ՀՅԴ Բիւրոյի անդամ, ՀՅԴ Բիւրոյի Հայ դատի եւ քաղաքական հարցերու գրասենեակի պատասխանատու Կիրօ Մանոյեան` անդրադառնալով Հայաստանի նախկին նախագահ Լեւոն Տէր Պետրոսեանի ընդարձակ յօդուածին, որուն մէջ ան հանգամանօրէն կը ներկայացնէ իր վերապահումներն ու քննադատութիւնը Հայոց ցեղասպանութեան 100-ամեակին առիթով ընդունուած Համահայկական հռչակագիրի քանի մը կէտերուն, յայտնած է, որ ինք համաձայն չէ այդ վերապահութիւններուն ու դիտարկումներուն:
Մասնաւորաբար Լեւոն Տէր Պետրոսեան հարցականի տակ կ՛առնէ այն երեւոյթը, որ զուտ կազմակերպական բնոյթ կրող ներկայացուցչական յանձնաժողովը ինչպէ՞ս կրնայ ներկայացնել ամբողջ հայ ժողովուրդին միասնական կամքը:
Կիրօ Մանոյեան ըսած է, որ Լեւոն Տէր Պետրոսեան կ՛անտեսէ հռչակագիրի այն մասը, ուր կ՛ըսուի, թէ յանձնաժողովը կ՛աշխատի եւ համախորհուրդ է սփիւռքի մէջ գործող կառոյցներուն հետ: «Իսկապէս այդպէս է: Հռչակագիրի նախագիծը ներկայացուած է նախորդ տարուան մայիսի 27-ին, մասնակցութեամբ սփիւռքի համայնքներէն ներկայացուցիչներու, եւ բոլորին կարելիութիւն տրուած է յաջորդող շաբաթներուն իրենց տեսակէտները փոխանցելու: Իսկապէս ուրիշ աւելի ներկայացուցչական որեւէ մարմին չէր կրնար ըլլալ, ահա թէ ինչո՛ւ անհիմն ու անիմաստ է հարցականի տակ դնել այն, թէ ի՞նչ իրաւունքով հայ ժողովուրդին անունով հռչակագիր կնքուած է», յայտնած է Մանոյեան:
Լեւոն Տէր Պետրոսեան կը հիմնաւորէ, թէ հայ ժողովուրդին միասնական կամքը կրնայ արտայայտել միայն համահայկական հանրաքուէն, որ հասկնալի պատճառով չի կրնար տեղի ունենալ: «Ատիկա կը նշանակէ, որ համահայկական կարծիք կարելի չէ ձեւաւորել, հայ ժողովուրդին անունով երբեք ոչ ոք կրնայ խօսիլ: Սակայն ատիկա իսկապէս հայութիւնը ներկայացնող մարմին եղած է ու կը շարունակէ մնալ: Ատիկա միայն Հայաստանի ու Արցախի նախագահներուն տեսակէտը չէ, որ անոնց ստորագրութեամբ ընդունուէր հռչակագիրը: Ատիկա իրականութեան մէջ կ՛արտայայտէ Լեւոն Տէր Պետրոսեանի այն իրական մտայնութիւնը, որ համայն հայ ժողովուրդ հասկացութիւն չկայ: Ան թէ՛ նախագահ եղած ատեն, եւ թէ՛ անկէ ետք, փաստօրէն նաեւ այսօր, կը փորձէ տարանջատել ու հատուածներ տեսնել հայ ժողովուրդին մէջ: Իր նախագահութեան օրով Հայաստանը սփիւռք էր, հիմա ալ կ՛ըսէ, որ միայն նախագահներն ու կաթողիկոսները թող ստորագրեն, բայց ատիկա չէ այդ յանձնաժողովը», ըսած է Կիրօ Մանոյեան` աւելցնելով, թէ գործընթացը, որ նախորդած է հռչակագիրի ընդունման, անցած է համահայկական քննարկման ուղիով, բան մը, որ, ըստ Մանոյեանի, Լեւոն Տէր Պետրոսեանի կառավարման ժամանակ չէ եղած:
Լեւոն Տէր Պետրոսեան նշած էր, որ նուաստացուցիչ է Հայոց ցեղասպանութեան ճանաչման համար շնորհակալութիւն յայտնել այլ պետութիւններու. Կիրօ Մանոյեան նշած է. «Եթէ այդպիսի տեսակէտ ունէր Լեւոն Տէր Պետրոսեան, պէտք է, որ վաղուց այդ մասին արտայայտուած ըլլար, բայց հիմա նպատակայարմար գտած է այդ մասին բարձրաձայնել: Իրականութեան մէջ հռչակագիրին մէջ նոր բան չէ ըսուած, միակ նորութիւնը` համահայկական ըլլալն է: Լեւոն Տէր Պետրոսեան միշտ ալ կարելիութիւն ունեցած է այդ նիւթին մասին իր մտահոգութիւնները արտայայտելու»: Լեւոն Տէր Պետրոսեանի վերապահութիւններէն մէկն ալ այն էր, որ պէտք չէ Թուրքիոյ կոչ ուղղել` ճանչնալու ու դատապարտելու Հայոց ցեղասպանութիւնը, որովհետեւ ատիկա Թուրքիոյ գործն է, եւ ատոր կարելի է հասնիլ Թուրքիոյ հետ բարի դրացիական յարաբերութիւններ հաստատելու միջոցով միայն:
Կիրօ Մանոյեան նշած է. «Չեմ գիտեր, զուգադիպութի՞ւն է, թէ՞ ոչ, բայց հետաքրքրական է, որ Տէր Պետրոսեանը Թուրքիոյ նախագահին նման կ՛ըսէ, որ` «մեզ պատասխանեցին կոչերով ու յայտարարութիւններով, եւ մեր ձեռքը օդին մէջ մնաց»: Տէր Պետրոսեան ճիշդ նոյն բանը կ՛ըսէ, այսինքն` Թուրքիոյ տեսակէտը կը կիսէ` մէջբերելով 2007 թուականի իր մէկ յօդուածը, որուն տակ, կը կարծեմ, Էրտողանն ու Տաւութօղլուն շատ սիրով պիտի ստորագրէին. հոն կ՛ըսուի, որ ժամանակն է հասկնալու, որ վերջնագիրներ ներկայացնելով կամ անկիւն սեղմելով, ոչ ոք կրնայ Թուրքիոյ պարտադրել Հայոց ցեղասպանութեան ճանաչումը: Այսինքն ան կը պնդէ, որ Թուրքիոյ նկատմամբ պէտք է կամակատարի դերակատարութիւն ստանձնել»:
Լեւոն Տէր Պետրոսեան իր յօդուածին մէջ նաեւ կ՛ըսէ, որ կարիք չկար Թուրքիոյ հասարակութեան մէկ հատուածին զօրավիգ կանգնելու, ատիկա աւելի վատ պիտի ըլլայ, որովհետեւ պատրուակ պիտի հանդիսանայ, որ անոնց վրայ Թուրքիոյ իշխանութիւնները ճնշումներ բանեցնեն: «Այսինքն մենք ո՛չ մտածելու իրաւունք ունինք, ո՛չ շնչելու իրաւունք ունինք, միայն Թուրքիան իրաւունք ունի, միայն անոնք կրնան որոշել, թէ մենք ի՛նչ պէտք է ընենք: Եւ վերջն ալ խօսիլ արժանապատուութեան մասին, իսկապէս ամբոխավարութիւն է», ըսած է Մանոյեան: Լեւոն Տէր Պետրոսեան կ՛ըսէ, թէ պատմական իրաւունք եզրը հռչակագիրին մէջ փոխարինուած է պատմական արդարութիւն նոյնքան առաձգական եզրով: «Ան կ՛անտեսէ կամ մոռցած է` չեմ գիտեր, որ այդ եզրերը վերցուած են 1990 թուականի օգոստոսի 23-ին ընդունուած Անկախութեան մասին հռչակագիրէն, որուն տակ ստորագրած է այն ժամանակուան Գերագոյն խորհուրդի նախագահ Լեւոն Տէր Պետրոսեանը», դիտել տուած է Մանոյեան:
Լեւոն Տէր Պետրոսեանը կ՛ըսէ, որ յանձնաժողովը գերազանցած է իր լիազօրութիւնները, որովհետեւ խախտած է Անկախութեան մասին հռչակագիրը, որովհետեւ այդտեղ պահանջատիրութեան այլ տարր չկայ, բացի Հայոց ցեղասպանութեան միջազգային ճանաչման աջակցելու դրոյթէն:
Կիրօ Մանոյեանի համաձայն, Լեւոն Տէր Պետրոսեան փորձած է ամէն ինչ խառնել, ցոյց տալու համար, որ շատ վատ հռչակագիր է, մինչդեռ իրականութեան մէջ վերջին 100 տարուան մէջ առաջին անգամն է, որ այդքան համազգային համախոհութիւն կայ փաստաթուղթի մը շուրջ, որուն առիթը Հայոց ցեղասպանութեան 100-րդ տարելիցն է: Ան կ՛ըսէ, որ եթէ այդ փաստաթուղթը վտանգաւոր ալ չէ, ապա անպտուղ փաստաթուղթ է: Ես կ՛ըսէի, որ եթէ իսկապէս անպտուղ փաստաթուղթ է, ապա ափսոս է, որ ինք այդքան երկար յօդուած գրած է անպտուղ փաստաթուղթի մը վերաբերեալ: Տէր Պետրոսեան կ՛ըսէ, թէ այդ փաստաթուղթը կրնայ աւելի վատ անդրադարձ ունենալ Հայաստան-Թուրքիա յարաբերութիւններուն վրայ, բայց այդ յարաբերութիւնները չկան, որ աւելի վատ ըլլան, եզրափակած է Մանոյեան:
