Սփիւռքահայ գրականութեան եւ լիբանանահայ գաղութի պատմութեան մէջ իր ուրոյն դրոշմը ձգած բանաստեղծ, գրականագէտ, թարգմանիչ, խմբագիր, կրթական, մշակութային եւ հասարակական գործիչ, մտաւորական Սարգիս Կիրակոսեանի յիշատակը անմահացնելու նպատակով, 14 օգոստոս 2025-ին, երեկոյեան ժամը 6:00-ին «Ազդակ»-ի խմբագրատան մէջ բացումը կատարուեցաւ «Սարգիս Կիրակոսեան» արխիւային բաժինին:
«Ազդակ»-ի կողմէ խօսք առաւ պատասխանատու խմբագիր Ժաք Յակոբեան, որ ըսաւ, թէ «Ազդակ»-ի խմբագրատան մէջ բաժին մը Սարգիս Կիրակոսեանի անունով կոչելը առիթ է վերյիշելու իր կեանքին մեծ մասը «Ազդակ»-ի հետ մնայուն կապի մէջ եղած ու թերթին էջերը հարստացուցած Սարգիս Կիրակոսեանը:
«Ասիկա նաեւ առիթ է վերյիշելու մեր երէց գործընկերը, որուն բամբ ձայնը տակաւին կը հնչէ մեր ականջներուն մէջ: Սարգիս Կիրակոսեանը մեր յիշողութեան մէջ իր իւրայատուկ տեղը ունեցաւ, երբ արդէն թերթի գրական էջի լիիրաւ խմբագիրն էր եւ այդ հանգամանքով «Ազդակ»-ը բեմի մը վերածեց հաւասարապէս սփիւռքահայ եւ հայրենի գրական ստեղծագործութիւնները ներկայացնելու, ներկայացնելու նաեւ` հայ գրողները եւ հայութեան հետ առնչութիւն ունեցող գրական երեւոյթները: Ինչպէ՞ս չյիշենք մեր երէց գործընկերը, որ ամէն շաբաթ ճշդուած օրուան կէսօրին կու գար խմբագրատուն` անձնապէս վերստուգելու եւ սրբագրելու իր ձեռագիրով գրուած շաբաթական գրական ակնարկը: Ինչպէ՞ս չյիշենք մեր երէց գործընկերը, որ յաճախ մեծ եղբօր մը հոգածութեամբ այսինչ կամ այնինչ լեզուական նկատողութիւնը կը կատարէր մեզի` իր կրտսեր գործընկերներուն, առանց վիրաւորելու», ըսաւ ան:
Ապա Ժ. Յակոբեան ընդհանուր գիծերու մէջ ներկայացուց Սարգիս Կիրակոսեանի կենսագրականը` դիտել տալով, որ ան միջնակարգ եւ երկրորդական ուսումը ստացած է Հալէպի Ազգային Քարէն Եփփէ ճեմարանին մէջ, 1970-ական թուականներու սկիզբը փոխադրուած է Պէյրութ, ուր իր հայագիտական կրթութիւնը ամբողջացուցած է Սեն Ժոզեֆ համալսարանի Հայագիտական բաժանմունքին մէջ: «Այդ ժամանակաշրջանին է, որ ան մաս կը կազմէ «Սփիւռք-Գարուն»-ի եւ «Բագին»-ի երիտասարդական գրական խմբակներուն, իսկ աւելի ուշ արդէն կ՛աշխատակցի եւ լիիրաւ մաս կը կազմէ «Ազդակ» օրաթերթի եւ «Բագին»-ի խմբագրական կազմերուն:
«Կրթական մարզին մէջ Սարգիս Կիրակոսեան երկար տարիներ հայ գրականութեան ուսուցիչ դարձաւ Համազգայինի Նշան Փալանճեան ճեմարանին եւ Պիքֆայայի դպրեվանքին մէջ: Գրական ստեղծագործութեան ծիրին մէջ Սարգիս Կիրակոսեան հրատարակած է «Այս է արիւն իմ» (1973-ին), «Այս է մարմին իմ» (2004-ին) եւ «Ականեալ ձայներ» (2015-ին) բանաստեղծական հատորները, «Օրհներգութիւն մեծասքանչին» հայոց լեզուին նուիրուած գրութիւններու ժողովածուն, «Կարծես երազ մը ըլլար» (2016-ին) քնարավէպը, «Մայրիներու ծիածանը» լիբանանցի եօթը բանաստեղծներու գրութիւններու թարգմանութեան նուիրուած հատորը (2010-ին), ինչպէս նաեւ` լիբանանցի-սուրիացի նշանաւոր բանաստեղծ Ատոնիսի «Դամասկոսցի Միհիարին երգերը» խորագրեալ հատորը (2013-ին)», ըսաւ ան:
Յակոբեան վկայեց, որ Սարգիս Կիրակոսեան ունի բանաստեղծական անտիպ հատորներ, նաեւ` բազմաթիւ յօդուածներ, գրութիւններ եւ գրախօսականներ, որոնք նուիրուած են հայ թէ արաբ գրողներու եւ անոնց ստեղծագործութիւններուն: Այդ գրութիւնները ցրուած են մամուլին մէջ, իսկ անոնց կարեւոր մէկ մասը կը գտնուին «Ազդակ»-ի արխիւներու այս բաժինի ժողովածուներուն մէջ:
«Սարգիս Կիրակոսեան ջանք չխնայեց ապահովելու լիբանանահայ եւ հայրենի գրողներու մերձեցումը: Իր գրական եւ մտաւորական կապերուն շնորհիւ` ինք առաջինը կ՛ըլլար, որ կ՛արձագանգէր հայրենի գրական նորութիւններուն: Կիրակոսեան մինչեւ իսկ իր ներկայիս հանգուցեալ գրչընկերներ Պեպօ Սիմոնեանի եւ Արամ Սեփեթճեանի հետ երրորդութիւն կազմելով` հիմնադիրներէն մէկը դարձաւ գաղութի գրողները համախմբող Լիբանանահայ գրողներու համախմբումին: Աւելի ուշ ան արժանիօրէն վարիչ-տնօրէնը դարձաւ Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսութեան կրթական-հայագիտական գրասենեակին, մաս կազմեց նաեւ կաթողիկոսութեան հովանիին տակ գործած Արեւմտահայերէնի պաշտպանութեան յանձնաժողովին:
«Սարգիս Կիրակոսեան նաեւ գաղափարական ամուր համոզումի տէր մտաւորականն էր: Այդ հանգամանքով ալ ան մաս կազմեց դաշնակցական մարմիններու եւ պատասխանատու պարտականութիւններ ստանձնեց: Գործակցեցաւ դաշնակցական ղեկավար գործիչներու հետ եւ հրապարակային ձեռնարկներու կամ պաշտօնական ելոյթներու ընթացքին ունեցաւ լեզուականօրէն կոկիկ մշակուած դաշնակցական մտաւորական գործիչի իր խօսքը:
«Այսօր «Ազդակ» օրաթերթի ամէնէն կարեւոր բաժինը` արխիւներու բաժինը, կ՛անուանենք մեր երէց գործընկեր Սարգիս Կիրակոսեանի անունով: Արխիւներու այս բաժինը պատմութիւն կը բուրէ, հոն կը գտնենք լիբանանահայ գաղութի քաղաքական, մշակութային, կրթական, մարզական եւ հասարակական պատմութիւնը, հոն են 98 տարուան «Ազդակ»-ի ժողովածուները: Հոն է նաեւ Սարգիս Կիրակոսեանի մտաւորական եւ գրական վաստակին մէկ կարեւոր մասը: «Ազդակ»-ի արխիւներու սենեակի այս անուանակոչումով յիշատակը անմար թող մնայ մեր երէց գործընկերոջ», եզրափակեց Ժաք Յակոբեան:
Ապա Սարգիս Կիրակոսեանին եւ անոր գրական բեղուն գործունէութեան մասին իրենց յիշատակները պատմեցին եւ վկայութիւնները տուին անոր գրչընկերներ Յարութիւն Պէրպէրեանը եւ Համբիկ Մարտիրոսեանը:
Անկէ ետք խօսք առաւ Սարգիս Կիրակոսեանին դուստրը` դոկտ. Մեղրի Կիրակոսեան-Սարգիսեան, որ ընտանիքին անունով խորին շնորհակալութիւն յայտնեց «Ազդակ»-ի տնօրէնութեան` հօրը յիշատակին կատարուած այս գեղեցիկ նախաձեռնութեան համար:
«Շաղզոյեան» կեդրոնը` ըլլայ «Բագին»-ի կամ «Ազդակ»-ի խմբագրատուներով, երկրորդ տուն էր հօրս համար: Նոյնիսկ ես մանկութեանս առաջին յիշատակները անցուցած եմ այս շէնքին մէջ: Տակաւին յստակ կը յիշեմ պրն. Սնապեանին եւ հայրիկիս համար սուրճ եփելու առաջին փորձերս, երբ աղջկաս` Գայեանէին հասակին էի:
«Արխիւային բաժինի նուիրումը հօրս յիշատակին առաւել եւս յատուկ նշանակութիւն ունի, որովհետեւ ներկայիս ընթացքի մէջ է մեծ աշխատանք մը` հօրս ամբողջ գրական եւ հրապարակագրական ժառանգութիւնը «Ազդակ»-ի արխիւէն հաւաքելու եւ գիրքերու շարքով հրատարակելու, խմբագրութեամբ մեր սիրելի Նորա Բարսեղեանին: Այս իմաստով այս անուանակոչումը ոչ միայն յարգանքի արտայայտութիւն մըն է, այլ նաեւ` ժամանակին համապատասխան ազնիւ քայլ մը, որ պիտի նպաստէ հօրս գրական ժառանգութիւնը արժանավայել կերպով փոխանցելու նոր սերունդներուն», ըսաւ դոկտ. Մեղրի Կիրակոսեան-Սարգիսեան: Ան շնորհակալութիւն յայտնեց բոլոր անոնց, որոնք իրենց սիրով ու նուիրումով կը պահպանեն Սարգիս Կիրակոսեանի անունն ու գործը:
Աւարտին կատարուեցաւ սենեակի ցուցանակի քողազերծում:
