Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon)
No Result
View All Result
  • Խմբագրական
  • Հայկական
  • Լիբանանեան
  • Միջազգային
  • Յօդուածներ
    • Անդրադարձ
    • Գաղութային
    • Հարցազրոյց
    • Հայրենի Կեանք
    • Գաղութէ Գաղութ
    • Զաւարեանական
    • Գիտութիւն
    • Ազդակ Գաղափարաբանական
    • Պատմական
    • Առողջապահական – Բժշկագիտական
    • Արուեստ – Մշակոյթ
    • Գրական
    • ԼԵՄ-ի ԷՋ
    • Մշակութային եւ Այլազան
  • Գաղութային
  • Մարզական
  • Այլազան
    • «Ազդակ»ի ֆոնտ
    • 50 Տարի Առաջ
    • Ի՞նչ Կ՛ըսեն Աստղերը
    • Յայտարարութիւններ
    • Կնոջական
    • Մանկապատանեկան
  • Խմբագրական
  • Հայկական
  • Լիբանանեան
  • Միջազգային
  • Յօդուածներ
    • Անդրադարձ
    • Գաղութային
    • Հարցազրոյց
    • Հայրենի Կեանք
    • Գաղութէ Գաղութ
    • Զաւարեանական
    • Գիտութիւն
    • Ազդակ Գաղափարաբանական
    • Պատմական
    • Առողջապահական – Բժշկագիտական
    • Արուեստ – Մշակոյթ
    • Գրական
    • ԼԵՄ-ի ԷՋ
    • Մշակութային եւ Այլազան
  • Գաղութային
  • Մարզական
  • Այլազան
    • «Ազդակ»ի ֆոնտ
    • 50 Տարի Առաջ
    • Ի՞նչ Կ՛ըսեն Աստղերը
    • Յայտարարութիւններ
    • Կնոջական
    • Մանկապատանեկան
No Result
View All Result
Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ
No Result
View All Result

Շիրակում` Երուանդ Փամպուքեանի Եւ Խորէն Արքեպիսկոպոս Տողրամաճեանի Հետ

Օգոստոս 10, 2015
| Անդրադարձ
0
Share on FacebookShare on Twitter

ԹԱԹՈՒԼ ՅԱԿՈԲԵԱՆ

Խորէն սրբազանը՝ Հարիճավանքում
Խորէն սրբազանը՝ Հարիճավանքում

Բոլորովին այլ է զգացողութիւնը, երբ Հայաստանի պատմամշակութային յուշարձաններ ես այցելում հայոց պատմութեան ամէն անցքին մանրամասնօրէն տեղեակ պատմաբանի հետ: Կամ էլ հոգեւորականի հետ: Իսկ երբ այցելում ես պատմաբանի ու հոգեւորականի հետ միասին, զգացողութիւնը դառնում է առաւել ամբողջական:

Պատմաբան Երուանդ Փամպուքեանի եւ Հայ առաքելական եկեղեցու Յունաստանի թեմի առաջնորդ Խորէն արքեպիսկոպոս Տողրամաճեանի հետ օգոստոսի 6-ի ամբողջ օրն անց կացրինք Շիրակի մարզում` այցելելով նաեւ Մարմաշէն ու Հառիճավանք:

Մարմաշէնը արժանի է աւելի շատ ուխտաւորների ու զբօսաշրջիկների: Սակայն դրա համար նախ անհրաժեշտ է վերանորոգել երկուսուկէս քիլոմեթրանոց քանդուած ճանապարհը: Վանական համալիրը, որից կանգուն են երկու եկեղեցիներ, գտնւում է Ախուրեան գետի ձախ ափին` Գիւմրիից շուրջ 20 քիլոմեթր հեռաւորութեան վրայ:

Առաջին բանը, որ տպաւորում է այցելուներին, գլխաւոր` Կաթողիկէ եկեղեցու հիւսիսային պատի վրայ թողնուած եւ մինչեւ այսօր պարզ ընթեռնելի ընդարձակ արձանագրութիւնն է, որում ասւում է նաեւ` Վահրամ Պահլաւունի իշխանի նախաձեռնութեամբ Կաթողիկէն կառուցուել է 988-1029 թուականներին: Մարմաշէնում այցելուների ուշադրութիւնը գրաւում է նաեւ զուարթնոցատիպ տաճարի մնացորդները: Ճիշդ է, այն իր չափերով անհամեմատելի է Զուարթնոցի ու Գագկաշէնի (Անիի աւերակներում) հետ:

Մարմաշէնը, որի անունը ստուգաբանւում է Մարիամի` Աստուածածնի շինութիւն, Բագրատունիների թագաւորութեան շրջանում (885-1045) կառուցուած բազմաթիւ եկեղեցիներից ու վանական համալիրներից մէկն է, որը բաւականին լաւ է պահպանուել:

Մեր այցելութեան ժամանակ Մարմաշէնը ունէր նաեւ օտար այցելուներ` երկու երիտասարդ աղջիկներ Փարիզից: Մի կողմից հպարտանալու առիթ է, երբ հայկական ճարտարապետական արժէքները գրաւում են օտարներին, միւս կողմից` ցաւալի, երբ անցնում ես տասնամեակներ շարունակ քարուքանդ ճանապարհները: Ֆրանսուհիները Մարմաշէնից մեկնում էին Հառիճավանք, որը նաեւ մեր մէկօրեայ ծրագրի մաս էր կազմում, բայց` երեկոյեան:

Խորէն սրբազանը եւ Փամպուքեանը Գիւմրիի առաջնորդանիստ եկեղեցւոյ դիմաց
Խորէն սրբազանը եւ Փամպուքեանը Գիւմրիի առաջնորդանիստ եկեղեցւոյ դիմաց

Մենք Երեւանից դուրս էինք եկել առաւօտեան` ընտրելով Արմաւիր-Գիւմրի ճանապարհը, որի մի հատուածը անցնում է Ախուրեան գետի` հէնց Հայաստան-Թուրքիա սահմանի երկայնքով: Պարոն Փամպուքեանն ու Խորէն սրբազանը շատ անգամ են եղել Հայաստանում, սակայն նրանք առաջին անգամ էին անցնում այս ճանապարհով:

Երեւանից Գիւմրի հասնելու երեք ճանապարհ կայ: Ես նախընտրում եմ այս մէկը մի քանի պատճառներով` աւտոմեքենաները քիչ են, արագաչափեր չկան, ոստիկաններ չկան: Ողորմի քեզ, Գըրգ Գըրգորեան: Հէնց նրա գումարներով վերանորոգուեց այս ճանապարհը, որը Երեւան-Գիւմրի գլխաւոր մայրուղուց մի քանի տասնեակ քիլոմեթր երկար է, բայց հաճելի ճանապարհ է:

Մենք յոյս ունէինք, որ Գիւմրի չհասած, ճանապարհից կը թեքուենք դէպի ձախ եւ կը մօտենանք ու հնարաւորինս մօտ տարածութիւնից կը տեսնենք Անիի աւերակները: Դրա համար, սակայն, պէտք է նախապէս թոյլտուութիւն ունենայինք հայ-ռուսական սահմանապահ զօրքերից ծառայութիւնից, ինչը չունէինք: Մօտ տասը քիլոմեթր հեռաւորութիւնից երեւացին Անիի պարիսպները: Մենք աւելի մօտենալ չէինք կարող: Անին աւելի մօտիկից տեսնելու փափաքը թողեցինք յաջորդ անգամուան, իսկ ես պարոն Փամպուքեանին խոստացայ, որ նրա Հայաստան յաջորդ այցին միասին կը գնանք առնուազն Կարս եւ Անի, իսկ գուցէ նաեւ` մինչեւ Վան:

Նախքան ճաշը մենք արդէն վերադարձել էինք Գիւմրի, քայլել քաղաքի կենդրոնական փողոցներով, հիացել 19-րդ դարի վերջի եւ 20-րդ դարի սկզբի պահպանուած ճարտարապետութեամբ` երկյարկանի սեւ շէնքերով: Ես ցոյց տուեցի նաեւ այն շէնքը, որի ճարտարապետը եղել է Հայաստանի Առաջին Հանրապետութեան առաջին վարչապետ Յովհաննէս Քաջազնունին: Մենք անցանք այն շինութեան կողքով, որտեղ 1920-ին Կարաբեքիր փաշան պարտադրել է Ալեքսանդրապոլի հայ-թուրքական պայմանագիրը: Անշուշտ, այցելեցինք քաղաքի եկեղեցիները:

Մենք ճաշեցինք «Նանէ» հիւրանոցում: Գիւմրիում լաւագոյն այս հիւրանոցը պատկանում է Խաչատուրեան եղբայրներին Պէյրութից: Հիւրանոցի տարածքում կառուցուել է «ԳՈՀԱՐ» երաժշտական դպրոցը: Ես լսել էի Խաչատուրեան եղբայրների մասին, բայց միայն նոր իմացայ նրանց տարիներ շարունակուող գործունէութեան ու բարեգործութեան մասին: «ԳՈՀԱՐ» նուագախումբը եւ երգչախումբը, շուրջ 150 երաժիշտներ, արդէն քանի տարի, հովանաւորւում է Խաչատուրեանների կողմից: Հոկտեմբերի վերջերին «ԳՈՀԱՐ» համերգ է տալու Պէյրութում: Ճաշից յետոյ մենք ներկայ եղանք նուագախմբի հերթական փորձին` ունկնդրելով ազգագրական երաժշտութիւն: «ԳՈՀԱՐ» երգչախումբը, «Նանէ» հիւրանոցն ու հիւրանոցի տարածքում գործող ճաշարանները ապահովում են շուրջ 250 աշխատատեղ, ինչը, բաւականին մեծ թիւ է: Խաչատուրեանները գործարարութեան եւ բարեգործութեան ճշգրիտ վայր են ընտրել:

