Գաղութէ – Գաղութ

Պատրաստեց՝ ՄԱՐԱԼ ՄԽՍԵԱՆ

Ատրպատական

Ուխտագնացութիւն Ս. Թադէի Վանք Եւ
Համահայկական Խաղերու Ջահավառութիւն

 

Ինչպէս սովորութիւն դարձած է, իրանահայերը ամէն տարի եռօրեայ ուխտագնացութիւն կը կազմակերպեն դէպի Ատրպատականի Սուրբ Թադէի վանք` ի յիշատակ Սուրբ Թադէոս առաքեալի: Այս տարուան ուխտագնացութիւնը, որ տեղի ունեցաւ 24-25 յուլիսին, իրանահայերը նուիրած են Հայոց ցեղասպանութեան 100-րդ տարելիցին: Այս տարի ուխտագնացութիւնը կայացաւ սփիւռքի նախարարութեան «Ատրպատականի հայութեան օրեր Հայաստանում» ծրագիրով, Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսութեան Ատրպատականի հայոց թեմի առաջնորդարանի, Իրանի մէջ Հայաստանի դեսպանութեան եւ Հայաստանի մէջ Իրանի դեսպանութեան աջակցութեամբ, «Իրան-Հայաստան բարեկամութեան միութիւն» հասարակական կազմակերպութեան հրաւէրով:

Եռօրեայ ուխտագնացութեան առիթով մատուցուեցաւ Ս. պատարագ եւ  կատարուեցաւ ջրօրհնէքի արարողութիւն` Ս. Թադէոս առաքեալի աջով:

Ուխտագնացները այցելեցին նաեւ Տարաշամպի Սուրբ Ստեփանոս Նախավկայի վանք (նաեւ` Մաղարդավանք), որուն պատկերաքանդակները իրենց գեղարուեստական բարձր արժանիքներուն ու ինքնատիպ առանձնայատկութիւններուն շնորհիւ կը նկատուին ուշ միջնադարի գլուխգործոցներէն:

Այնուհետեւ խումբը այցելեց Արաքս գետի ափին գտնուող Հին Ջուղայի Հովիւի մատուռ կամ Անդէորդիի եկեղեցի, որ բացառիկ դիրք ունի, երեք կողմէն շրջապատուած է ժայռերով եւ կառուցուած է թեք ձորալանջի վրայ: Վերանորոգուած Հովիւի մատուռը կը վկայէ, որ ի տարբերութիւն Արաքս գետի միւս ափին գտնուող Ազրպէյճանին, որ մշակութային ցեղասպանութեան եւ բարբարոսական իր քաղաքականութեամբ կ’ոչնչացնէ Հին Ջուղայի խաչքարերը, Իրան կը վերանորոգէ մեր պատմական եկեղեցիները:

Յուլիս 24-ի երեկոյեան Սուրբ Թադէոս առաքեալի վանքին մէջ տեղի ունեցաւ «Սասունցի Դաւիթ» երաժշտական-թատերական ներկայացումը` նախաձեռնութեամբ Թաւրիզի ՀՕՄ-ի մասնաճիւղին, հովանաւորութեամբ Ատրպատականի թեմի առաջնորդ Գրիգոր եպս. Չիֆթճեանի եւ Թեմական խորհուրդին:

Ատրպատականի Սուրբ Թադէի վանքին մէջ, եռօրեայ ուխտագնացութեան աւարտին, հազարաւոր ուխտաւորներու մասնակցութեամբ օրհնուած է Հայաստանի մէջ օգոստոսին իրականացուելիք Համահայկական ամառնային խաղերու ջահը:

Ջահը վառելու եւ օրհնելու արարողութեան մասնակցած են Հայաստանի եւ Իրանի պետական այրեր, իրանահայ երեք թեմերու Ազգային իշխանութիւններու ներկայացուցիչներ:

 

Սուրիա

Բանաստեղծական Նոր Հատորի
Շնորհահանդէս

Յունիս 29-ին Հալէպի ՀԵԸ-ի «Անժէլ Գաւաֆեան» սրահին մէջ տեղի ունեցաւ  Նուպար Նալպանտեանի անդրանիկ ժողովածու «Մթնշաղի աստղեր» գրքոյկի շնորհահանդէսը:

