Քաթարի մէջ տեղի ունեցած արաբական-իսլամական պետութիւններու վեհաժողովին քիչ էին այն երկիրները, որոնք կը մասնակցէին ոչ առաջին դէմքերով: Անոնցմէ ուշագրաւ ներկայութիւն էր Ազրպէյճանը, որ մասնակցեցաւ արտաքին գործոց նախարարի մակարդակով:
Այս երեւոյթը անմիջապէս համեմատական տրամաբանութիւն կը յուշէ Անգարայի հետ, որուն առաջնորդին խօսքը կը բնութագրուի իբրեւ վեհաժողովին հնչած ամէնէն շատ հակաիսրայէլականը:
Յատուկ վերլուծումի կը կարօտին իւրաքանչիւրի խօսքին հասցէականութեան տարբերութիւնները: Համասի շրջանցումը, պաղեստինցի ժողովուրդին զանգուածային ջարդի եւ բռնատեղահանման ենթարկուիլը, ցեղային զտումն ու ցեղասպանութիւնը եզրեր էին, որոնք հնչեցին վեհաժողովի ընթացքին: Այսքան հնչեղութեան առիթը անշուշտ այն էր, որ գործողութիւնը իրականացուած էր քաթարեան տարածքներու վրայ` ծանր հարուած հասցնելով Քաթարի ստանձնած միջնորդական առաքելութեան, երկրին ու պետութեան:
Այդ երանգային տարբերութիւնները Թուրքիոյ եւ Ազրպէյճանի միջեւ շատ աւելի ցցուն էին: Էրտողանի խօսքին մէջ Իսրայէլ կը ներկայացուէր իբրեւ ցեղասպան պետութիւն, հաշիւ կը պահանջուէր եւ կոչ կ՛ըլլար տնտեսական ճնշումը Իսրայէլի վրայ հզօրացնելու: Քաոս ստեղծող ահաբեկչական պետութիւն կ՛որակուէր Իսրայէլը, որ խախտած էր միջազգային իրաւունքի բոլոր կանոնները եւ մնացած էր անպատիժ: Ըստ Էրտողանին, արիւնարբու պաշտօնեաներ կը նկատուէին իսրայէլացի ռազմաքաղաքական անձնաւորութիւնները, որոնք այս ոճիրով Իսրայէլի «աւազակապետութիւն»-ը նոր աստիճանի կը հասցնէին: Թուրքիոյ առաջնորդը այս բոլոր ծանրագոյն մեղադրանքները հնչեցնելէ ետք կը վճռէր, որ չի հանդուրժեր Կազայի ցեղասպանութիւնը կամ անոր մասնատումը:
Մղոններով հեռու էր Պաքուի պաշտօնական խօսքը Անգարայի աւագ եղբօր փոխանցածներէն թէ՛ իբրեւ ոճ եւ թէ՛ իբրեւ բովանդակութիւն: Նկատուեցաւ արդէն, որ Պաքուն խուսափած էր առաջին դէմքով ներկայանալէ այս վեհաժողովին: Արագ հայեացքով թէ՛ խուսափումը եւ թէ՛ մեղմ ոճը կը մեկնաբանուին այսօր գործող եւ զարգացող Իսրայէլ-Ազրպէյճան ռազմավարական համագործակցութեամբ: Հարցումը բնականաբար շատ արագ կը ձեւաւորուի: Այս ընթացքը ի հեճուկս Անգարայի՞ է, թէ՞ անոր հետ համակարգուած է:
Մարդասիրական ճգնաժամի խորացման միտող արարք որակած է ազրպէյճանցի դիւանագէտը Քաթարի մէջ արձանագրուածը եւ աւելցուցած, որ իր պետութիւնը ամբողջական զօրակցութիւն կը յայտնէ Քաթարին շարունակելու իր առաքելութիւնը: Համակողմանի կոչ կայ բոլոր կողմերուն հրադադարի հաստատման նպատակով իրենց ջանքերը ի գործ դնելու, յարգելով պաղեստինցի ժողովուրդին իրաւունքները: Այսքան:
Այս հանգամանքները աւելիով պարզ կը դառնան, երբ կարդանք շրջանառութեան մէջ դրուած լրատուութիւնը առ այն, որ Պաքուի մէջ կ՛ակնկալուի բարձրագոյն մակարդակի վրայ Սուրիա-Իսրայէլ դէպի բանակցութիւններ ձգտող երկխօսութիւն:
Պաքուն միայն ինքնաառաջադրումով չի կրնար ստանձնել նման առաքելութիւն: Հարաւային Կովկաս-Միջին Արեւելք յարաբերակցական գիծին վրայ կը գրանցուին զուգահեռ գործընթացներ: Ազրպէյճանական հարթակի ձեւաւորման մէջ դերակատար է Անգարան, որքան ալ բարձրացնէ հակաիսրայէլական իր յայտարարողականութիւնը: Այս շրջածիրին մէջ կը տեղաւորուին նաեւ Ուաշինկթընի տարբեր ներկայացուցիչներու յուշումները, թէ Աբրահամեան դաշինքի քարտէսի երկրորդ միջավայրը Հարաւային Կովկասն է:
«Ա.»
