Ազգերու եւ ժողովուրդներու պատմութեան մէջ ազատութիւն եւ անկախութիւն բառերը հոմանիշ են «կեանքի» իսկ «կեանքը»` ազատութեան հոլովոյթի:
Աստուած ստեղծեց մարդը եւ անոր տուաւ ազատ կամք: Հայը լաւապէս հասկցաւ ազատութեան իմաստը: Ազատ եւ անկախ ապրելու մեր ազգային բնածին դիմագիծը ժառանգութիւնը եղաւ Հայկ Նահապետին արձակած ազատատենչ վարկագիծին: Ազատութիւնն ու անկախութիւնը սիրող ու գնահատող մեր ժողովուրդը, անմիջապէս քրիստոնէութեան մէջ տեսաւ ազատութեան ճշմարտութիւնը եւ բնականաբար 301-ը եղաւ անխուսափելի թուական մը, որմէ ետք հայը եւ անոր հաւատքը եղան անբաժան. ազատութեան լումային երկու երեսները:
97 տարիներ անցած են այն օրէն, երբ հայ ժողովուրդը ապրեցաւ անկախութեան անհուն հրճուանքը, թէպետ` ոչ այնքան ցանկալի պայմաններու մէջ: Վստահեցանք մեր հաւատքին, ուժին ու կամքին, սակայն` ի՛նչ գնով. մեր նահատակներուն արիւնով շաղախուած հողը գիտէ, թէ ի՛նչ գնով: Յարգա՛նք բոլոր ժամանակներու մեր նահատակներուն:
97 տարիներ առաջ մեր ժողովուրդը երիտասարդ ու ծեր, կղեր ու աշխարհական, այր եւ կին, ընտրեց ազատութիւնը եւ մերժեց ստրկութիւնը: Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան գոյառումը իրականացաւ` շնորհիւ համայն հայութեան միասնական կամքին ու պայքարին: Ինչպէս Աւարայրը, նոյնպէս ալ Ղարաքիլիսէն, Բաշ Ապարանը եւ Սարդարապատը սոսկ անուններ չեն, այլ` բազմախաւ եւ խորիմաստ արժէքներ:
Անոնք հաստատուն արմատ եւ ամուր բուն ունեցող անսասան կաղնիի նման կանգնած, իբրեւ փարոս` ուղղութիւն կու տան մեր ապագային:
Այսօր թէեւ անկախ, սակայն, ինչպէս միշտ, շրջապատուած ենք թշնամիներով:
Ոսոխը միայն սահմանին հակադիր կողմը գտնուող տեսանելի արտաքին թշնամին չէ: Պէտք է զգուշանալ լուռ, քողարկուած եւ աներեւոյթ թշնամիներէն.
ա) Զգուշանալ օտար արժէքներէ եւ զանոնք ընդօրինակելէ:
բ) Զգուշանալ մեր հաւատքը, ընտանեկան եւ ազգային արժէքները վտանգող ազդակներէ:
գ) Զգուշանալ համաշխարհայնացումին պատճառած ստրկութեան հետեւանքներէն:
դ) Զգուշանալ մեր երիտասարդները եւ յաջորդ սերունդները անտարբերութեան մղող սովորութիւններէ:
ե) Զգուշանալ իրարու հանդէպ անհանդուրժողութիւն դրսեւորելէ:
Զոհողութեամբ եւ նահատակներու արեամբ ձեռք ձգուած անկախութեան պտուղները վայելելը շատ լաւ է, սակայն անկախութիւն պահելը նոյնքան եւ աւելի՛ զոհողութիւն կը պահանջէ:
Այս ուղղութեամբ`
– իւրաքանչիւր հայ գիտակցելու է իր ազգային կոչումին ու պատկանելիութեան.
– իւրաքանչիւր հայ անդրադառնալու է իր ազգային խղճի ձայնին ու առաքելութեան.
-իւրաքանչիւր հայ նախանձախնդիր ըլլալու է իր ազգային արժանապատուութեան.
– իւրաքանչիւր հայ գիտակցելու է իր ազգային պատկանելիութեան եւ պարտաւորութիւններուն` հաւատարիմ մնալով մեր ազգային արժէքներուն` լեզուին, պատմութեան, մշակոյթին եւ աւանդութիւններուն.
– նամանաւանդ իւրաքանչիւր հայ հաւատարիմ մնալու է մեր պապերուն հաւատքին, որ կ՛ազատագրէ անհատը մեղքի ճանկէն, կը կազմէ առողջ ընտանիքը եւ կ՛ապահովէ ազգային գոյատեւումը:
Մեր ժողովուրդին ապագան, ո՛ւր ալ գտնուինք, հայրենիքի թէ սփիւռքի մէջ, պայծառ է ու յաղթական, հարուստ է եւ յաւերժական. եթէ`
– ճանչնանք ու պահենք մեր լեզուն.
– ազգային գիտակցութիւնը վառ պահենք մեր մէջ.
– անցեալէն դաս առնենք, որպէսզի կարենանք ապագան կերտել.
– շարունակենք անսակարկելիօրէն ծառայել մեր ժողովուրդին` ընդհանուր շահը գերադասելով սեփականէն.
– տէր դառնանք մեր ժառանգութեան եւ նոր ծրագիրներով կառուցենք մեր ժողովուրդին ապագան:
Այս բոլորը պատահականութեան ձգուած տեսութիւններ չեն: Անոնք արդիւնքը պիտի ըլլան նախածրագրուած եւ երկարաշունչ աշխատանքի: «Առողջ արմատը առողջ պտուղ կու տայ»: Իսկ ո՛վ պիտի խնամէ արմատը, որ առողջ մեծնա՞յ, ո՞վ եթէ ոչ հայկական ընտանիքը, հայկական վարժարանն ու եկեղեցին, հայկական մարզական, մշակութային, բարեսիրական, քաղաքական միութիւններն ու կառոյցները: Եւ այս բոլորը` միասնական ու համերաշխութեան ոգիով:
Վերջապէս, հրաշափառ ու պանծալի այս տօնին առիթով կը շնորհաւորենք մեր հայրենիքն ու համայն հայութիւնը: Միշտ հաւատարիմ մնանք մեր արմատներուն, մեր հաւատքին, սիրալիր յարաբերութեամբ եւ նուիրուած աշխատանքով ապրինք հայօրէն, խօսինք ու մտածենք հայօրէն, որպէսզի մշտնջենական հայկական ոգին մնայ անվթար ու արձանագրէ նորանոր յաղթանակներ եւ ազգապանծ նուաճումներ:
