ՄԱՐԻԷԼԼԱ ՃԵՀԻԶԵԱՆ
Հայ ըլլալը պատիւ մըն է, սակայն հայ մնալը` շարունակական աշխատանք: Հայութիւնը ժառանգութիւն մըն է, որ մեզի կը տրուի ծնունդով, արեամբ ու արմատներով: Յանուն այդ ժառանգութեան` հարկ է վառ պահել հայապահպանման աշխատանքը:
Բայց ի՞նչ կը նշանակէ այսօր «հայ մնալ»: Արդեօք բաւարա՞ր է միայն հայերէն խօսիլ, թէ՞ հայ ըլլալու ոգին պէտք է արտայայտուի` մեր արժէքներով, մշակոյթով, հայրենասիրութեամբ ու կեանքի հանդէպ ունեցած հայեցի վերաբերմունքով:
Հայ ենք, ո՛չ միայն որովհետեւ մեր ծնողները հայ են, այլ որովհետեւ կը պատկանինք հազարամեակներու ընթացքին ձեւաւորուած մշակոյթի, լեզուի եւ հաւատքի մը, որ մեզ կը դարձնէ անկրկնելի: Հայ մնալ` կը նշանակէ գիտակցաբար շարունակել մեր պատմութիւնը, ապրիլ մեր ինքնութեամբ եւ փոխանցել զայն նոր սերունդներուն: Այս ընտրութիւնը միայն անցեալին հաւատարիմ մնալ չէ, այլ` ապագան կերտելու պատասխանատու գործողութիւն:
Հայապահպանման հիմնական սիւներէն մէկը լեզուն է: Լեզուն ո՛չ միայն հաղորդակցութեան միջոց է, այլ` ազգի հոգին եւ ինքնութեան կնիքը: Երբ Մեսրոպ Մաշտոց 5-րդ դարուն ստեղծեց հայոց գիրն ու այբուբենը, ան իր ժողովուրդին պարգեւեց կրթութեան եւ գոյատեւման լոյս: Այս քայլը դարձաւ մեր ինքնութեան պահպանման հզօրագոյն զէնքը:
Հայերէնը` թէ՛ արեւելահայերէն, թէ՛ արեւմտահայերէն, մեր հոգեւոր շունչն է: Այսօր տարբեր համայնքներու մէջ լեզուի ուսուցումը եւ գործածութիւնը պէտք է վերածուին առաջնահերթութեան: Լեզուն պէտք է ապրի ո՛չ միայն գիրքերու ու դպրոցներու մէջ, այլ նաեւ` տան ու առօրեայ կեանքին մէջ: Ծնողները մանուկին առաջին ուսուցիչներն են: Լեզու պահելը սփիւռքի մէջ պայքար չէ միայն, այլ` հաւատարմութիւն, արժանապատուութիւն ու սէր:
Այս ամէնը յատկապէս տեսնուած է Լիբանանի հայ համայնքին մէջ, ուր, հակառակ դժուարութիւններուն, լիբանանահայութիւնը կազմած է մշակութային, կրթական եւ եկեղեցական հաստատութիւններու լայն ցանց` ամրապնդելով հայ ինքնութիւնը: Վարժարաններու մակարդակը, միութիւններու աշխուժ գործունէութիւնը, եկեղեցւոյ դերակատարութիւնը եւ այլն, ցոյց կու տան, թէ հայապահպանութիւնը ոչ միայն գոյատեւում, այլ նաեւ արժէքաւոր ու գիտակից կեանք մըն է:
Լիբանանահայութիւնը դար մը եւ աւելի պահած ու զարգացուցած է իր լեզուն, կրթութիւնը եւ մշակոյթը: Սակայն այսօր պատերազմներու, գաղթերու եւ ճնշումներու պատճառով հայապահպանութիւնը կանգնած է նոր վտանգներու առջեւ: Այդ պատճառով իւրաքանչիւր հայու դերը` մեծ թէ փոքր, անհատական թէ հաւաքական, անփոխարինելի է: Այս իրավիճակը կը մղէ մեզ մտածելու` ինչպէ՞ս սիրել այն, ինչ որ չես ճանչնար: Իսկ ինչպէ՞ս ճանչնալ հայութիւնը, եթէ ան չկայ մեր կեանքին մէջ` կրթութեան, ստեղծագործութեան եւ հաղորդակցութեան միջոցներով: Պատասխանը միայն մնայուն ինքնագիտակցութեան եւ սերունդէ սերունդ փոխանցուող հաւատարմութիւնն է:
Հայապահպանութիւնը պայքար մըն է` առանց զէնքի, բայց` խիզախութեամբ ու հաւատքով լեցուն: Պատասխանատուութիւն մըն է, զոր իւրաքանչիւր հայ պէտք է կրէ իր սրտին մէջ` անկախ վայրէն ու պայմաններէն: Ան նաեւ հպարտութիւն մըն է դիմանալու, հաւատալու եւ փոխանցելու: Երբ ազգ մը կը պահէ իր լեզուն, հաւատքը եւ մշակոյթը, ան կը գոյատեւէ, կը վերածնի եւ կը ծաղկի:
Հայ մնալու գործը մեր սերունդին երդումն է: Մեր պայքարը: Մեր հաւատքը: Իբրեւ հայեր` կրնանք ապրիլ օտարութեան մէջ, սակայն չենք կրնար գոյատեւել առանց մեր հայութեան մէջ ապրելու: Հայապահպանումը պարտաւորութիւն մըն է մեր ինքնութեան, անցեալին եւ ապագային հանդէպ: Ան այլեւս ընտրութիւն չէ, այլ` պատմական անհրաժեշտութիւն: Մենք զայն կը պահենք, որպէսզի ապագայ սերունդները հպարտօրէն ըսեն` «Մենք հայ ենք»:
