Յիսնամեակի Առթիւ Պատրաստուած
Շարժանկարները
Գրած էինք, թէ Եղեռնի 50-ամեակի Կեդրոնական յանձնախումբը Միացեալ Նահանգներու մէջ պատրաստած է շարժանկարային եւ հեռապատկերային ցուցադրութեան յատուկ ժապաւէններ:
«Հայրենիք»-ի մէջ Կեդրոնական յանձնախումբը, որ կը գործէ Ամերիկայի մեր կազմակերպութեան հովանաւորութեան ներքեւ, հրատարակած է իր պատրաստած ժապաւէններուն ցանկը.
Եղեռնի 50-ամեակի յանձնախումբին կողմէ շարժանկարային եւ հեռապատկերային ցուցադրութեան համար պատրաստուած ժապաւէններն են`
Ա.- Խորէն Ա. կաթողիկոսի կողմէ յիսնամեակի կոնդակի ընթերցումը: Յայտագիրը կը ներկայացնէ գեր. Հրանդ արք. Խաչատուրեան:
Բ.- «Յիսնամեակը», ՄԱԿ-ի 25, 26, եւ 27 յունուարի Ընդհանուր ժողովներուն մէջ:
Գ.- «Ինչո՞ւ կ՛ոգեկոչենք յիսնամեակը», խօսք` փրոֆ. Սեդրակ Մինասի, յանուն Կեդրոնական յանձնախումբին:
Դ.- «Յիսնամեակ» ցեղասպանութեան յատկացուած 23 վայրկեան տեւողութեամբ ժապաւէն մը, պատրաստուած` յիսնամեակի Կեդրոնական յանձնախումբին կողմէ, արտադրութիւն եւ ղեկավարութիւն` Լեւոն Քէշիշեանի:
Բնագիրը պատրաստուած է անգլերէնով. պատրաստուած են նաեւ հայերէն եւ արաբերէն օրինակներ, արաբերէնի խօսնակն է Ճիւլ Քաճեան:
Այս բացառիկ հարազատ շարժանկարը պատրաստուած է պատմական շարժանկարներէ, նկարներէ, ու հարազատ ձայնով կը ներկայացնէ յիսնամեակի պաշտօնական խօսքը` փրոֆ. Սեդրակ Մինասի կողմէ:
Հարազատ, պատմական շարժանկարներէ կը ցուցադրուին սուլթանը, թրքական բանակը, հայ կամաւորները, նկարներ` Զօհրապ, Ակնունի, Վարդգէս, Վարուժան, Սեւակ, Խաժակ, Սիամանթօ եւ այլն: Նմանապէս հարազատ տեսարաններ ջարդերու, տեղահանումներ եւ այլն: Ինչպէ՞ս ՄԱԿ-ը 1946-ին ցեղասպանութիւնը ընդունեց որպէս ոճիր, Փոլ Հանրի Սփաքի յայտարարութիւնը: 1945-ի ուխտը կը դառնայ միջազգային օրէնք: Կը տեսնուին Սողոմոն Թեհլիրեան, ոճրագործները` Թալէաթ, Ճեմալ, Էնվեր, Խալիլ Պէյ, ծածկագիր հեռագիրները:
ՄԱԿ-ը լուռ է: 1961-ին առաջին անգամ Սէյլանի ներկայացուցիչ Փերերա կը խօսի հայ ջարդերու մասին: Թուրք պատուիրակը կը հերքէ. «Այդպիսի բան չէ պատահած…»: Կրկին լռութիւն:
1964-ին` Ապահովութեան խորհուրդի մէջ Թուրկութ Մենեմենճիօղլու կը յայտարարէ, թէ «ցեղասպանութիւնը ոճիր է, եւ թէ` պատասխանատուները պէտք է պատժուին»:
Հայ մը կրնար նոյն խօսքը ըսել 1915-ին. սակայն, թուրք պատուիրակը ըսաւ այդ խօսքը 1964-ին:
ՄԱԿ-ի Ընդհանուր ժողովի 25, 26 եւ 27 յունուարի նիստերը: Այս ժողովին էր, որ Կիպրոսի արտաքին գործերու նախարար Սփիրօ Կիպրիանու կորովի յայտարարութիւններ ըրաւ` պատասխանելով թուրք արտաքին գործոց նախարար Էրքինին:
Ժապաւէնին մէջ մասնաւոր յայտարարութիւն մը կը կատարէ փրոֆ. Առնոլտ Թոյնպի: Ան կ՛ըսէ` «Թուրքերը չյաջողեցան ոչնչացնել հայերը»: Փակման խօսքը` կրկին փրոֆ. Սեդրակ Մինասի կողմէ:
Շարժանկարին յաջող պատրաստութեան իրենց մասնակցութիւնը բերած են արտադրիչ-ղեկավար Լեւոն Քէշիշեան, քամերամեններ` Լարս Չոմպերկ, Ռոպըրթ Ճիսթրի, Մոհամետ Պենիստ, Փարթամեան, Գասպարեան, սաունտմեն` Ուլֆ: Օգտագործուած են պատմական ֆիլմեր ՄԱԿ-ի արխիւներ, Քէշիշեանի արխիւները, հայ կամաւորներ, Նիկոլա ցարի անձնական նկարիչը, Կեդրոնական յանձնախումբի արխիւը:
Երաժշտութիւն` «Կոմիտաս» երգչախումբի (Պոսթըն) կողմէ, Ռուբէն Գրիգորեանի ղեկավարութեամբ: Գեղարուեստական գծագրութիւն` Մինաս Մինասեան: Պրպտում ժապաւէններու` Օտրի Քէյճ: Պրպտում բնագրի` Լեւոն Քէշիշեան եւ Սարա Անդրէասեան: Բնագիր` փրոֆ. Սեդրակ Մինաս եւ Լեւոն Քէշիշեան: Թարգմանութիւն հայերէնի` Մինաս Թէօլէօլեան: Թարգմանութիւն արաբերէնի` Ճիւլ Քաճեան: Ձայն «Ռիվս պրոտքասթինկ քոմփընի», Էտիթըր Լարս Չոմպերկ:
Տպագրութիւն` «Արթ սթիւտիօ»-ի խօսնակ` անգլերէն Թէոտոր Ֆէյկըն, արաբերէն` Ճիւլ Քաճեան: Քօփիրիխթ, Ուաշինկթըն, Տի. Սի., 1965:
Երաժշտական Երեկոյ Ի Պատիւ Միւռոնօրհնէքի
Եկած Հայ Ուխտաւորներուն
ԱՆԻ մշակութային միութիւնը կազմակերպած էր երաժշտական երեկոյ մը` նուիրուած Սայաթ Նովային, մենակատարութեամբ քեմանչիստ Ռուբէնին, ի պատիւ միւռոնօրհնութեան առթիւ արտասահմանէն հիւր ուխտաւորներուն, տեղի ունեցաւ 3 յունիս 1965-ին, երեկոյեան ժամը 8:45-ին, ամերիկեան համալսարանի սրահին մէջ (Չեփըլ): Ներկայ էին պէյրութահայ երաժշտասէրներ եւ ուխտաւոր հայերը, որոնք սրահը կը լեցնէին:
Տեղին կը նկատենք երկու խօսք ընել ԱՆԻ մշակութային միութեան մասին, որուն ծնունդը մօտ մէկուկէս տարի կ՛ըլլայ: Իր գործունէութեամբ հանրային համակրանքին արժանացած կազմակերպութիւն մը դարձած է ան, որուն միակ նպատակն է մշակութային գործունէութիւն ունենալ մեր կեանքէն ներս` ազգապահպանման մեծ գործին սատարելով իր սեփական միջոցներով, ուրիշ քոյր կազմակերպութեանց կողքին:
Ձեռնարկը լաւ կազմակերպուած էր եւ ուխտաւոր հիւրերը տեղ գրաւած էին սրահին յառաջամասի աթոռներուն վրայ, որպէսզի լաւագոյնս վայելեն հայկական քնքուշ եղանակները, որոնք յօրինուած էին հայ երաժշտութեան արքաներուն կողմէ` Սայաթ Նովա, Կոմիտաս վարդապետ, Արամ Խաչատուրեան, Ա. Սպենդիարեան եւ այլն:
ԱՆԻ մշակութային միութեան ատենապետ Յարութիւն Պէրպէրեան, տուաւ հակիրճ կենսագրականը անուանի հայ քեմանչիստին եւ դրուատեց անոր նուագելու բացառիկ արժանիքները, ապա բեմ հրաւիրեց քեմանչիստ Ռուբէնը: Ռուբէն մեծ վարպետութեամբ եւ բացառիկ ներշնչումով նուագեց իրեն պապենական յիշատակ մնացած աւանդական քեմանչային վրայ, այն նոյն քեմանչային, որ ժամանակին նուագած էր իր մեծ հայրը` Աշուղ Սանամը: Ռուբէն իր կատարեալ կատարողութեամբ երաժշտասէր հասարակութեան հրամցուց իրական վայելքի պահեր եւ ցոյց տուաւ հայ գուսանական երաժշտութեան անգերազանցելի մեկնաբանութիւնը իր քեմանչայով: Քեմանչան Ռուբէնին համար գաղտնիք մը չունի այլեւս եւ կատարելապէս կը տիրէ անոր իր ճկուն եւ արագ խաղերով:
Պէյրութահայութեան նորութիւն մը չէ Զուարթ Սերայտարեանի երգեցողութեան արժանիքները: Ան յաջող կերպով մեկնաբանեց Սայաթ Նովայի երգերը եւ խոր ապրումով երգեց զանոնք` ժողովուրդին բացառիկ գնահատանքին արժանանալով: Զ. Սերայտարեան խոստմնալից տարր մըն է հայ երգերու մեկնաբանութեան մէջ եւ հաճոյք է զինք ունկընդրել նոյնիսկ երկար ժամանակ:
Շաքէ Մխիթարեան, շնորհալի արուեստագիտուհին, դաշնամուրին վրայ մեծ յաջողութեամբ ընկերակցեցաւ քեմանչիստ Ռուբէնին եւ Զ. Սերայտարեանին եւ բարձր գնահատանքի արժանացաւ:
Երկու ժամ լրիւ աշուղական եւ քնքուշ երգեր եւ նուագ մտիկ ընելէ ետք հանդիսութիւնը փակեց Վարդան վրդ. Տեմիրճեան` առաջնորդ Ատրպատականի թեմին, Պարսկաստան, որ հանդիսութիւնը կը հովանաւորէր` փոխարինելով Տաճատ արք. Ուրֆալեանը, լիբանանահայոց առաջնորդ, որ կը բացակայէր բանաւոր պատճառով:
Վստահաբար եզակի այս երաժտական ձեռնարկը լաւագոյն յիշատակներ թողուց մեր յարգելի ուխտաւոր հիւրերուն, որոնք մօտերս պիտի վերադառնան իրենց երկիրները` Լիբանանէն տանելով աւելի զօրաւոր հայկականութիւն:
ՆԵՐԿԱՅ ՄԸ
