Քոնկրեսի հայկական խմբակցութեան ամիսներու շարունակական ճնշման եւ անդադար ամերիկահայութեան պաշտպանութեան ի պատասխան` Թրամփ-Վենսի վարչակազմը անցեալ շաբաթ աննախադէպ քայլով յայտարարեց, որ Միացեալ Նահանգները աշխուժօրէն կը խրախուսեն ինչպէս Երեւանը, այնպէս ալ Պաքուն ապահովելու «ազգութեամբ հայերու վերադարձը Լեռնային Ղարաբաղ», կը հաղորդէ Ամերիկայի Հայ դատի յանձնախումբը:
25 սեպտեմբեր 2025-ի նամակին մէջ, որ կը ձեւակերպէ այս նոր յայտարարուած Թրամփ-Վենսի քաղաքականութիւնը եւ որ ստորագրուած է արտաքին գործոց նախարարութեան օրէնսդրական գործերու գրասենեակի ներկայացուցիչ Փոլ Դ. Գուալեանոյի կողմէ, նաեւ կը բացատրուի, որ Միացեալ Նահանգները «ուշադիր կը հետեւին Ազրպէյճանի մէջ կալանաւորուած հայերու դատավարութիւններուն եւ` նախապէս չբացայայտուած քայլով, կը հաստատեն, որ «Պաքուի մէջ Միացեալ Նահանգներու դեսպանատան պաշտօնեաները կարելիութեան պարագային կը մասնակցին դատական գործընթացներուն»: Գուալեանոն աւարտեց հաստատելով, որ արտաքին գործոց նախարարութիւնը կը շարունակէ «կոչ ուղղել Ազրպէյճանի կառավարութեան պաշտպանելու Լեռնային Ղարաբաղի մէջ գտնուող հայկական ժառանգութեան վայրերը»:
«Մենք կ՛ողջունենք Թրամփ-Վենսի վարչակազմին կողմէ ստանձնուած պարտաւորութիւնները` ի պատասխան Հայկական խմբակցութեան 87 անդամներուն կողմէ ստորագրուած երկկուսակցական նամակին, եւ արդէն կ՛աշխատինք մեր Քոնկրեսի դաշնակիցներուն, համաձայնական գործընկերներուն եւ համայնքային գործիչներուն հետ` այդ պարտաւորութիւնները յստակ գործողութիւններու վերածելու համար», ըսաւ Հայ դատի յանձնախումբի գործադիր տնօրէն Արամ Համբարեան: «Մեր դժուարին յառաջընթացը այս ճակատներէն իւրաքանչիւրին մէջ` արցախցի փախստականներ, հայ պատանդներ եւ քրիստոնէական եկեղեցիներ, մեր յամառ յառաջընթացն է մեր հաւաքական դիմադրողականութեան, մեր անսասան վճռականութեան` Երեւանի անտարբերութեան եւ Ազրպէյճանի ուժեղ դիմադրութեան դէմ»:
Քոնկրեսի Հայկական խմբակցութեան նամակին մէջ, զոր գլխաւորած են համանախագահներ Ֆրենք Փալոնէն (դեմոկրատական, Նիւ Ճըրզի), Կաս Պիլիրաքիսը (հանրապետական, Ֆլորիտա), Պրետ Շերմանը (դեմոկրատական, Քալիֆորնիա) եւ Տէյվիտ Վալատաոն (հանրապետական, Քալիֆորնիա), ընդգծուած է. «Մենք կոչ կ՛ուղղենք ձեզի ներգրաւելու բոլոր կողմերը այս չլուծուած հակամարտութեան մէջ` ապահովելու համար բռնի տեղահանուած հայերու հաւաքական, պաշտպանուած եւ արժանապատիւ վերադարձը իրենց բնիկ հայրենիք` Լեռնային Ղարաբաղ: «Այս գործողութիւնը ուղղակիօրէն կը համապատասխանէ միջազգային իրաւունքին եւ տարածաշրջանին մէջ արդար եւ երկարատեւ խաղաղութեան հասնելուն»: Նամակին մէջ կը փաստաթղթաւորուին Ազրպէյճանի կողմէ 2023 թուականին Արցախի վրայ իրականացուած շրջափակման եւ ռազմական յարձակման հետեւանքները, որոնք «բռնի կերպով տեղահանեցին տարածաշրջանի 120.000 քրիստոնեայ հայ բնակչութիւնը»: Ան կը մանրամասնէ, թէ ինչպէ՛ս յարձակումէն ետք Ազրպէյճան «զբաղեցաւ քրիստոնեայ հայկական մշակութային ժառանգութեան վայրերու համակարգուած ոչնչացումով» եւ իրականացուց «քաղաքացիական գոյքի եւ հանրային ենթակառուցուածքներու լայնածաւալ թալան եւ քանդում` փորձելով մերժել վերադարձի կարելիութիւնը»: Միջազգային նախադէպերուն յղում կատարելով` նամակին մէջ կը նշուի. «Պատերազմի պատճառով տեղահանուած բնակչութեան իրենց տուները վերադառնալու իրաւունքը միջազգային իրաւունքի հիմնարար սկզբունք է»: Ան նաեւ յղում կը կատարէ Արդարադատութեան միջազգային դատարանի 2023 թուականի դեկտեմբերի որոշումին, որ կը պարտաւորեցնէր Ազրպէյճանին ապահովել Արցախի հայ բնակչութեան անվտանգ եւ անվտանգ վերադարձը:
Վերջին քանի մը ամիսներուն ընթացքին ամերիկահայերու պաշտպաններն ու կողմնակիցները Հայ դատի յանձնախումբի ազգային, շրջանային եւ տեղական հարթակներուն միջոցով ուղարկած են աւելի քան 100.000 ելեկտրոնային նամակ եւ զանգ` կոչ ուղղելով օրէնսդիրներուն միասնաբար ստորագրելու նամակը: Բացի ատկէ, Հայ դատի յանձնախումբի Լէօ Սարգսեան եւ Մարալ Մելքոնեան-Աւետիսեան ամառնային ծրագիրի փորձառութիւն ձեռք ձգողները շաբաթական հիմունքներով այցելած են Քոնկրեսի աւելի քան 400 գրասենեակներ` տրամադրելով փաստագրական թերթիկներ եւ ներկայացնելով Միացեալ Նահանգներուն կողմէ աջակցուող վերադարձի իրաւունքի քաղաքականութեան օգտին փաստարկներու եւ ցեղասպանութենէն ազատուածներու համար: Այս առաջնահերթութիւնները նաեւ յառաջ քաշուած են Հայ դատի յանձնախումբի 2025 թուականի սեպտեմբերին կազմակերպուած «Պաշտպանութեան օրերու» ժամանակ:
Հայկական խմբակցութեան նամակին մէջ յատուկ կոչ կ՛ուղղուի վարչակազմին աջակցելու Լեռնային Ղարաբաղի համար Զուիցերիոյ խաղաղութեան նախաձեռնութեան, որ Զուիցերիոյ խորհրդարանին կողմէ ընդունուած դիւանագիտական միջոցառում է` «ստեղծելու միջազգային բանակցային հարթակ` հայերու անվտանգ եւ միջազգային երաշխաւորուած վերադարձը միջնորդելու համար»:
