Խմբագրական
Հայ Եւ Արաբ Անկեղծ Բարեկամութիւնը
Իր նորագոյն պատմութեան դժբախտ շրջաններուն, լքուած գրեթէ բոլորէն, հայ ժողովուրդը անկեղծ ու սրտակից բարեկամ մը գտաւ արաբ ժողովուրդին մօտ, որուն առհաւական արժանիքները` վեհանձնութեան եւ ասպնջականութեան, թանկագին ու նախախնամական եղան մեզի համար, յատկապէս այն օրերուն, երբ Արաբիոյ անապատները կը քշուէին անոք ու անօգնական ազգի մը զանգուածները:
Մարդիկ կրնան մոռնալ, բայց ժողովուրդները` երբեք: Դժնդակ օրերուն կարկառուած եղբայրական ձեռք մը յաւիտենապէս կ՛արձանագրուի տարաբախտ հաւաքականութիւններու մտքին ու սրտին մէջ եւ կը փոխանցուի սերունդէ սերունդ` իբրեւ նուիրական պարտք երախտագիտութեան եւ անջնջելի կտակ բարեկամութեան ու սիրոյ:
Ապրիլեան եղեռնի օրերուն արաբ ժողովուրդի ազնիւ ու ասպետական վերաբերումը հանդէպ հայութեան` պատմականօրէն նուիրագործուած իրականութիւն մըն է, որ այսօր, յիսուն տարի ետք, հիմ կը ծառայէ փոխադարձ վստահութեան ու սիրոյ:
Եթէ մարդիկ լուռ մնան, անապատի անծայրածիր տարածութիւնները լեզու պիտի առնեն պատմելու համար աշխարհին այն, ինչ որ ըրաւ սուրիական անապատներու վրանաբնակ արաբը` հայ մը աւելի փրկելու, կեանք մը աւելի ազատելու մարդասիրական վեհ զգացումներով տոգորուած: Անհամար է թիւը այն հայերուն, որոնք իրենց կեանքը կը պարտին արաբ ազնիւ ժողովուրդին` ըլլայ մահուան ճամբաներուն վրայ, ըլլա՛յ սուրիական քաղաքներու մէջ` Հալէպ, Դամասկոս եւ այլուր:
Եթէ ճիշդ է, որ արաբը մարդասիրական այս գործին մէջ կը թելադրուէր վեհանձնութեան եւ ասպետական ոգիի իր հիմնական արժանիքներէն, նոյնքան ճիշդ է նաեւ այն իրողութիւնը, թէ այդպէսով ան գործնական վկայութիւնը կու տար այն բարեկամութեան, որ ի հնուց անտի գոյութիւն ունի արաբ եւ հայ բախտակից ժողովուրդներուն միջեւ:
Իբրեւ օսմանեան տիրապետութեան ենթակայ ճակատագրակից ժողովուրդներ` հայն ու արաբը տարիներով միասին պայքարեցան նոյն անագորոյն թշնամիին դէմ, հաստատելով գործակցութիւն մը, որ հետզհետէ արդիւնաւոր պիտի դառնար շաղկապելով երկուքին ճիգերը` ի խնդիր ազատութեան եւ ազգային անկախութեան:
Այդ դարաւոր բարեկամութեան հաւաստիքն է, որ տրուեցաւ դարձեալ քսանական թուականներուն, երբ արաբ ասպնջական ժողովուրդը, թօթափած օսմանեան տիրապետութեան ծանր լուծը, լայն բացաւ իր թեւերը` գրկին մէջ ընդունելու համար երկիցս տարագիր ու աստանդական բեկորները մեր ժողովուրդին: Ոչ միայն ընդունեց, այլ նաեւ իր կեանքին մէջ հաւասար տեղ տուաւ մեզի, այն խոր համոզումով, թէ հայութեան մէջ դարձեալ պիտի հաստատէ առողջ տարր մը, շինարար ժողովուրդ մը, անկեղծ բարեկամ մը:
Հայութիւնը գիտցաւ առաւելագոյն չափով արդարացնել Սուրիոյ, Լիբանանի, Իրաքի, Յորդանանի, Եգիպտոսի եւ արաբական այլ երկիրներու եղբայր ժողովուրդներուն ակնկալութիւնները` յարատեւօրէն ու գիտակից մօտեցումով պաշտպան կանգնելով անոնց ազգային ազատագրութեան դատին, իր ուժերուն առաւելագոյն չափով:
Յիսնամեայ այս անամպ գոյակցութեան ընթացքին հայութիւնը նուիրական պարտականութիւն նկատեց ամբողջութեամբ իւրացնել արաբ ժողովուրդներու ազգային դատը, եղաւ դրօշակիրը նոյն իտէալին, յառաջապահ մարտիկը ազատագրական պայքարներուն, որոնք մղուեցան արաբական երկիրներուն կողմէ` յանուն ազգային անկախութեան եւ վեհապետական իրաւունքներու:
Ապրիլեան եղեռնի յիսնամեակի այս օրերուն մեր պարտականութիւնն էր անգամ մը եւս յիշել այս բոլորը, մտքերու մէջ թարմացնել դժբախտութեան մէջ դարբնուած եւ արիւնով նուիրագործուած բարեկամութեան մը խորունկ պատճառները, մանաւանդ` անգամ մը եւս հաստատելու այն իրողութիւնը, թէ հայութիւնը, ինչպէս իր գտնուած բոլոր երկիրներուն, մասնաւորաբար արաբական աշխարհին մէջ, ուր կը վայելէ համահաւասար քաղաքացիի բոլոր իրաւունքները, հաւատարմութեան ու օրինապահութեան զգացումներ միայն ունի` իբրեւ դոյզն վարձատրութիւնը այն սիրոյն ու համակրանքին որ արաբ ազնիւ ժողովուրդը կը տածէ մեզի հանդէպ:
Մեծամասնական Պլոքի Երեսփոխանները Կ՛ուզեն
Մասնակցիլ 50-Ամեակի Սգատօնին
Լիբանանեան խորհրդարանի մեծամասնութեան պլոքը, որ առջի իրիկուն գումարուեցաւ Պէյրութի երեսփոխան Ռաշիտ Սոլհի բնակարանին մէջ` ի ներկայութեան խմբակներու ներկայացուցիչ 23 երեսփոխաններու, հրատարակեց հաղորդագրութիւն մը:
Հաղորդագրութիւնը կ՛ըսէ.
