Հայոց ցեղասպանութենէն վերապրումը եւ հայ ժողովուրդին յարութիւնը նոր աւիւն հանդիսացած են աշխարհով մէկ սփռուած հայ ժողովուրդին: Արդարեւ, հայուն գոյատեւումը, պահանջատիրական ոգին եւ արդարութեան ձայնը ապրուած կեանքի իրողութիւն դարձան Հայոց ցեղասպանութեան նահատակներու կտակին ժառանգորդներուն:
Հայոց ցեղասպանութեան 100-ամեակի ոգեկոչման իւրայատուկ ձեռնարկ մը տեղի ունեցաւ երեքշաբթի, 21 ապրիլ 2015-ին Ազգային Աքսոր Գասարճեան վարժարանի սրահին մէջ, հայերէն լեզուի դասատու Մարիա Նաճարեան- Ինճէեանի հսկողութեամբ եւ պատրաստութեամբ:
Արդարեւ, շաբաթէ մը ի վեր վարժարանի շրջափակին մէջ զետեղուած էին Ծիծեռնակաբերդի ու Սարդարապատի յուշակոթողներուն մանրակերտերը եւ բակին պատերը զարդարուած էին աշակերտական պահանջատիրական գծագրութիւններով: Զբօսանքներուն կը հնչէին ազգային-հայրենասիրական երգեր, որոնք աշակերտներուն մօտ արթնցուցին պահանջատիրական ոգին:
Վարժարանին սրահն ալ հայկականութիւն կը բուրէր: Բեմին վրայ դրուած էին Հայոց ցեղասպանութեան խորհրդանիշ անմոռուկ ծաղիկը, Արարատ լերան գծապատկերը եւ «կը յիշենք եւ կը պահանջենք» նշանաբանով պաստառ մը:
Ոգեկոչական ձեռնարկին ներկայ գտնուեցան Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութեան միաբան Նշան աբեղայ Լախոյեան, Ազգային իշխանութեան Ուսումնական խորհուրդի գործավար Մարալ Անթոյեան եւ մեծ թիւով ծնողներ:
Լիբանանի եւ Հայաստանի քայլերգներէն ետք բացման խօսքը կատարեց Ազգային Աքսոր Գասարճեան վարժարանի չորրորդ դասարանի աշակերտ Յովհաննէս Քեհեաեան: Ան նշեց, որ դար մը անցած է այն օրէն, երբ թուրքը ուզեց բնաջնջել ազգ մը եւ ձգել միայն մէկ հայ, այդ ալ թանգարանին մէջ: Ապա շարունակեց` ըսելով, որ 100 տարիներէ ի վեր կ՛ապրինք մեր հայրենիքէն հեռու, եւ թուրքը կը յամառի կառչած մնալ հերքումի իր քաղաքականութեան:
Յ. Քեհեաեան իր դասընկերներուն անունով խոստացաւ պահանջատէր եւ վրէժխնդիր մնալ եւ Ապրիլ 24-ը վերածել ամէնօրեայ կանչի` խօսելով հայերէն, անխախտ հաւատքով պայքարելու` ազատ, անկախ եւ միացեալ Հայաստանի կերտումին ի խնդիր: Իր խօսքի աւարտին ան հրաւիրեց ներկաները մէկ վայրկեան յոտնկայս յարգելու Հայոց ցեղասպանութեան մէկուկէս միլիոն նահատակներուն յիշատակին:
Ապա ընթացք առաւ գեղարուեստական յայտագիրը: Պահանջատիրական արաբերէն լոզունգներով հանդէս եկան երրորդ դասարանի աշակերտները: Ապա վարժարանի երգչախումբը ներկայացուց «Տեսնեմ Անին» խմբերգը` խմբավարութեամբ Գայեանէ Մարկոսեանի: Դանիէլ Վարուժանի «Դերենիկը» կենդանի պատկերով ներկայացուցին բարձր դասարանի աշակերտները: Վարժարանի առաջին, երկրորդ, երրորդ դասարանի աշակերտները խմբային ասմունք եւ պահանջատիրական հայերէն խօսքեր արտասանեցին: Ուշագրաւ էր առաջին դասարանի աշակերտներուն բարձրացուցած պաստառները, որոնց վրայ գրուած էր «Հայոց ցեղասպանութեան հետեւանքով միլիոնաւոր մանուկներ լոյս աշխարհ չեկան»: Վարժարանի երգչախումբը դարձեալ հանդէս եկաս «Ախպերս ու ես» խմբերգով: Տեղի ունեցաւ Սողոմոն Թեհլիրեանի դատավարութեան ներկայացումը վեցերորդ դասարանի աշակերտներուն կողմէ, որոնք կրցան փոխանցել արդարահատուցման պատգամը ներկաներուն: «Անպատիժ եւ շարունակուող Ցեղասպանութիւն» խորագրեալ նիւթը փաուր փոյնթով ցուցադրուեցաւ ներկաներուն:
Յայտագիրին վերջին բաժինով ներկայացուեցաւ «Մենք ենք Անին, Վանը եւ Սասունը» նիւթով թատրոն, ուր վեցերորդ դասարանի աշակերտները որոշած էին մեկնիլ Հայաստան եւ մասնակցիլ դէպի Ծիծեռնակաբերդ քայլարշաւին: Անոնք իրենց ձեռքերուն ունէին Արեւմտահայաստանի բռնագրաւեալ քաղաքներուն անունները` Սիս, Վան, Անի, Այնթապ, Մարաշ, Քիլիս, Սասուն, Մուսա լեռ: Իբրեւ պահանջատէր հայորդիներ ուխտեցին շարունակել պահանջատիրութեան երթը մինչեւ ամբողջական հողերու վերատիրացում: Ապրիլեան յուշահանդէսը վերջ գտաւ «Ապրիլ» խմբերգով, զոր մենակատարեց «Աւետաբեր» երգչախումբի խմբավար Երուանդ Քէշիշեան:
Օրուան հուսկ բանքը եւ եզրափակիչ խօսքը փոխանցեց Նշան աբղյ. Լախոյեան: Ան ըսաւ, թէ ուր որ երկու կամ երեք հայ ըլլայ Հայաստան կը կազմեն: Հայր սուրբը աշակերտներուն ըսաւ, որ այս յայտագիրով Հայաստան կազմեցին: Ան յայտնեց, որ 100 տարի հայ ժողովուրդը յիշեց եւ պիտի շարունակէ յիշեցնել ու պահանջել մեր հողերը: Մեր իրաւունքները եթէ պէտք ըլլայ զէնքի ուժով պիտի առնենք: Ան մատնանշեց, որ հարիւրամեակէն ետք մենք պիտի պահանջենք մեր մէկուկէս միլիոն նահատակներուն արեան հատուցումը, սակայն պէտք է գիտնանք ինչպէս քալել պահանջատիրութեան ճամբայէն: Իր խօսքի վերջին բաժինով ան իր գոհունակութիւնը եւ գնահատանքը յայտնեց ձեռնարկին մասնակցող բոլոր աշակերտներուն, որոնք հայու հարազատ ոգիով կրցան պատգամ փոխանցել ներկաներուն:
Ձեռնարկը փակուեցաւ «Սարդարապատ» յաղթերգով: Աւարտին աշակերտութեան բաժնուեցաւ կը յիշենք եւ կը պահանջենք գրութեամբ մոմեր: Տեղի ունեցաւ մոմավառութիւն վարժարանի բակին մէջ զետեղուած Ծիծեռնակաբերդի մանրակերտին շուրջ:
