Մի «Փոխհրաձգութեան» Պատմութիւն
ԷԴԻԿ ԱՆԴՐԷԱՍԵԱՆ
Նիկոլ Փաշինեան-Բակօ Սահակեան փոխհրաձգութիւնից յետոյ շատ ջրեր պարզուեցին: Այլեւս կասկած չի մնում, որ Հայաստանի եւ Արցախի իշխանութիւնների ջերմ ու բարեկամական յարաբերութիւնների մասին վստահեցումները դատարկ «կրակոցներ» են ընդամէնը, որոնց նպատակը բաւականին լուրջ գործընթացի քողարկումն է: Ինչպէ՞ս բնորոշել այդ գործընթացը` կը դժուարանանք ասել, բայց յստակ է, որ ՀՀ վարչապետն, ըստ էութեան, խայտառակ վերջնագիր է ներկայացնում Արցախի իշխանութիւններին, իսկ ԱՀ նախագահ Բակօ Սահակեանն այն որակում է «համահայկական միասնութիւնը խարխլող անթոյլատրելի քայլ»:
Նշենք, որ յունիսի 5-ի իր յայտարարութեամբ Փաշինեանը վերահաստատել է աւելի վաղ արած իր այն յայտարարութիւնը, թէ Արցախում դաւադրութիւն է նիւթւում, որպէսզի յետոյ անյաջողութիւնները վերագրուեն ՀՀ իշխանութիւններին: Այս անգամ Փաշինեանն աւելի է հասցէականացրել իր այդ «մտահոգութիւնը»` նկատի ունենալով Արցախի նախագահին: Բակօ Սահակեանի պատասխանը նոյնպէս հասցէական է` ուղղուած Նիկոլ Փաշինեանին:
Ի՞նչ է կատարւում: Այս հարցին պատասխանելու համար, հաւանաբար, պէտք է նախ իմանալ Նիկոլ Փաշինեանի տեսակէտը արցախեան խնդրի կարգաւորման մասին, ապա` համոզուել, որ նա մեզ չի մոլորեցնում, երբ ասում է, որ Արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարութիւնը համաձայնել է այդ հարցի հետ կապուած` իր տեսլականին: Սա շատ կարեւոր է, մանաւանդ որ արդէն իսկ Արցախից հերքել են Նիկոլ Փաշինեանի` յունիսի 5-ի յայտարարութեան այն հատուածը, թէ ՀՀ նախկին ղեկավարները հարկ չեն համարել Ստեփանակերտին տեղեկատուութիւն տրամադրել բանակցութիւնների ընթացքի մասին: Ի լրումն այդ հերքման` Բակօ Սահակեանն իր հարցազրոյցում Փաշինեանին եւս մէկ անգամ յիշեցրել է Արցախը բանակցութիւնների սեղանի մօտ բերելու` նրա ձախողուած փորձի մասին, ինչպէս նաեւ` ընդգծել, որ բանակցութիւնների լիարժէք ձեւաչափի ապահովումն այսօր կարեւորագոյն հարց է, որի լուծմամբ էականօրէն կ՛ամրապնդուեն հայկական կողմի դիրքերը ՄԽ շրջանակում ընթացող բանակցութիւններում: Իսկ որ Բակօ Սահակեանն իսկապէս տեղեակ է, թէ ի՛նչ է բանակցուել մինչ օրս, դրանում երկու կարծիք լինել չի կարող, որովհետեւ ՄԽ համանախագահները նոյն յաճախութեամբ են հանդիպում նրան, ինչ յաճախութեամբ որ լինում են Երեւանում եւ Պաքւում:
Վերջին մէկ տարում մենք նկատել ենք նաեւ, որ Արցախի հետ յարաբերութիւններում ՀՀ իշխանութիւններն իրենց ինչ-որ նախայարձակ քայլեր են թոյլ տալիս` հաշուի չառնելով Հայաստան-Արցախ բաւականին ինքնատիպ յարաբերութիւնները, որոնք ձեւաւորուել են երկու երկրների անկախացումից ի վեր: Մեր կարծիքով, այդպիսի նախայարձակ քայլ էր նաեւ ԱՀ իշխանութիւններին ուղղուած` Փաշինեանի սպառնալիքը, որ նրանք յանկարծ չփորձեն միջամտել հայաստանեան ընտրութիւններին: Կա՞ր այդպիսի սպառնալիքի անհրաժեշտութիւն, երբ Սերժին մերժած, թաւշեայ յեղափոխութեամբ վառուած ու էյֆորիայի մէջ ընկած ժողովուրդը պատրաստ էր ընտրել մի մարդու` Նիկոլ Փաշինեանին: Չենք կարծում, որ Արցախից նոյնիսկ կը փորձէին միջամտել այդ «ոգեւորութեանը», բայց Փաշինեանը, պարզուեց, այլ կերպ էր մտածում: Արցախի նկատմամբ նախայարձակ իրավիճակներ էլի են եղել: Ի մասնաւորի` Փաշինեանը սպառնաց նաեւ յեղափոխութիւնն արտահանել Արցախ, եթէ ԱՀ ղեկավարութիւնը «չադապտացուի» Հայաստանում ստեղծուած նոր իրավիճակներին: Եւ այսպէս, քայլ առ քայլ Փաշինեանը հասունացրեց Բակօ Սահակեանի հետ յունիսի 5-ի փոխհրաձգութիւնը, որից յետոյ կարելի խօսել միայն ՀՀ եւ ԱՀ իշխանութիւնների յարաբերութիւններում առաջացած սառնութեան մասին:
Այդ սառնութիւնը կը յաղթահարուի՞, թէ՞ աւելի կը խորանայ Արցախում 2020 թուականին կայանալիք ընտրութիւններին ընդառաջ, դժուար է ասել: Հայաստանեան մամուլը եւ ԱՀ նախագահի հաւանական թեկնածուներից ոմանք չեն էլ թաքցնում, որ այդ ընտրութիւններում մեծ է լինելու Հայաստանի եւ յատկապէս Նիկոլ Փաշինեանի ազդեցութիւնը: Արդէն գիտենք մի թեկնածուի, որ հայաստանեան մամուլում զանազան խուսանաւումներով հասկացնում է, որ Փաշինեանն իրեն է սատարում, մէկ ուրիշը սահմանադրական փոփոխութիւններ կատարելու` իր ստորագրահաւաքով փորձում է ճանապարհ բացել Փաշինեանի մէկ այլ հովանաւորեալի համար, որն Արցախում գրեթէ չի ապրել, եւ այսպէս շարունակ: Ժամանակը չէ՞, արդեօք, Փաշինեանին յիշեցնել, որ Արցախի անվտանգութեան երաշխաւոր Հայաստանի վարչապետը պարտաւոր է պաշտպանել եւ սատարել այն թեկնածուին, որին կ՛ընտրի Արցախի ժողովուրդը: Ի վերջոյ, Արցախի ապագայ նախագահը մարզպետ չէ, որ նշանակուի Հայաստանի վարչապետի որոշումով կամ հրամանով: Դրա ժամանակն էլ կը գայ, բայց այսօր ՀՀ վարչապետը ոչ մի բարոյական իրաւունք չունի միջամտելու ԱՀ նախագահի ընտրութիւններին եւ այդ ընտրութիւնները վերածելու դեկտեմբերի 9-ի «Նիկոլի ընտրութիւնների»:
Առաջարկում ենք` «չմունդռել» ԱՀ Ազգային ժողովի եւ նախագահի ընտրութիւնները: Արցախում մինչ այս տեղի ունեցած եւ ոչ մի ընտրութիւն կասկած չի յարուցել ո՛չ միջազգային դիտորդների, ո՛չ օտար կազմակերպութիւնների եւ ո՛չ էլ հայութեան շրջանում: Հաւատացէք` կարիք չկայ Արցախին վերեւից «թաւշեայ յեղափոխութիւն» պարտադրելու մանկական խաղերով կասկածի տակ դնել նաեւ Արցախում տեղի ունեցած նախկին ընտրութիւնները, այդ թւում` եւ անկախութեան հանրաքուէն, որի արդիւնքները մեր բանակցութիւնների հիմքերի հիմքն են: