Համատարած մութին մէջ Հայոց ցեղասպանութեան զոհերու յուշակոթողի անմար կրակն էր միայն, որ կը լուսաւորէր Ֆանարի շրջափակը: Խուռներամ բազմութիւնը հետզհետէ կը խտանար ու լուռ կը սպասէր, որ յարգանքի իր տուրքը մատուցէ, իսկ երիտասարդութիւնը` կայտառ ու աշխուժ, կը պատրաստուէր հանրութեան անգամ մըն ալ ցոյց տալու իր պահանջատիրական ոգին ու յեղափոխաշունչ ձայնը:
ՀՄԸՄ-ի շեփորախումբին հնչեցուցած սուգի եղանակով Ֆանարի հայութեան բոլոր միութիւններու ներկայացուցիչները ծաղկեպսակներ զետեղեցին յուշարձանին շուրջ, որմէ ետք հանդիսաւոր թափօրով ներկաները ուղղուեցան Ազգային Սուրէն Խանամիրեան քոլեճի դաշտ, ուր տեղի ունեցաւ պաշտօնական հանդիսութիւն` նուիրուած Հայոց Ցեղասպանութեան 100-ամեակին, կազմակերպութեամբ ՀՅԴ ԼԵՄ-ի «Բեկոր» մասնաճիւղին, կիրակի, 26 ապրիլի երեկոյեան ժամը 8:30-ին:
Ծիծեռնակաբերդի մանրապատկերն ու անմոռուկը կը յիշեցնէին ներկաներուն հայու ցաւն ու պայքարը միաժամանակ:
ՀՄԸՄ-ի շեփորախումբը հնչեցուց Լիբանանի եւ Հայաստանի քայլերգները: Ապա ցուցադրուեցաւ «Պայքար Ազատեան» խորագիրը կրող տեսերիզ մը, որ կը խօսի հայու ինքնութեան մասին, պատնէշի վրայ միշտ պատրաստ եւ յանձնառու հայ երիտասարդութեան տարած պայքարի ու յաղթական երթի մասին:
Ողջոյնի խօսքով հանդէս եկաւ Արազ Գազանճեան, որ նախ հրաւիրեց ներկաները մէկ վայրկեան յոտնկայս լռութեամբ յարգելու Եղեռնի զոհերուն անմահ յիշատակը:
Ան ըսաւ, որ 1915-ին Թուրքիոյ գործադրած ծրագիրը ձախողած է, որովհետեւ 100 տարի ետք հայ ազգը իր գոյութիւնը կը շարունակէ կառչելով իր իրաւունքներուն, իր մշակոյթին եւ ազգային արժէքներուն: Հայ ժողովուրդը, հակառակ տարագրութեան ու Եղեռնի ցաւին, իր յամառ կամքով կրցաւ քարէն տուն շինել, եկեղեցիներ կերտել եւ սերունդներ պատրաստել` կառուցելով դպրոցներ ու կրթական հաստատութիւններ:
Ապա հաստատեց, որ հայ դաշնակցական երիտասարդը մեծ դեր ունի կատարելիք, այնքան ատեն որ հայութեան պայքարը իր արդար լուծումը չէ գտած, այնքան ատեն որ Թուրքիան կը շարունակէ բռնագրաւուած պահել Արեւմտեան Հայաստանը:
Ան իր խօսքի աւարտին կոչ ուղղեց ԼԵՄ-ականներուն, որ իրենց պահանջատիրական կամքը զօրացնեն, հաւատարիմ մնան նախահայրերու կանչին եւ հայութեան արդար ձայնը լսելի դարձնեն արար աշխարհին, մինչեւ որ իրականութիւն դառնայ ազատ, անկախ եւ միացեալ Հայաստանի մեծ տեսլականը:
Գեղարուեստական յայտագիրին մէջ ասմունքով ելոյթ ունեցաւ Նազօ Փոլատեան: Ան ազդու խօսքով յաջողեցաւ հայ գրականութեան անդաստան տանիլ եւ տպաւորիչ պատկերներ բանալ ունկնդիրներու առջեւ: Նոյնքան տպաւորիչ էր Կարինէ Սերսերեանի «Կռունկ» երգի բարձրորակ մեկնաբանութիւնը:
Օրուան բանախօսն էր ՀՅԴ Լիբանանի Կեդրոնական կոմիտէի անդամ Րաֆֆի Աշգարեան:
Ան իր խօսքին սկիզբը ըսաւ, որ Հայոց ցեղասպանութեան նուիրուած 100-ամեակի ոգեկոչման սոյն հաւաքը լաւագոյն ապացոյցն է հայ ժողովուրդի անկոտրում կամքին, լաւագոյն փաստն է, որ հայ ազգին զաւակները գիտակից են իրենց պարտականութեան եւ իրենց ներքին կանչին մղումով եկած են իրենց յարգանքի տուրքը մատուցելու Եղեռնի զոհերու յիշատակին:
Ան կոչ ուղղեց բոլորին, որ այս հաւաքը առիթ ըլլայ խորհրդածութեան, ուխտի վերանորոգման` յիշելով այն արիւնոտ գողգոթան, այն ծարաւն ու անօթութիւնը, այն հաւատքի փորձութեան ծանր օրերը, որոնք իրականացուեցան թուրքին կողմէ:
Աշգարեան դիտել տուաւ, թէ ինչպէ՛ս քաղաքակիրթ հայը դարեր մնացեր էր Օսմանեան կայսրութեան իշխանութեան տակ եւ օգնութիւն կ՛աղերսէր քաղաքակիրթ Եւրոպայէն, ինչ որ սակայն երբեք չէր իրականանար:
Միեւնոյն ատեն ան ակնարկ մը նետեց նորագոյն պատմութենէն արցախեան ազատագրական պայքարի օրերուն ազրպէյճանցիներու կատարած վայրագութիւններուն` հաստատելու համար, որ թուրք ցեղը կը մնայ թուրք: Ան յայտնեց, որ Թուրքիան չէ հրաժարած փանթուրանականութեան իր պատմական ծրագիրէն եւ Հայաստանը կուլ տալու երազը իրականացնելու իր ցանկութենէն: Հայաստանը տնտեսապէս տկարացնելու համար թուրքերը առիթ չեն խնայեր:
Աշգարեան անդրադառնալով Միջին Արեւելքի իրադարձութիւններուն եւ Լիբանանի քաղաքական անկայուն վիճակին ըսաւ, որ կարելի չէ մնալ անտարբեր, ազգային շահը չգերադասել, հայութեան սպառնացող վտանգները չկանխատեսել:
Ան իր խօսքի աւարտին կոչ ուղղեց բոլորին զինուելու վճռակամութեամբ բոլոր ճակատներուն վրայ, ըլլալու զգաստ, անհատական հաշիւներով առաջնորդուելու փոխարէն մտածելու եւ աշխատելու յանուն հայ ժողովուրդի հաւաքական շահերուն: Ապա ան խօսքը ուղղելով հայ երիտասարդութեան ըսաւ, որ երիտասարդութիւնը եղած է ու է յառաջապահ դիրքի վրայ` իբրեւ յանդուգն ուժ, որ գիտէ իր ազգին կարիքները, գիտէ ծրագրել ողջմտութեամբ: Ազգային դաստիարակութեամբ կը կերտուին սերունդները. գիտութեամբ, ուսմամբ ու կրթութեամբ մենք պիտի հասնինք արշալոյսին: Փոթորիկներ փորձած են մեզ ցիր ու ցան ընել, բայց մենք կանգուն մնացած ենք մեր լեռներուն պէս, մեր կամքի հորիզոնին վրայ լուսաշող արեւը միշտ վառ պիտի մնայ, մինչեւ միացեալ Հայաստանի կերտում:
ԼԵՄ-ական եւ պատանի ընկերուհիներ ներկայացուցին հայկական գեղեցիկ պար մը, ապա ելոյթ ունեցաւ «Հայք» նուագախումբը` մեկնաբանելով «Զինուորի մօր երգը», մասնակցութեամբ` Լոռի Զէքեանի:
ԼԵՄ-ականներ նաեւ բուրգեր կազմեցին` պարզելով Եռագոյն դրօշակն ու ՀՅԴ զինանշանը:
Սերոբ Յակոբեան փունջ մը հայրենասիրական ու յեղափոխաշունչ երգերով ջերմացուց ներկաներուն հոգիներն ու միտքերը:
Հանդիսութեան աւարտին Միքայէլ քհնյ. Տեմիրճեան արտասանեց սրտի խօսք մը, ուր ներկաներուն ուշադրութիւնը հրաւիրեց այն իրողութեան, որ նահատակները արդէն սուրբեր են, որոնք երկինքէն կը բարեխօսեն հայութեան արդար դատի լուծման համար: Ան կոչ ուղղեց բոլորին, որ տէր կանգնին ազգային արժէքներուն, սրտի մօտիկ պահեն հայերէնը, հայ զաւակները անուանեն հայկական անուններով, որպէսզի հայ ազգը ըլլայ զօրաւոր ու հեռու մնայ օտարամոլութեան ահաւոր վտանգներէն, ապա քահանայ հայրը պահպանիչով փակեց հանդիսութիւնը:
