ԿԱՐՕ ԱՂԱԶԱՐԵԱՆ
«Հայ երաժշտութիւնը իր մէջ ցեղին ոգին կը սնուցանէ,
որովհետեւ երաժշտութիւնը ամէնէն մաքուր հայելին է ցեղին»
ԿՈՄԻՏԱՍ
Հայ երաժշտութեան պատմութեան մէջ մեծ է ներդրումը Կոմիտաս վարդապետին: Ան իր հմտութեամբ, բարձր արուեստով եւ գեղարուեստական գործունէութեամբ հիմքը դրաւ հայ ազգային երաժշտութեան: Կոմիտաս վարդապետ չընկրկեցաւ կեանքի դժուարութիւններուն դիմաց եւ հայ ժողովուրդի ահաւոր ճակատագրին ականատես վկան ըլլալով, աշխատեցաւ, հաւաքեց, մշակեց, ստեղծագործեց, խմբավարեց` հայ երաժշտութեան առանձնայատկութիւնները լուսարձակի տակ բերելով, որովհետեւ, ինչպէս ինք կ՛ըսէ. «Ինձ համար չկայ ուրիշ երկինք` բացի իմ ժողովուրդիս հարազատ հոգիէն»: Արդ, Կոմիտասի աւանդն ու դրոշմը առանձնայատուկ է հայ երաժշտութեան սիրահարներու հոգիին մէջ: Իրերայաջորդ սերունդներ իր եզակի երաժշտութեան թրթիռները լսելով` հոգեկան բերկրանքի պահեր ապրեցան, լիցքաւորուեցան եւ երաժշտութեան մարզի ջահակիրներ դարձան: Կոմիտասի երգերը, ս. պատարագի մշակումը երբեք չեն մեռնիր, որովհետեւ հայկազնեան ցեղի դիւցազունները կ՛արբենան իր մերթ ոգեշնչող, մերթ հոգիները երկինք սլացնող երգերով ու մեղեդիներով:
Այս յօդուածիս մուտքը լաւագոյնս կ՛արտացոլացնէ Պաղտասարեան ընտանիքին մէջ տիրող երաժշտական մթնոլորտը: Արդարեւ, հայ երաժշտութիւնը իրենց հոգիին մէջ վառ պահող, երաժշտահան ու երգեհոնահար (օրկանիստ) լիբանանահայ Սեդօ Պաղտասարեանի եւ իր կնոջ` մեներգչուհի Շաքէ Պաղտասարեանի ընտանեկան գողտրիկ բոյնի արժէքաւոր հոգեհատոր զաւակը` Սէրուժ Պաղտասարեանը, վերջերս հայրենիքի լուսապայծառ երկնակամարին տակ Հայաստանի պետական սիմֆոնիք նուագախումբին հետ հանդէս եկաւ իւրայատուկ համերգով մը: Տաղանդաւոր երաժիշտ Սէրուժ Պաղտասարեան ինքնուրոյն ոճով հայկական աւանդական գործիքներն ու մեղեդիները միաձուլելով` ելեկտրոնային երաժշտութեան եւ նուագախումբերու հետ կը ստեղծէ երաժշտութեան յատուկ երանգ մը:
Սէրուժ Պաղտասարեանի երաժշտութեան նորաստեղծ տարբերակները առաջին անգամ ըլլալով բեմ բարձրացան Հայաստանի պետական սիմֆոնիք նուագախումբին, ազգագրական նուագարաններու, մենակատարներու եւ երկու երգչախումբերու հետ 22 յուլիս 2025-ին, Հայաստանի Կարէն Դեմիրջեանի անուան մարզահամերգային հսկայ համալիրին մէջ:
Դիմատետրեան առցանց սփռումով հազարաւոր հայորդիներ հոգեկան բերկրանքի, հպարտութեան պահեր ապրեցան` ի տես այս եզակի համերգի կայացման: Որքա՜ն հոգեգրաւ էր լսել` «Մուսա Լերան դաբկի»-ն, «Շալախօ»-ն, «Երազ»-ը, «Եարխուշտա»-ն, «Հայ ֆետայիներ»-ը, «Թող հնչէ շեփոր»-ը, «Գողթան մանկտիք»-ը, «Առաքել Մուշեղ»-ը, «Լեբլեբիճիների խմբերգը», «Տլէ եաման»-ը, «Օրօր իմ բալաս», «Զարթի՛ր որդեակ», «Ո՞ւր ես, մայր իմ», «Արի՛, իմ սոխակ», «Կիլիկիա», «Քոչարի» երգերու նորարար կատարումները: Ունկնդրութեանս ժամանակ կարծես մարմնիս բոլոր բջիջները կ՛ոգեւորուէին երաժշտական այս հսկայ եւ իւրօրինակ իրագործումին ի տես: Հայ երաժշտութեան մեծ փառատօն մըն էր իսկապէս, եւ բոլոր մշակողները այդ օր տողանցեցին բեմին վրայ: Իսկ հապա այնտեղ գտնուող աւելի քան երկու հազար ունկնդիրները ինչպիսի՛ ազգային զգացումներ ապրեցան եւ այս պահը վայելեցին:
Այս իւրայատուկ համերգը, որ կազմակերպուած էր Համազգային հայ կրթական եւ մշակութային միութեան ուսանողական հաւաքի (ֆորում) 30-ամեակին առիթով եւ Համազգայինի հովանաւորութեամբ, այս առիթով բազմաթիւ երաժիշտներ Հայաստանէն թէ սփիւռքէն ժամանած էին ներկայ ըլլալու եւ գնահատելու Սէրուժին տարիներու արգասիքը, որոնց կարգին վաստակաշատ երաժշտահան Արա Գէորգեան` ներգրաւուելու եւ ըմբոշխնելու հայ երաժշտութեան արդի կատարումները:
Հայ երաժշտութիւնը արդի աշխարհին հետ կապելու եւ նորարար ոճով ներկայացնելու Սէրուժին նպատակը արդէն իրականացաւ:
Սէրուժ Պաղտասարեան տաղանդաւոր աստղ մըն է, որ իր նորարար ոճով հայ երաժշտութեան նոր հոգի ու կեանք տուաւ եւ երաժշտութեան մարզին մէջ տարիներու իր նուիրեալ աշխատանքին արգասիքը հրամցուց, ի մասնաւորի` հայ ժողովուրդին եւ առհասարակ աշխարհին:
Վա՛րձքը կատար Համազգայինի Կեդրոնական վարչութեան, որ հայ մշակոյթի ջահը անմար կը պահէ աւելի քան դարէ մը ի վեր: Յարգա՛նք եւ պատիւ` Հայաստանի պետական սիմֆոնիք նուագախումբին, խմբավարին, ազգագրական նուագարաններուն, մենակատարներուն եւ երկու երգչախումբերուն, որոնք հայ երգը նորարար ոճով ներկայացնելու ջանքին մէջ ճիգ չխնայեցին եւ հայ երգը պանծացուցին:
Կը մաղթենք, որ հայու տոկուն կամքով եւ երաժշտութեան հանդէպ իր անուրանալի սիրով առլցուն Սէրուժը շարունակէ իր երթը` նուաճելու համար նորանոր բարձունքներ, եւ հայ երգը միշտ մնայ պատուանդանի վրայ:
