«Մեզ համար անակնկալ չէ, բայց բացառիկ է Արցախի ժողովուրդի ինքնորոշման իրաւունքի այդ յայտարարութիւնը, որովհետեւ առաջին անգամ արտայայտուեց այնպիսի առաջադէմ ժողովրդավարական երկրի կողմից, ինչպիսին Ուրուկուէյն է: Պաշտօնապէս յայտարարւում է մի տեսակէտ, որը վկայում է իշխող քաղաքական ուժերի դիրքորոշումը»:
Վահան Յովհաննիսեան
Սեպտեմբեր 2011
Վերոյիշեալ հաստատումը կատարուած էր ՀՅԴ Բիւրոյի վաղամեռիկ անդամին կողմէ, Հայաստան-Ուրուկուէյ յարաբերութիւններուն նուիրուած համաժողովին ընթացքին, որ կազմակերպուած էր այդ օրերուն, Մոնթեվիտէոյի մէջ, Ուրուկուէյի արտաքին գործոց նախարարութեան, Հարաւային Ամերիկայի Հայ դատի յանձնախումբին եւ Ուրուկուէյ-Հայաստան խորհրդարանական խումբին կողմէ:
Արդարեւ, Ուրուկուէյի արտաքին գործոց նախարարը, անդրադառնալով Արցախի հիմնահարցին, աննախադէպ յայտարարութիւն մը կատարած էր, թէ Արցախը պատմականօրէն Հայաստանի մաս է, եւ Ուրուկուէյը լրջօրէն կ՛ուսումնասիրէ պետական որոշումով համաձայնութիւն կայացնելու եւ ճանչնալու Արցախի ժողովուրդի ինքնորոշման իրաւունքը:
Կիրակի, յունուար 4, 2015-ին, միեւնոյն արտայայտութիւնն է, որ կրկնեց Ուրուկուէյի արտաքին գործոց նախարար Լուիս Ալմակրոն, նախարարութեան ներկայացուցիչներու եւ հայ համայնքի պատասխանատուներու միջեւ կատարուած հանդիպումէն ետք: Աւելի՛ն. այս առթիւ Ուրուկուէյի արտաքին գործոց նախարարութիւնը կոչ մը լոյս ընծայեց, միջազգային ընտանիքին դիմելով, պատշաճօրէն ճանչնալու Արցախի ժողովուրդի ինքնորոշման իրաւունքը:
Տարածաշրջանին մէջ Հայ դատի հետ առնչուող այլ աննախադէպ իրադարձութիւն մը պատահած էր, հազիւ ամիս մը առաջ, երբ Պոլիվիոյ խորհրդարանը ի նպաստ Հայոց ցեղասպանութեան բանաձեւ մը որդեգրած էր:
Ուրուկուէյի արտաքին գործոց նախարարը մայիս 2012-ին այցելած էր Հայաստան, իսկ խորհրդարանի նախագահ Խորխէ Օրիքոն նոյեմբեր 2013-ին ժամանած էր Արցախ եւ երկար հանդիպումներու շարք մը ունեցած էր: Անցեալ դեկտեմբերին փոխնախագահ Տանիլօ Ասթորի իր կարգին ժամանած էր Հայաստան:
Վերջին տարիներուն Ուրուկուէյ իր վրայ կեդրոնացուցած է բոլորին ուշադրութիւնը, նոյնիսկ արեւմտեան աշխարհին` «Քորփըրէյթ ուըրլտ»ին, նկատուելով ամէնէն աւելի ազատամիտ եւ յառաջադէմ երկիրներէն մէկը, յանձին մեծ ժողովրդականութիւն վայելող լայնախոհ նախագահ Մուխիքայի (որուն պաշտօնը կ՛աւարտի մարտ 1-ին), որ կը բնակի պարզ տնակի մը մէջ, կը գոհանայ չնչին ամսականով մը եւ մնացեալ գումարը կը տրամադրէ կարիքաւոր ընտանիքներու:
Աշխարհագրական բաղդատութիւն մը կատարելով` հետաքրքրական է նշել, թէ Մուխիքայի եւ Ալմակրոյի ղեկավարած տափարակ երկրի բարձրագոյն գագաթը, հազիւ հինգ հարիւր մեթրը (շուրջ 1700 ոտք) կը գերազանցէ… բարձունք մը, որ լեռնային Արցախի ամենացած տարածքէն աւելի վար կարելի է նկատել:
… Սակայն, շնորհիւ այս ղեկավարներու գործունէութեան, անոնք եւ իրենց երկիրը կը մնան նոյնքան բարձր գագաթի վրայ, որքան` լեռնային Արցախը: