ՍՕՍԷ ՓԻԼԱՒՃԵԱՆ
Քրիստոնէական աշխարհի պատմութեան մէջ համաշխարհային սուրբերուն մեծ մասը կը պատկանի Կաթողիկէ եկեղեցւոյ պարզ այն պատճառով, որ Կաթողիկէ եկեղեցին իր կեդրոնական կառոյցով եւ համաշխարհային ներկայութեամբ կարողացած է սուրբերու պաշտամունքը տարածել եւ ամրագրել ամբողջ աշխարհին մէջ, որուն իբրեւ արդիւնք ալ կաթողիկէ սուրբերը յաճախ համաշխարհային ճանաչում եւ հնչեղութիւն կը վայելեն:
Արդ հարց` արդեօք մենք` հայերս, մեր անզուգական սուրբերը պատշաճ ձեւով ներկայացուցա՞ծ ենք համայն քրիստոնեայ աշխարհին: Արդեօք մեր Տիրոջ` Յիսուս Քրիստոսի նուիրեալ զինուորները արժանի չե՞ն ունենալու իրենց ուրոյն եւ յատուկ տեղը համաշխարհային սուրբերու փաղանգին մէջ:
Այս հարցումին պատասխան տալու համար հարկ է նախ մօտէն ծանօթանալ մեր սուրբերու կեանքին եւ գործունէութեան, այնուհետեւ անոնց արժէքը համապատասխան ձեւով փոխանցել քրիստոնեայ աշխարհին:
Այս առումով Ս. Իգնատիոս Մալոյեանը առանձնայատուկ երեւոյթ է: Իր նահատակութեամբ եւ անձնուիրութեամբ ան փաստօրէն եղաւ առաջին համաշխարհային հնչեղութիւն ստացած սուրբը, որ Սուրբ Աթոռին կողմէ հռչակուեցաւ:
Եթէ փորձենք բաղդատել Մալոյեանի սրբութիւնը այլազգի սուրբերու հետ, ապա կը տեսնենք, որ անոր վկայութիւնը չի համեմատուիր անոնց հետ, քանզի Մալոյեանի պարագային կայ առանձնայատկութիւն մը, անոր նահատակութիւնը եղաւ ոչ միայն քրիստոնէական հաւատքի, այլ նաեւ ազգային ինքնութեան համար:
Այլ սուրբերու պարագային, նահատակութիւնը սովորաբար զուտ կրօնական է` հաւատքին համար, իսկ Մալոյեանին մէջ կրօնական եւ ազգային գիծերը միահիւսուած են իրարու: Ան զոհուեցաւ միաժամանակ իր հաւատքին եւ իր ժողովուրդի գոյութեան պայքարին համար:
Այս յատկանիշը Մալոյեանը կը դարձնէ համաշխարհային առումով եզակի, քանզի այսօրուան աշխարհի ճգնաժամերը ոչ միայն կրօնական բնոյթ ունին, այլ նաեւ` ազգային:
Կրօնը շատ պարագաներու կը զօրանայ հակադրութեան մէջ դրուելով, մինչդեռ ազգային ինքնութիւնը աւելի խոցելի է եւ աւելի արագ կը մաշի: Եթէ հեթանոս կամ աշխարհիկ երկիրներուն մէջ ազգութիւնը համեմատաբար կայուն կը մնայ, ապա երկնային կրօններու պատկանող ժողովուրդներուն համար վտանգը աւելի մեծ է:
Ահա թէ ինչո՛ւ Ս. Իգնատիոս Մալոյեանի կերպարը ոչ միայն պատմական կամ հոգեւոր յիշատակ է, այլ նաեւ ժամանակակից պատգամ` ամբողջ աշխարհի համար: Ան կը վկայէ, որ հաւատքը եւ ազգութիւնը միասին կրնան դառնալ սրբութեան ճամբայ, եւ իր նահատակութիւնը կը մնայ հրատապ պատգամ` յառաջիկայ դարերուն համար:
