ՀՅԴ Լիբանանի Կեդրոնական կոմիտէի ներկայացուցիչ, երեսփոխան Յակոբ Բագրատունի տեսակապի միջոցով «Թերթ»-ի հետ զրոյցի մը ընթացքին ըսաւ, թէ սփիւռքի մէջ կ՛ողջունեն համահայկական օրակարգ ստեղծելու գաղափարը, սակայն ասիկա նոր բան չէ. նախապէս ալ` թէ՛ սփիւռքի, թէ՛ Հայաստանի մէջ այս հարցը եղած է օրակարգային: Հարցազրոյցը` ստորեւ:
ՀԱՐՑՈՒՄ.- Պարո՛ն Բագրատունի, լիբանանահայ համայնքը հայկական սփիւռքի ողնաշարն է: Մօտաւոր հաշուարկներով` այսօր Լիբանանում բնակւում է շուրջ 140 հազար հայ, ի հարկէ թիւը զգալի կրճատուել է: Ի՞նչ վիճակում է այսօր գտնւում Լիբանանի հայկական համայնքը` հաշուի առնելով աշխարհաքաղաքական դրութիւնը Մերձաւոր Արեւելքում:
ՊԱՏԱՍԽԱՆ.- Բնականաբար, լիբանանահայութիւնը կղզիացած վիճակի մէջ չէ, երբեմն դրական, երբեմն բացասական ազդեցութիւններ կ՛ըլլան լիբանանահայութեան վրայ: Լիբանանահայութիւնը այսօր կ՛ապրի իր սովորական առօրեայով. կը գործեն ազգային, եկեղեցական, բարեսիրական, մարզական, մշակութային կառոյցները: Այսօր ունինք տնտեսական խնդիր, որուն պատճառով ալ շատ լիբանանահայեր կը բռնեն հայրենադարձութեան ուղին. ասոր համար մենք միայն ուրախ ենք:
Լիբանանի մէջ հայութիւնը ունի քաղաքական ներկայութիւն պետական համակարգին մէջ: Երկրին սահմանադրութեամբ ասիկա ամրագրուած է, եւ մենք կ՛օգտուինք մեր իրաւունքներէն: Լիբանանահայութիւնը ազատ է քաղաքական դիրքորոշում ունենալու առումով, սակայն իբրեւ Լիբանանի քաղաքացիներ` մենք ունինք պարտականութիւններ, որոնք պէտք է կատարենք այն խոր հաւատքով, որ Լիբանանը պէտք է մնայ միասնական` հեռու ըլլայ արտաքին միջամտութիւններէ, պէտք է պահպանէ տարածքային ամբողջականութիւնը, միջհամայնքային յարաբերութիւնները պէտք է խաղաղ ըլլան:
Հ.- Ասացիք, որ տնտեսական դրութեամբ պայմանաւորուած` լիբանանահայ համայնքը նօսրանում է: Առհասարակ ի՞նչ վտանգներ էք տեսնում այսօր սրա հետ կապուած: Ինչի՞ կը յանգեցնի այն փաստը, որ Հայաստանը Մերձաւոր Արեւելքում քիչ-քիչ կորցնում է հարիւրամեայ իր համայնքը:
Պ.- Տասնամեակներ շարունակ ըսած ենք, որ սփիւռքը կը կառուցենք հայրենիքի համար եւ օր մը պէտք է սփիւռքի ներուժը օգտագործել ի շահ Հայաստանի եւ Արցախի: Այսօր մենք այն իրավիճակին մէջ չենք, որ արհեստականօրէն հայրենադարձութիւն սկսինք: Անհրաժեշտ է, որ սփիւռքի ներկայի վիճակը պահպանուի, աւելի՛ն` պէտք է այնպէս մը ընել, որ սփիւռքը հզօրանայ: Մենք այս պահուն կը տեսնենք այլ առաջնային հարց մը եւս. եթէ տնտեսական, ընկերային եւ այլ պատճառներով արտագաղթ տեղի կ՛ունենայ սփիւռքի մէջ, ապա ատիկա պէտք է ուղղուի դէպի Հայաստան: Հակառակ պարագան ո՛չ Հայաստանի, ո՛չ Արցախի եւ ո՛չ ալ սփիւռքի համար օգտակար է: Կարելի չէ քանդել արդէն իսկ եղած համայնքները եւ ստեղծել նոր համայնքներ, որոնք ունենան հայապահպանութեան, ինքնութեան պահպանման խնդիր:
Հ.- Նշեցիք` սփիւռքի ներուժը պէտք է օգտագործել ի շահ Հայաստանի: Վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանը ստեփանակերտեան իր ելոյթում խօսեց համահայկական օրակարգ ձեւաւորելու մասին: Իշխանութիւնների գործողութիւնների յաջորդականութիւնն արդեօ՞ք կը բերի նրան, որ իսկապէս ձեւաւորուի համահայկական օրակարգ: Դուք դրա միտումը տեսնո՞ւմ էք:
Պ.- Վարչապետ Փաշինեանի` համահայկական օրակարգ ստեղծելու առաջարկը, ձգտումը ողջունելի է, սակայն համահայկական օրակարգ ստեղծելու այս ձգտումը նոր բան չէ. նախկինին ալ թէ՛ սփիւռքի, թէ՛ Հայաստանի մէջ այս հարցը եղած է օրակարգային: Մենք անվերապահօրէն կ՛աջակցինք այս գաղափարին: Սակայն երբ կ՛ըսենք համահայկական օրակարգ, այդ բառը, ինքնըստինքեան, կը պարտաւորեցնէ, այսինքն` անիկա իսկապէս պէտք է ըլլայ համահայկական` Հայաստանի, Արցախի, սփիւռքի բոլոր քաղաքական, հասարակական ու այլ ուժերու մասնակցութեամբ: Այս ծիրին մէջ անպայմանօրէն պէտք է նկատի առնուի Ցեղասպանութեան, Արցախի հարցը, Հայաստանի հզօրացման, անվտանգութեան պահպանման, ինչպէս նաեւ Հայաստան-սփիւռք յարաբերութիւններու զարգացման հարցը:
Հ.- Վարչապետ Փաշինեանը նշեց նաեւ հայկական դրամագլուխը Հայաստան բերելու մասին: Առհասարակ ի՞նչ տրամադրութիւններ կան սփիւռքում նոր իշխանութիւնների նկատմամբ: Սփիւռքը պատրա՞ստ է դրամագլուխը Հայաստան բերելու:
Պ.- Ներդրումային առումով սփիւռքի մէջ ապրող հայը միշտ պէտք է ազգային իր պարտականութիւնը կատարէ, սակայն Լիբանանի մէջ ասացուածք կայ` «դրամագլուխը վախկոտ է»: Ներդրողի տեսանկիւնէն` ներդրումները հայրենասիրութեան հետ կապելը ճիշդ չէ: Անհրաժեշտ է, որ Հայաստանի իշխանութիւնները առաւելագոյնը ընեն` Հայաստանը վերածելու ներդրումային միջավայրի, ուր թէ՛ հայը, թէ՛ օտարերկրացին ներդրումներ կատարեն ու գիտնան, որ կան անվտանգութեան երաշխիքներ, միջավայրը ապահով է, կը գործեն բոլոր օրէնքները: Մենք ալ պէտք է սփիւռքի մէջ աշխատինք հայ ու ոչ հայ ներդրողները ուղղորդելու դէպի Հայաստան: Անկէ, մեծ հաշուով, կ՛օգտուին բոլորը` թէ՛ հայաստանցիները, թէ՛ սփիւռքի մէջ ապրող հայերը:
