Ստորեւ կու տանք ՀՅԴ Բիւրոյի անդամ Մկրտիչ Մկրտիչեանի խօսքը` Վահան Յովհաննիսեանին նուիրուած յիշատակի հաւաքին ընթացքին:
Անդառնալի կորուստը գուժող մահազդին մէջ ՀՅԴ Բիւրոն ընկեր Վահան Յովհաննիսեանը կը ներկայացնէր իբրեւ «մեր ժամանակներու ամենավառ անհատականութիւններէն մէկը»: Այս որակումը չափազանցութիւն չէր, զգացական ցաւոտ վիճակի մը առթած իր անմիջական ընկերներուն կողմէ գերգնահատանքի արտայայտութիւն մը չէր: Այո՛, Վահանը մեր ժամանակներու ամէնէն վառ անհատականութիւններէն մէկը եղաւ: Եթէ համոզուած չէք, ապա կարդացէ՛ք վերջին օրերուն հայաստանեան մամուլը ողողած իր տեսակաւոր գործակիցներու եւ ընկերներու, համախոհներու եւ ընդդիմադիրներու ցաւակցական գրութիւնները, հեռատեսիլէն դիտեցէ՛ք Վահանի` Ազգային ժողովին մէջ ունեցած ելոյթներէն կարճ դրուագները. զգացէ՛ք մարդոց միտքերուն մէջ անոնց յառաջացուցած արձագանգը: Նորէ՛ն կարդացէք վերջին տարիներու ընթացքին իր գրած ու ներկայիս իր մահուան առիթով վերատպուող ազգային-քաղաքական նիւթերով յօդուածները եւ անպայման կը համոզուիք, որ Վահան Յովհաննիսեան մեր իրականութեան մէջ եզակի երեւոյթ էր: Այնքան եզակի, որ կեղծ անունով գրուած իր յօդուածաշարքերուն առաջին յօդուածէն իսկ իր անկեղծ ստորագրութիւնը յստակօրէն կ՛երեւէր եւ ո՛չ անպայման իր ոճային առանձնայատկութիւններուն շնորհիւ: Իր ստորագրութիւնը իր գաղափարներու եւ կարծիքներու ինքնատպութիւնն ու անոնց բարձր որակն էր. անոնց խո՛րքը, որ կը բխէր ենթակայի միտքի զարգացման գերազանցիկ աստիճանէն ու կացութիւնները արագօրէն ըմբռնելու եւ զանոնք իրենց կարեւորութեան արժանի մակարդակին վրայ զետեղելու բացառիկ կարողութենէն:
Վահան Յովհաննիսեանի մասին խօսիլ կարենալու համար հարկաւոր է իրեն նման պերճախօս ըլլալ. այլապէս կարելի չէ ամբողջութեամբ ու հարազատօրէն ներկայացնել այս մարդուն բազմակողմանի համը, հոտը, բայց յատկապէս` անոր հոգեկան ու մտաւորական հարստութիւնը: Ճիշդ չէ մանաւանդ Վահանը դիտել միայն կուսակցական դիտանկիւնէն, ինչքան ալ լայն ըլլայ այդ դիտման արանքը, ինչքան ալ ինք իր այլազան կարողութիւնները իր երիտասարդ տարիքի թեւակոխումով իսկ կարեւոր չափով անտեսած ըլլայ` նուիրուելով ժամանակներու պարտադրած եւ իր հոգին ու միտքը տանջող հայութեան նախ ազատագրական, ապա` քաղաքական պայքարին:
Վահանի կուսակցական ու ազգային գործունէութիւնը սկսաւ շատ կանուխէն` իր պատանեկութեան շրջանին` իր կամքէն անկախ պատճառներով, երբ իր հայրը, պայմաններու բերումով, իր ընտանիքէն ալ գաղտնի կը ձգէր երկիրը` աւելի ազատ պայմաններու մէջ իր ազգային համոզումները իրականութեան վերածելու ներքին մղումով: Իր հօր այս վերաբերումը խորապէս ցնցեց Վահանի հոգեկան աշխարհը: Իր թարմ հոգիին վրայ բացուած սկզբնական վէրքը սակայն շուտով վերածուեցաւ հիացմունքի եւ հպարտութեան. Վահանի բռնելիք ճամբան գծուած էր. ինք ատոր պատրաստուելու ժամանակը շահած էր արդէն: Զարմանալի չէ, որ երբ նախորդ դարու ութսունական թուականներուն ազգային պայքարի իրողական գործունէութեան ժամանակը հասաւ, Վահանը կազմ ու պատրաստ էր ստանձնելու պարտականութիւններու իրեն ինկող բաժինը: Արցախի շարժման թոհուբոհին մէջ տեղի ունեցող ՀՅԴ Ընդհանուր ժողովին կողմէ Վահանը կ՛ընտրուի Բիւրոյի անդամ. Բիւրոյին իր անդամակցութիւնը այդպէս կը շարունակուի մինչեւ իր մահը` բացառելով միայն քաղաքական նկատումներով իր բանտարկութեան աւելի քան երեք տարիները:
Բանտէն ելլելէն ետք տեղի ունեցած առաջին ընտրութիւններուն ան ընտրուեցաւ Ազգային ժողովի պատգամաւոր ու մնաց այդպէս մինչեւ անցեալ տարի Գերմանիոյ մէջ Հայաստանի դեսպան իր նշանակումը:
Վահան Յովհաննիսեանը գնահատուած էր քաղաքական բոլոր գունաւորումներուն պատկանող իր գործակիցներէն: Իր սրամիտ պատրաստաբանութեամբ ան շահած էր բոլորին համակրանքը: Իսկ համակրելի սրամտութիւնը մտային ու հոգեկան յառաջացեալ զարգացման ցուցանիշ է:
2008-ի նախագահական ընտրութիւններուն նախօրեակին Վահանի տարած ընտրապայքարը կը զատորոշուէր իր բարձր որակով: Սակայն քաղաքական գործիչ ըլլալէ առաջ Վահան Յովհաննիսեան իր նախընտրած ասպարէզին` հնագիտութեան մէջ լաւ մասնագէտ էր. ան բացառիկ մանկավարժ էր: Երբ հարկը ներկայացաւ, ան զբաղեցաւ նաեւ բարեսիրական գործով. ձեռնհասօրէն ղեկավարեց «Օգնի՛ր եղբօրդ» գործը` սուրիական պատերազմի առաջին փուլի ընթացքին օժանդակութիւն հասցնելով տագնապահար հայութեան: Մէկ խօսքով` ան խտրութիւն չդրաւ գործունէութեան ասպարէզներուն միջեւ: Ծառայեց այնտեղ, ուր ինք պիտանի ու անհրաժեշտ էր: Ասիկա չէ՞ դաշնակցական գործիչի հիմնական յատկանիշը:
Եթէ անփոխարինելիներ գոյութիւն ունին, ապա Վահանը անոնցմէ է: Առայժմ գոնէ իր տեսակը չ՛երեւիր հասարակական մեր հորիզոնին վրայ: Այս է պատճառը թերեւս, որ իր մահով պակաս մը ստեղծուած է մեր հասարակութեան մէջ: Իր բացակայութեան հետեւանք այս պակասը կը ստեղծէ անյագ կարօտի զգացում մը, որ ըստ երեւոյթին երկար ատեն մեզի պիտի ընկերակցի ու անհանգստացնէ:
Յարգա՛նք իր յիշատակին:
