Հայ Դատ

Շաբաթ, 29 փետրուար 2020-ի երեկոյեան ժամը 6:00-ին ՀՅԴ Քանատայի Կեդրոնական կոմիտէի անդամ Վահիկ Յակոբեանն ու Քանատայի Հայ դատի յանձնախումբի Քանատայի Արեւմտեան շրջանի ներկայացուցիչ Վահէ Անտոնեան, Վանքուվըրի մէջ իրենց մասնակցութիւնը բերին «S.U.C.C.E.S.S Gala 2020» ձեռնարկին, որուն ընթացքին առանձնազրոյց մը ունեցան Քանատայի պաշտպանութեան նախարար Հարժիթ Սաճճանի հետ: Հանդիպման ընթացքին յատկապէս արծարծուեցաւ Արցախի հիմնահարցը, որուն աւարտին ընկերները նախարարին ներկայացուցին Հայ դատի պատրաստած թղթածրարը`...

Շաբաթ, յունուար 14-ին, Ֆրանսայի Ազգային ժողովի «Քոլպեր» սրահին մէջ, ՀՅԴ 126-ամեակի ձեռնարկներու շարքին տեղի ունեցաւ երկու կլոր սեղաններու շուրջ քննարկում «Հայութիւնը ներկայ աշխարհաքաղաքական եւ ներազգային մարտահրաւէրներու դէմ յանդիման» ընդհանուր խորագրին տակ: Հոծ բազմութեան մը ներկայութեան, բացման խօսքին մէջ ՀՅԴ Արեւմտեան Եւրոպայի Կեդրոնական կոմիտէի ներկայացուցիչ Շարլ Փափազեան ներկայացուց Հայաստանն ու հայ ազգը յուզող հիմնական խնդիրները եւ ըսաւ, որ  պարտինք աւելի յանձնառու...

Փարիզի Եունիվերսիթէ թաղի իր կեդրոնատեղիին մէջ, երկուշաբթի, 14 նոյեմբերին, Ֆրանսայի նախկին նախագահ եւ նախագահական թեկնածու Նիքոլա Սարքոզի ընդունեց հայ համայնքը ներկայացնող պատուիրակութիւն մը: Սոյն հանդիպումը կայացաւ քանի մը օր ետք Լիոնի շրջանի հանդիպումէն: Արդ, Հանրապետականներու կուսակցութիւնը (Les Républicains - LR) նախագահական իր թեկնածուն ճշդելու համար որոշած է կազմակերպել նախնական ներքին ընտրութիւններ: Այս ընտրապայքարի ծիրին մէջ թեկնածուներէն նախկին նախագահ Նիքոլա Սարքոզի...

Սեբաստիոյ հայկական եկեղեցին ոչնչացման եզրին է, կը գրէ «Հայթերթ»-ը: Արդարեւ, ներկայ Թուրքիոյ Սվազի շրջանին մէջ (պատմական Սեբաստիա), «Նուրի Տեմիրտաղ» օդակայանի ճամբուն վրայ գտնուող հայկական հին եկեղեցին մատնուած է լքումի եւ ամէն անցնող տարուան հետ աւելիով կը քանդուի անիկա: Համայնքը քանի մը անգամ ահազանգած է, որ  եկեղեցին ունի նորոգման կարիք, այլապէս պիտի ոչնչանայ: Նահանգապետարանը նախաձեռնած է քանի մը ծրագիրներու, որոնց շնորհիւ`...

ԱՐՇԱԿ ՉՕՊԱՆԵԱՆ «Տղու հոգիներ» Այնպէս մութ էր այն գիշերն Որ իրարու ականջէն Կը փըսփսային հրեշտակներն` «Ինչպէս իջնենք երկընքէն»: Այնպէս ցուրտ էր այն գիշերն Որ սուր ձաղկին տակ հովուն Կը դողային մերկ ծառերն` Արձակելով ողբ մ՛անհուն: Երջանիկներ, իրենց տան Մէջ, շուրջ շողուն սեղանին, Կաղանդին տօնն աննըման Կը տօնէին ցնծագին: Փողոցի մը մէջէն լայն, Որբ տղայ մը, միս մինակ, Ըստուերի մը պէս...

Կարապետ Գաբիկեանի «Եղեռնապատում Փոքուն Հայոց եւ նորին մեծի մայրաքաղաքին Սեբաստիոյ» գիրքին ռուսերէն թարգմանութիւնը արդէն կատարուած է: Հայաստանի մշակոյթի նախարարութեան եւ Հայոց ցեղասպանութեան 100-ամեակին նուիրուած նախաձեռնութիւններուն համակարգման համառուսաստանեան յանձնաժողովի մետալներուն արժանացած հրատարակութեան շնորհահանդէսը տեղի ունեցաւ 17 փետրուարին, Մեսրոպ Մաշտոցի անուան հին ձեռագիրերու գիտահետազօտական հիմնարկին մէջ (Մատենադարան): Շնորհահանդէսին ընթացքին թարգմանիչը պարգեւատրուած է Մատենադարանի «Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոց», ինչպէս նաեւ մշակոյթի նախարարութեան «Գրիգոր Նարեկացի»...

Երբ 2005-ին Սփիւռքի եւ ցեղասպանագիտութեան հիմնարկը (Պոխումի Ռուհր համալսարան` IDG-Institute of Diaspora and Genocide Studies) իր տնօրէն` Միհրան Տապաղի նախաձեռնութեամբ Լանտի եւ Պրանտըպուրկի նահանգներուն համար հրատարակեց «Դպրոցներու մէջ 20-րդ դարու ցեղասպանութիւններու եւ պետական ոճիրներու դասաւանդումը» խորագրեալ ուսուցչական ուղեցոյց մը, անիկա գրաւեց հանրութեան ուշադրութիւնը, եւ կարելի է ըսել, թէ մեծ աղմուկ բարձրացուց: Երբ նշեալ հրատարակութեան մէջ ընդգրկուեցաւ Հայոց ցեղասպանութեան դասաւանդման մասին...

ՄԱՆՈՒԷԼ ԹՈՔՄԱՔՃԵԱՆ «Այս ի՞նչ ձայն է, հայրի՛կ», հարցուց զարմացած փոքրիկ Արան. «Ի՞նչ կը պատահի հոս, ինչո՞ւ բոլորը այսպէս կը գոռան...»: «Պատարա՜գ կայ, տղա՛ս, պատարա՛գ, եւ բոլորը եկեղեցի կ՛երթան...»: Մխիթարիչ, բայց խոր ձայնով կը պատասխանէ Յովնան` անոր հայրը: «Բայց ինչո՞ւ այսքան աղմուկ, ինչո՞ւ այսքան շտապ», կը պնդէ տղան: «Պատարա՜գ կայ, տղա՛ս, պատարա՛գ, եւ բոլորը եկեղեցի կ՛երթան»: Ալ զարմացած պատասխանէն, լուռ ու...

Լուսանկարում անապատից գտնուած փոքրիկ հայ տղայ է: Նա, զրկուած լինելով խնամքից եւ տարրական կենցաղային պայմաններից, շուրջ երկու տարի ապրել է մարդկանցից հեռու` սնուելով միայն արմտիքով, խոտով եւ զանազան բոյսերով: Նրան գտնելու պահին երեխան լիովին վայրենացած է եղել, ինչն ակնյայտ է նրա հայեացքից եւ կեցուածքից: Լուսանկարներն արուել են Հալէպում, 1920-21 թթ. Մերձաւոր Արեւելքի ամերիկեան նպաստամատոյցի աշխատակցուհի Հելէն Մարի Ճերարտի կողմից, ով...

Անյայտ անձեր յարձակած են Գերմանիոյ Աախըն քաղաքին մէջ բացուած` «1915-2015. հայկական ճարտարապետութիւնն ու Ցեղասպանութիւնը» խորագիրով ցուցահանդէսի պաստառներուն վրայ` վնաս հասցնելով անոնցմէ քանի մը հատին: Թրքական «Տեմոքրաթհապեր» լրատու կայքը կը գրէ, որ Հայոց ցեղասպանութեան եւ անկէ առաջ Օսմանեան կայսրութեան մէջ հայերուն ստեղծած մշակութային ու ճարտարապետական ժառանգութեան նուիրուած ցուցահանդէսի լուսանկարչական եւ տեղեկատուական մեծածաւալ պաստառները պատռտուած են դանակներով եւ այլ սուր գործիքներով: Ցուցահանդէսը...

Շաբաթ, 20 փետրուար 2016-ին, ազրպէյճանական ցոյց մը կատարուեցաւ Շուէտի մայրաքաղաք Սթոքհոլմի մէջ Հայաստանի դեսպանատան առաջ` նպատակ ունենալով արծարծել այսպէս կոչուած Խոջալուի դէպքերը: Շուէտի ՀՅԴ Հիւսիսեան Կոմիտէի եւ ՀՅԴ ՇԵՄ-ի Կեդրոնական վարչութեան նախաձեռնութեամբ տեղի ունեցաւ հակաքարոզչական ցոյց մը, որուն ընթացքին հայ երիտասարդները եռագոյներով պաշտպան կանգնելով Հայաստանի դեսպանատան տարածքին առաջ, տապալեցին հերթական ազրպէյճանական այն ցոյցը, որուն հազիւ տասնեակներ կը մասնակցէին, եւ որ...

Փետրուար 10-ին Վրաստանի Նինոծմինտա քաղաքի (Ջաւախք) մշակութային կեդրոնին դիմաց տեղի ունեցաւ ձիւնէ պատրաստուած քանդակներու մրցոյթը, զոր կազմակերպած էր Նինոծմինտայի քաղաքապետարանի մշակոյթի եւ մարմնակրթութեան բաժինը: Այս առաջին անգամն է, որ այսպիսի մրցոյթ կ՛իրականացուի Նինոծմինտայի մէջ: Մրցոյթին մասնակցեցաւ հինգ խումբ Նինոծմինտա քաղաքի երեք դպրոցներէ, ինչպէս նաեւ` Օրոճալարի եւ Մեծ Խանչալիի գիւղական դպրոցի խումբերը: Մասնակիցները մրցոյթի ընթացքին ստեղծեցին ձիւնով գեղեցիկ գործեր: Դատակազմի որոշումով...

ՆԱՅԻՐԻԱ ՀԱՅՐԱՊԵՏԵԱՆ «Համշէնի լեռներուն, կեդերուն (գետերուն - Ա.), ձովերուն հեքիաթներ» Հայաստանի ծեն (ձայն - Ա.) կու գայ, մեր սիրդերնիս, ծեր սիրդերուտ գաբ էլլի... Համշէնցի Մահիր Օզքանին առաջին անգամ հանդիպել եմ 2008թ. Երեւանում, երբ գործընկերներիս հետ կազմակերպում էի Համշէնի մշակոյթին եւ պատմութեանը նուիրուած շաբաթը Հայաստանում: Այդ ընթացքում ներկայացուեց ցուցահանդէս, կազմակերպուեց գիտաժողով, եւ առաջին անգամ կայացան համշէնական «Վովա» խմբի համերգները: Հայաստանում առաւել...

ՍՈՖԻԱ ՅԱԿՈԲԵԱՆ Սասնոյ լեռներուն վրայ այծեր արածող փոքրիկ հայ հովիւ Շահինը Երկար էի մտածում, թէ ինչպիսի՛ն պիտի լինի Սասունի հայերի մասին այն գրուածքը, որը կարդալու են սփիւռքում` Ցեղասպանութիւնից հարիւր տարի անց: Արդիւնքում հասկացայ, որ այն ամէնն ինչ հարկաւոր է Ցեղասպանութեան արդիւնքում աշխարհով մէկ սփռուած հայութեանը, շատ պարզ է` մի կտոր հայրենիք: Որոշեցի, թէկուզ կարճ ժամանակով, Սասունից մի պատառիկ նուիրել. թոյլ...

ԼԷՈՆԻՏ ՄԱՐՏԻՐՈՍԵԱՆ Եւ այսպէս, 2016 թուականն արդէն իր իրաւունքների մէջ է: Օրացուցային տարուայ հետ մէկտեղ աստիճանաբար թափ է առնում եւ քաղաքական տարին: Միանգամայն օրինաչափ է, որ ԼՂՀ արտաքին քաղաքականութեան առանցքային միջաշառաւիղներից մէկը մնում է ազրպէյճանա-ղարաբաղեան հակամարտութեան կարգաւորումը: Ինչպիսի՞ն են նրա հեռանկարները ներկայ տարում: Հարցն այս, անկասկած, մեր հանրապետութեան քաղաքացիների համար առանձնայատուկ հետաքրքրութիւն է ներկայացնում: Յունուարի 1-ին նախագահութիւնը ԵԱՀԿ-ում հերթափոխութեան կարգով...

ԱՏՆԱՆ ԿԵՆՃ Իմ մշտական ընթերցողներն (մի տեսակ ամպագոռգոռ է հնչում) ինձ գիտեն... Համշենի մշակոյթի վերաբերեալ գրելն իմ պարտականութիւնն եմ համարում: Սիրում էլ եմ... Բացի այդ, իմ (մեր) կատարած աշխատանքն արդէն անիմաստ հակազդեցութեան տեղիք էլ է տալիս... Բնականաբար աշխատանք էլ չէ... Համշենական մի քանի գիւղ, համշենցի կարելի է գտնել արեւելեան Սեւ ծովի արեւելքում, Սաքարիայի եւ Էրզրումի շրջակայքում... Պէտք է նշեմ, որ...

Պոլսոյ զբօսաշրջիկին համար աննկատելի չէ այս «Թըրքիշ կրաֆիթի»-ն... Իսկ լուսանկարիչի ոսպնեակի ետին, ձիւնածածկ սիւներուն տակ, պատահմամբ ցցուող այս գրութիւնը իր խոր իմաստը ունի: Շատ պիտի գրուի այս երկու բառին` «Ազափ Էրմենիէ», այսինքն` տանջուած ու ստրուկ հային մասին: Սակայն նոյնինքն այդ «կրաֆիթի»-ին գրչի ետին գտնուող անձը, կամ խմբակը ստրուկի մտայնութեան տէր հիւանդներ են:... Լուրջ հիւանդներ, որոնք իրենց իսկ սահմանափակ եւ ստրկամտութեան...

«1915 Թ. Սկզբին Օսմանեան Կայսրութեան Համար Կռուող Հայ Զինուորներ Կային» 1915 թ. յունուար-փետրուար ամիսներին օսմանեան գումարտակներում կռուող հայ զինուորներ կային: Ռուսների կողմից գերեվարուած հայերի թիւը 150-ից աւելի էր` չհաշուած սպաննուածները: Սարիղամիշում Էնվեր փաշային մահից փրկողը հայ զինուոր էր: Օսմանեան հայ զինուոր: Նրան մի քանի քիլոմեթր շալակած տարել է: Սրա համար Էնվեր փաշան շնորհակալական նամակ է գրում հայ եպիսկոպոսին: Եւ այս...

Թուրքիոյ մէջ «Պելկէ» հրատարակչատունը լոյս ընծայած է Ա. Կեսարի հեղինակած «Այնթապի գոյամարտը» գիրքին թրքերէն թարգմանութիւնը: «Ակունք»-ին համաձայն, գիրքին թարգմանիչներն են թուրք ուսումնասիրողներ Մուրատ Ուչաները եւ Ումիթ Քիւրթը: Ըստ աղբիւրին, այս գիրքը կը ներկայացնէ 1 ապրիլ 1920-էն մինչեւ դեկտեմբեր 1921 երկարած ժամանակաշրջանին Այնթապի մէջ տեղի ունեցած եւ յատկապէս այնտեղի հայութեան առնչուող բոլոր դէպքերը: 198 էջերէ բաղկացած այս գիրքը թուրք ընթերցողներուն կարելիութիւն...

«1915 թ. գաղթի ճանապարհին մեղքը քրտերի վրայ են բարդում, լա՛ւ, իսկ Սիրիայում վերաբնակեցուած հայերին ինչո՞ւ սպաննեցին»: Հայկական Կոտորածներից Մէկ Դար Է Անցել Ապրիլքսանչորսեան քննարկումներն սկսուեցին Հռոմի պապ Ֆրանչիսկոսի այն արտայայտութեամբ, որով կոտորածները որակում է «ընդհանրապէս անցեալ դարաշրջանի առաջին ցեղասպանութիւն»: Վատիկանը Հռոմի պապի խօսքը մեկնաբանեց որպէս մէջբերում, սակայն անգամ այս պարզաբանումը չխանգարեց, որպէսզի Հռոմի պապը չդառնայ Թուրքիայի որոշ քաղաքական գործիչների թիրախը:...