Օրուան հանդիսավար Մարինէ Տարագճեան բարի գալուստ մաղթելէ ետք ներկաներուն նշեց, թէ 1997-ին Հալէպ ծնած Նուպար Նալպանտեան բանաստեղծութիւններ գրելու իր առաջին փորձերը կատարած է 16 տարեկանէն սկսեալ` քաջալերանք գտնելով հայերէնի իր ուսուցիչներէն` Զեփիւռ Թամերեանէն եւ Յակոբ Միքայէլեանէն: Իր քերթուածներէն ոմանք լոյս տեսած են «Գանձասար» շաբաթաթերթին մէջ:

Գիրքին ծննդոցը եւ բովանդակութիւնը ներկայացուց մանկավարժ եւ գրող Մարգարիտ Շամիլեան: Ան նկատել տուաւ, թէ Նուպարի առաջին գրական փորձը ներկայացնող գրքոյկը բուռն զգացումներու յորդող գետ մըն է, որ ունի ակունք եւ տակաւին երկար ճանապարհ կրնայ կտրել ու անցնիլ: Գիրքը նման է յուշատետրի մը, որուն ընդմէջէն կը ծանօթանանք հեղինակի յուզախառն պատանեկութեան եւ փոթորկոտ երիտասարդութեան:

Շամիլեան յայտնեց, թէ գիրքին մէջ զետեղուած են մտերիմ ընկերներու, հարազատներու եւ ուսուցիչներու նկարներ, որոնք կը յաւերժացնեն անցեալին ապրուած երանելի կեանքը: Նոյն էջերուն վրայ տեղադրուած են թեւաւոր խօսքեր: Հեղինակը շօշափած է զանազան թեմաներ, ինչպէս` բողոք, որոնում, ափսոսանք, Մեծ եղեռն, սէր ու յարգանք մօր եւ ուսուցիչի հանդէպ:

Գիրքի ներկայացման ընթացքին մէջընդմէջ հրամցուեցան պատառիկներ, որմէ ետք  գիրքին հեղինակը «Մնաք բարով» քերթուածով իր սրտի խօսքը ուղղեց ներկաներուն:

Այնուհետեւ գրող, դասախօս եւ հայերէնաւանդ ուսուցիչ Լեւոն Շառոյեան ներկայացուց գիրքը: Ան յայտնեց, թէ առաջին ակնարկով, բանաստեղծութիւն եւ պատերազմ հակասական երեւոյթներ են, եւ հոն տեղ գտած բանաստեղծութիւնները ուղղակի ցոլացումն են մեր առօրեային:

Աւարտին ներկաներուն տրամադրուեցան հեղինակի նորատիպ գիրքէն օրինակներ:

 

Յունաստան

Վարդան Թաշճեանի Պարգեւատրում

Յունիս 23-ին  Հայաստանի դեսպանութեան մէջ տեղի ունեցաւ Կիպրոսի «Նարեկ» վարժարաններու հոգաբարձութեան ատենապետ Վարդան Թաշճեանի պարգեւատրման արարողութիւնը: Արդարեւ, սփիւռքի նախարարութիւնը  բարձրագոյն «Ոսկէ մետալ»-ով պարգեւատրեց զայն` հայապահպանման գործին մէջ մեծ աւանդ ունենալուն համար:

Իր բացման խօսքին մէջ դեսպան Ղալաչեան նշեց, որ հայրենիքէն հեռու ազգային ինքնութիւնը պահպանող իւրաքանչիւր հայ հերոս է, իսկ հայապահպան  ու հայրենանուէր գործունէութիւն ծաւալող ամէն հայ` կրկնակի հերոս: Ան նաեւ հակիրճ տեղեկութիւններ փոխանցեց անոր կենսագրական տուեալներուն մասին:

Այնուհետեւ շնորհակալական եւ երախտագիտագիտական խօսքով ելոյթ ունեցաւ Վարդան Թաշճեան: Ան նշեց, որ ինքնութիւնը պահպանելու եւ իբրեւ հայ ապրելու ու գործելու պատգամը ժառանգած է Մեծ եղեռնէն մազապուրծ փրկուած իր ծնողներէն, եւ իր կրթական ողջ գործունէութեան ընթացքին փորձած է զայն սերունդէ սերունդ փոխանցել: Ան հաստատեց, որ սոյն պարգեւատրումը զինք կը խրախուսէ առաւել եւս բազմապատկուած ջանքով ու յանձնառութեամբ շարունակել ծառայելու հայ ժողովուրդին եւ հայրենիքին:

 

Նոր Ջուղա

Հայոց Ցեղասպանութեան 100-րդ Տարելիցին
Նուիրուած «Շատոյեան» Նորաձեւութեան Տան
«Վերածնունդ» Տարազների Ցուցադրութիւն

Յուլիս 9-ին  Նոր Ջուղայի Հայ մարզա-մշակութային «Արարատ» միութեան հանդիսութիւններու սրահին մէջ սփիւռքահայ նորաձեւող  Գէորգ Շատոյեան ցուցադրեց Հայոց ցեղասպանութեան 100-րդ տարելիցին նուիրուած իր «Վերածնունդ» տարազներու հաւաքածոն, որ կը ներկայացնէ 18-րդ դարավերջի եւ 19-րդ դարասկզբի հայկական տարազներու ցուցանմուշները:

Օրուան հանդիսավար Մանիա Ղուկասեան յայտնեց, թէ Գէորգ Շատոյեան իր այս հաւաքածոն ստեղծելու նպատակով շրջած է Հայաստանի տարբեր շրջաններ, տարազներու թանգարաններ եւ ուսումնասիրելէ ետք համադրելով իր վառ երեւակայութիւնը եւ աւանդական զգեստներու տարրերը` հինի ու նորի համադրութեամբ ստեղծած է զգեստներ, որոնցմով վերածնունդ տուած է հայկական աւանդական տարազներուն:

Հաւաքածոն բաղկացած էր Մուշի, Տարօնի, Տրապիզոնի, Սիւնիքի, Արցախի, Խարբերդի, Կիլիկիոյ, Զէյթունի, Կարինի, Վասպուրականի, Բաղէշի, Սեբաստիոյ Գովտուն գիւղի, եւ թեհրանահայ 26 կնոջ, 8 տղամարդու եւ 15 մանկական տարազներու ցուցանմուշներ: Այս բացառիկ եւ իւրայատուկ հաւաքածոյի ցուցադրութիւնը եզրափակուեցաւ Հայոց ցեղասպանութեան 100-րդ տարելիցի խորհրդանիշ անմոռուկ ծաղիկի պատկերով ստեղծած զգեստի ցուցադրումով:

Ձեռնարկի ընթացքին գործադրուեցաւ գեղարուեստական յայտագիր:

Շնորհակալական խօսքով ելոյթ ունեցաւ Գէորգ Շատոյեան, որմէ ետք միութեան Կեդրոնական վարչութեան նախագահ Մասիս Մինասեան յուշանուէրներ յանձնեց Գէորգ Շատոյեանի եւ Թեհրանի ՀՄՄ «Նայիրի» միութեան նախագահ Ֆրետ Աշուղեանի:

Աւարտին ներկաները այցելեցին դահլիճին կից սրահին մէջ կազմակերպուած նշեալ տարազներու լուսանկարներու ցուցահանդէսը:

 

Պոլիս

Գարթալի Սուրբ Նշան Եկեղեցւոյ
Վերաբացում

Յուլիս 3-ին Պոլսոյ Գարթալի թաղամասին մէջ գտնուող Սուրբ Նշան եկեղեցւոյ Թաղային խորհուրդը հանդիպում ունեցաւ պատրիարքական փոխանորդ Արամ արք. Աթէշեանի հետ: Հանդիպումի ընթացքին անոնք  յայտնեցին, որ եկեղեցւոյ վերանորոգման աշխատանքները հասած են իրենց աւարտին եւ հրաւիրեցին պատրիարքական փոխանորդը եկեղեցւոյ բացումին:

Արդարեւ, քաղաքէն բաւական հեռու գտնուող եկեղեցին շուրջ երկու տարիէ ի վեր փակ էր վերանորոգման պատճառով:

Հանդիպումի աւարտին որոշուեցաւ  վերանորոգուած եկեղեցւոյ բացումը կատարել 8 օգոստոսին:

 

Միացեալ Նահանգներ

ՀՄԸՄ-ի «Սիփան» Մասնաճիւղի  20-Ամեակին
Նուիրուած Գնահատանքի Երեկոյ

Յունիսի 26-ին Պըրպենքի «Բ. Մարտիրոսեան» երիտասարդական կեդրոնին մէջ տեղի ունեցաւ ՀՄԸՄ-ի «Սիփան» մասնաճիւղի գործունէութեան 20-ամեակին նուիրուած գնահատանքի երեկոն:

Բացման խօսքը արտասանեց յանձնախումբի ատենապետ Սարօ Ղազարեան: Ապա ՀՄԸՄ-ի վարչութեան անունով Նժդեհ Յակոբեան շնորհակալութիւն յայտնեց բոլոր անդամներուն եւ հովանաւորներուն` 20-ամեայ իրենց ներդրումներուն համար եւ յաջողութիւն մաղթեց մասնաճիւղի ապագայ գործունէութիւններուն:

Ձեռնարկի ընթացքին կարդացուեցան ուղերձներ: «Ն. Աղբալեան» կոմիտէի անունով Վարդան Տէրտէրեան իր խօսքին մէջ գնահատեց մասնաճիւղի 20-ամեայ գործունէութիւնը` անդրադառնալով ՀՄԸՄ-ի շուրջ 100 տարուան հսկայ ծառայութեան սերունդներու դաստիարակութեան գործին մէջ:

Շրջանային վարչութեան խօսքը ներկայացուց Արամ Երումեանը, որ ողջունելով «Սիփան» մասնաճիւղի 20-ամեայ գործունէութիւնը` շատ կարեւոր նկատեց ՀՄԸՄ-ականներու ներկայութիւնը հայկական համայնքներէն ներս:

Գրիգոր Գրիգորեանը իր ուղերձին մէջ գնահատելով մասնաճիւղին ազգանուէր գործունէութիւնը` յորդորեց ամրապնդել կապը հայրենիքի հետ, միշտ ի մտի ունենալով, որ հայրենիքն է յաւիտենականը եւ վերջնական հանգրուանը աշխարհացրիւ հայ ժողովուրդին:

Այնուհետեւ ՀՄԸՄ-«Սիփան» մասնաճիւղի վարչութեան անունով գնահատանքի յուշանուէրներ յանձնուեցան մասնաճիւղի հովանաւորներուն, որոնք խրախուսեցին  ներկաները  իրենց նիւթական օժանդակութիւններով զօրավիգ կանգնելու  մասնաճիւղի ազգանուէր գործունէութեան:

Աւարտին մասնաճիւղի վարչութիւնը  շնորհակալագրեր յանձնեց մասնաճիւղի 17 անդամներուն` գնահատելով անոնց 20-ամեայ շարունակական նուիրումը, իսկ Աղավարդ Աբուլեանին յանձնեց տիպար ՀՄԸՄ-ականի կոչումը:

Ձեռնարկի ընթացքին գործադրուեցաւ գեղարուեստական յայտագիր:

Համազգայինի «Մինաս Եւ Գոհար
Թէօլէօլեան» Գրական Մրցանակ

Միացեալ Նահանգներու Արեւելեան շրջանի Համազգայինը հաղորդեց, որ այս տարի «Մինաս եւ Գոհար Թէօլէօլեան» ժամանակակից գրականութեան մրցանակը շահած է Ալիս Օհաննէսեան իր «Օրհանի ժառանգութիւնը» գործին համար:

Ալիս Օհաննէսեան ծնած է Քուէյթ, ապա երեք տարեկանին գաղթած Հարաւային Քալիֆորնիա եւ ներկայիս կը բնակի Սան Հուան Քափիսթրանօ (Քալիֆորնիա) իր ամուսնոյն եւ երկու որդիներուն հետ:

Ալիսի գիրի ու գրականութեան հանդէպ սէրը արթնցած է պատմաբանի մասնագիտութեամբ արուեստից պսակաւորի վկայականը ստանալէ ետք: Ան ընտրեալների շարքին էր` լաւագոյն նոր գրողներու կարգ մը մրցոյթներուն:

«Օրհանի ժառանգութիւնը» Օհաննէսեանի առաջին արձակ հատորն է, որ ներկայիս կը թարգմանուի բազմաթիւ լեզուներու:

«Մինաս եւ Գոհար Թէօլէօլեան» ժամանակակից գրականութեան մրցանակը հիմնուած է 20-րդ դարու կիսուն` գրականութեան քննադատ Մինասի եւ իր կնոջ, տարիներու վաստակաւոր ուսուցչուհի Գոհարի անունով: Այս մրցանակին նպատակն է ճանչնալ եւ գնահատել Հիւսիսային Ամերիկայի տարածքին արդի գրականութեամբ զբաղող տաղանդաւոր երիտասարդները: Այս մրցանակին ներկայացուող գործերը կրնան ըլլալ հայերէն, անգլերէն, ֆրանսերէն, սպաներէն` հայկական բնոյթի նիւթերով, կամ եթէ ծագումով հայ հեղինակէ են:

 

Քանատա

Սքաութ Թիւֆէնքճեանի «Միայն Աշխարհը Կայ»
Լուսանկարչական Ալպոմի Ներկայացում
Թորոնթոյի Մէջ

Կիրակի, 26 յուլիս 2015-ին Համազգայինի «Գլաձոր» եւ ՀՅԴ Քանատայի երիտասարդական միութեան «Սիմոն Զաւարեան» մասնաճիւղերու կազմակերպութեամբ տեղի ունեցաւ լրագրող-լուսանկարիչ Սքաութ Թիւֆէնքճեանի «Հայկական սփիւռք» ծրագիրի ու վերջերս լոյս տեսած «Միայն աշխարհը կայ» գիրքի ներկայացումը` Թորոնթոյի Հայ կեդրոնի Համազգային «Յ. Մանուկեան» գրադարանին մէջ:

Համազգային «Գլաձոր» եւ ՀՅԴ ՔԵՄ «Սիմոն Զաւարեան» մասնաճիւղերու անունով ողջոյնի խօսք կատարելէ ետք, հանդիսավար Ռուբէն Ճանպազեան հրաւիրեց Թիւֆէնքճեանը, որ սալիկներու միջոցով ներկայացուց վերջին վեց տարիներու ընթացքին կատարած իր աշխատանքը:

Թիւֆէնքճեան ծնած է Պոսթըն. հայրը ամերիկահայ է, իսկ մայրը` իրլանտական ծագումով ամերիկացի: Սքաութի հօրենական նախահայրերը կու գան Մուսա լեռէն:

«Հայկական սփիւռք» ծրագիրին ծիրին մէջ Թիւֆէնքճեան այցելեց Եւրոպա, Լիբանան եւ մինչեւ Հնդկաստան` լուսանկարելու աշխարհի չորս կողմը գտնուող հայկական գաղթօճախները: Ծրագրին աւարտին ան հրատարակեց աւելի քան 160 լուսանկարներէ եւ 224 էջերէ բաղկացող «Միայն աշխարհը կայ» հատորը:

Ներկայացման աւարտին, ներկաները առիթը ունեցան իրենց հարցումները ուղղելու Թիւֆէնքճեանին, որմէ ետք, Համազգայինի «Գլաձոր» մասնաճիւղի ատենապետ Մեղեդի Էթիեմեզեան տեղւոյն Համազգայինի եւ ՀՅԴ ՔԵՄ-ի մասնաճիւղերու անունով անոր նուիրեց թորոնթոհայ լուսանկարիչ Գալուստ Պապեանի «Ներաշխարհիս ոսպնեակէն» լուսանկարչական հատորը:

Նշենք, որ Սքաութ Թիւֆէնքճեան 2008-ի Միացեալ Նահանգներու նախագահական ընտրութիւններուն Պարաք Օպամայի լուսանկարիչն էր: Օպամայի ընտրապայքարին ընթացքին ան լուսանկարեց աւելի քան 12 հազար լուսանկար եւ հետագային հրատարակեց լուսանկարչական ալպոմ մը` Yes We Can: Barack Obama’s History-Making Presidential Campaign: