… Ասկէ ետք ի՞նչ կրնամ տեսնել… Մեքենա՞յ… Համը առինք… մարդիկ արդէն եղած են մամոնայապաշտ, մեքենապաշտ, այսինքն` անօրէն, անխիղճ, անաստուած:
– Իսկ եթէ քեզ վստահեցնեմ, որ մօտաւոր ապագային պիտի տեսնենք Հայաստանը ազատ, անկախ, միացեալ, դարձեա՞լ պիտի չուզէիր ապրիլ…
– Ա՜հ, այդ օրը կ՛ուզեմ տեսնել… Այդ օրը տեսնեմ ու մեռնիմ…
– Յիմա՛ր, պիտի չ՛ուզէիր ազատ, անկախ, միացեալ Հայաստանի մէջ ապրիլ…
– Է՜, շիտակը տասը-քսան տարի մը ապրիլ պիտի փափաքէի… եթէ չապրիմ ալ, հոգս չէ… Միայն թէ տեսնեմ Հայաստանս Հայաստան եղած, այսինքն` ազատ, անկախ ու միացեալ… Յայնժամ թո՛ղ մեռնիմ` երանութեան ժպիտը ծաղկած հոգիիս մէջ ու դիակիս դէմքին դրոշմուած…
Եւ այսպէս վերջացաւ այս աստուածաշնչական ասուլիսը:
Ն. ՊԷՇԻԿԹԱՇԼԵԱՆ