Երեկոյեան կողմ այցելեցինք Հառիճավանք` միջնադարեան Հայաստանի մէկ այլ նշանաւոր համալիր: Օգոստոսեան տապին` երեկոյեան, Արագածի հիւսիսային լանջերին կանգնած Հառիճավանքում անկրկնելի զով էր, օդը` մաքուր: Ցաւօք, ոչ միայն սփիւռքահայերի, այլ հէնց հայաստանցիների մեծամասնութիւնը չի այցելել, գուցէ անգամ չի լսել Հառիճավանքի մասին:

Շիրակի լեռնային` Արագածի փէշերին ծուարած գիւղերում անասունները` կրծքերը լի կաթով, վերադառնում էին իրենց տէրերին: Ծանօթ տեսարան է, չէ՞, երբ քո մեքենան յայտնւում է կովերի մէջ: Մենք Երեւան էինք վերադառնում Գիւմրի-Արթիկ-Ապարան ճանապարհով` շրջանցելով Արագածը` Հայաստանի ամենաբարձր լեռը: Գիւմրիից Երեւան հասնելու սա ամենաերկար, բայց ամրանը յատկապէս, ամենահաճելի ճանապարհն է:

Մենք ծրագրել էինք կանգառ տալ նաեւ Բաշ Ապարանի հերոսամարտի յուշահամալիրում եւ այցելել Դրոյի գերեզմանին: Մութը, սակայն, վրայ էր տալիս, եւ Դրոյին  մօտենալու մեր փափաքը եւս թողեցինք յաջորդ այցելութեանը: Ապարանից դուրս գալուց յետոյ յորդառատ անձրեւ տեղաց: Երկինքը պատուել էր սեւ ամպով եւ միայն աջ կողմում` Արագածի գագաթներից այն կողմ, երեւում էին մայր մտնող արեւի դեղնակարմրաւուն գոյները:

Հայաստանը միայն Երեւանը չէ: Հայաստանը, ինչպէս դիպուկ կերպով նկատել է հայ գրողներից Վանօ Սիրադեղեանը` մանրամասնօրէն սիրելու երկիր է: Ես, պատմաբան Փամպուքեանն ու Խորէն սրբազանը, օգոստոսի 6-ի ամբողջ օրը, եւս մէկ անգամ սիրեցինք ու զգացինք Հայաստանը:

Սիրեցինք ու զգացինք մանրամասնօրէն:

 

 

Նախորդը

Երկու Լուսաւոր Ներկայութիւն

Յաջորդը

Թրամփ Կ՛արատաւորէ Իր Վարկը` Ազրպէյճանական Ափ Մը Տոլարի Սիրոյն

RelatedPosts

Մեր Ընթերցողները Կը Գրեն.  Դպրոցական Օրերէն Լաւ Յիշատակ Մը
Անդրադարձ

Մեր Ընթերցողները Կը Գրեն «Թռչէի Մտքով Տուն»

Մայիս 10, 2025
Ս. Յարութեան Հզօր Ազդեցութիւնը
Անդրադարձ

Գիտակից Մայրը (Մայրերու Օրուան Առթիւ)

Մայիս 10, 2025
Բնակա՞նը,  Թէ՞  Բնութիւնը
Անդրադարձ

Հերոսածին Մայրեր

Մայիս 10, 2025

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

  • Home
  • About Us
  • Donate
  • Links
  • Contact Us
Powered by Alienative.net

© 2022 Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon). All rights reserved.

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In
No Result
View All Result
  • Խմբագրական
  • Հայկական
  • Լիբանանեան
  • Միջազգային
  • Յօդուածներ
    • Անդրադարձ
    • Գաղութային
    • Հարցազրոյց
    • Հայրենի Կեանք
    • Գաղութէ Գաղութ
    • Զաւարեանական
    • Գիտութիւն
    • Ազդակ Գաղափարաբանական
    • Պատմական
    • Առողջապահական – Բժշկագիտական
    • Արուեստ – Մշակոյթ
    • Գրական
    • ԼԵՄ-ի ԷՋ
    • Մշակութային եւ Այլազան
  • Գաղութային
  • Մարզական
  • Այլազան
    • «Ազդակ»ի ֆոնտ
    • 50 Տարի Առաջ
    • Ի՞նչ Կ՛ըսեն Աստղերը
    • Յայտարարութիւններ
    • Կնոջական
    • Մանկապատանեկան

© 2022 Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon). All rights reserved.

Are you sure want to unlock this post?
Unlock left : 0
Are you sure want to cancel subscription?