«Երեսփոխանները քննեցին հարցը այն յուշատօնին, որ պիտի կազմակերպէ հայ համայնքը` Թուրքիոյ հայերու ջարդին յիսնամեակին առթիւ: Ներկաները ամբողջական տրամադրութիւն ցոյց տուին` մասնակցելու այս ազգային աքթին: Հայ երեսփոխանները շնորհակալութիւն յայտնեցին այս ժեսթին համար եւ անոնցմէ խնդրեցին` սպասել պատկան իշխանութեանց հետ իրենց ունեցած շփումներու արդիւնքին»:
Երեսփոխանական Ժողովի Որոշումով
Ապրիլ 24-ը Պաշտօնական Սուգի Օր Ուրուկուէյի Մէջ
1 փետրուար 1965-ին, Ուրուկուէյի երեսփոխանական ժողովին մէջ, երեսփոխան Մարթինես Մորենօ ունեցած է զգայացունց եւ անակնկալ ելոյթ մը` ամբողջ օտար հանրային կարծիքի ուշադրութիւնը իր վրայ կեդրոնացնելով: Երեսփոխան Մարթինես Մորենօ ամպիոն բարձրանալով` խօսած է ապրիլեան Եղեռնի մասին եւ ըսած է, թէ համայն հայութիւնը այս տարի կը պատրաստուի նշել Մեծ եղեռնի յիսնամեակը` ոգեկոչելու համար յիշատակը շուրջ երկու միլիոն հայ նահատակներու, որոնք զոհ գացին պատմութեան մէջ չտեսնուած ցեղասպանութեան մը:
Մորենօ դիտել տուած է, որ ամբողջ ժողովուրդի մը բնաջնջումին ձգտող այս ծրագրին հեղինակները խորքին մէջ մարդկութեան դէմ է, որ ոճիր կը գործէին` օգտուելով Ա. Համաշխարհային պատերազմին ընձեռած պատեհութենէն:
Երեսփոխանը նկարագրած է հայ ժողովուրդին կրած տառապանքը եւ թուած է այն բոլոր անիրաւութիւնները, որոնց ենթարկուած է հայութիւնը, աւելցնելով, որ այս ժողովուրդը մարդկութեան համակրութեան, նեցուկին ու գնահատութեան արժանի է:
Մասնաւորելով իր խօսքը ուրուկուէյցիներուն` Մորենօ ըսած է, որ Ուրուկուէյ եւ իր ժողովուրդը պարտին սգակցիլ հայութեան` յառաջիկայ ապրիլ 24-ին, քանի որ 1965 ապրիլ 24-ը հայկական մեծ կոտորածին յիսնամեակը կը խորհրդանշէ:
Երեսփոխանը առաջարկած է, որ 1965-ի ապրիլ 24-ը պաշտօնական սուգի ու յարգանքի օր հռչակուի Ուրուկուէյի մէջ, որպէսզի ուրուկուէյցիներն ալ արժանաւորապէս սրտակցութիւն յայտնած ըլլան իրենց հայ եղբայրներուն:
«Պետական հանգամանքով յարգանք մը պարտինք ընծայել հայ ժողովուրդին, որ զոհն է բռնակալ ու տիրող ուժերու կողմէ իր դէմ գործուած անարդարութիւններուն», շեշտած է Մորենօ իր ելոյթին մէջ:
Ուրուկուէյի երեսփոխանական ժողովը համակրանքով ընդունած է իր աչքառու անդամներէն Մորենոյի առաջարկը եւ 1965-ի ապրիլ 24-ը պաշտօնական սուգի օր հռչակած է:
