Հայկազեան Համալսարանի 70-Ամեակ. Հայկազեան Համալսարան, Ուր Հոգիները Կը Ձեւաւորուին, Եւ Երազները Թռիչք Կ՛առնեն

ՎԱՀԱՆ ՍԱՂՏՃԵԱՆ

Այս աշխարհին մէջ կան վայրեր, որոնք պարզապէս կ՛ուսուցանեն, ու կան նաեւ սրբավայրեր, որոնք կը փոխակերպեն մեր էութեան հիմքը: Հայկազեան համալսարանը պարզապէս բարձրագոյն ուսման հաստատութիւն մը չէ, այլ նաեւ` մարդակերտման հնոց մը, ուր երիտասարդ միտքեր կը մտնեն` իբրեւ ուսման ծարաւ ունեցողներ եւ դուրս կու գան` իբրեւ վաղուան ճարտարապետներ:

Այս փոխակերպիչ տարիներու ընթացքին ես քալեցի այս միջանցքներով եւ ամէն անցնող տարուան հետ գիտակից էի, որ Հայկազեանը ինծի միայն չէր ուսուցաներ, այլ նաեւ ան ինծի մարդ ըլլալ կ՛ուսուցանէր: Մեր սիրելի համալսարանին բակը ներշնչող` «Ճշմարտութիւն, ազատութիւն ու ծառայութիւն» նշանաբանը պարզապէս քարի վրայ փորագրուած չէ, այլ` հոգիին մէջ ամէն ուսանողի, որ այս վայրը իր տունը կը սեպէ:

Սփիւռքի միակ հայկական համալսարանը` մշակութային պահպանման փարոս մը, որ կայուն է ձուլման հովերուն դէմ: Այս հաստատութեան մէջ Հայաստանի հին ոգին կը գտնէ իր ժամանակակից ձայնը, ուր Արարատի անժամանակ իմաստութեան արձագանգները կը միանան ժամանակակից գիտելիքին` ստեղծելու բարձրագոյն կրթութեան բնագաւառին մէջ բոլորովին եզակի ամրոց մը:

Հոս հայկական մտաւոր կեանքին տրոփող սիրտն է, անթիւ սերունդներու երազներն ու ապրումները կրող պահապանը: Այս պատերէն ներս հայկական ոգին` դիմակայուն, ստեղծագործ, խորապէս հոգեւոր, կը գտնէ իր ամբողջական արտայայտութիւնը` իսկական մարդ պատրաստելու ու մշակելու:

Այս համալսարանը կը կրէ ժողովուրդի մը յոյսերուն հրաշքը: Հոս ուսանող ըլլալ` կը նշանակէ մեծ բանի մը մասնակից դառնալ` մեր նախնիներուն իմաստութեան եւ մեր ժառանգորդներուն խոստումին միջեւ կենդանի կամուրջ մը հաստատելով:

Ճշմարտութեան Խօսքի Տաճարը

Ճշմարտութիւնը` մեր եռակի նշանաբանին առաջին խորհուրդը, իմ կողմնացոյցս եղաւ գիտելիքի փուլին մէջ: Հայկազեանի մէջ ճշմարտութիւնը միայն նպատակ չէ, այլ` եզակի ճամբայ մը, որ կը պահանջէ` հարցնելու համարձակութիւն, լսելու իմաստութիւն եւ մեծնալու համեստութիւն:

Յիշեցի մեր գրադարանի մտերմիկ ժամերը, շրջապատուած դարերու շշուկով լեցուն գիրքերը, ուր ճշմարտութիւնը կը բացուէր ոչ թէ մեծ յայտարարութիւններով, այլ` լռիկ ըմբռնումով: Այդ նուրբ լոյսին տակ սորվեցայ, որ ճշմարտութեան մենք չենք տիրեր. ան մեզ կը տիրէ, կը փոխակերպէ ու ամբողջական կ՛ընէ:

Ազատութեան Թեւերը

Ազատութիւնը` երկրորդ հիմնասիւնը, սորվեցուց, որ կրթութիւնը բարձրագոյն ազատագրում մըն է: Համալսարանի միջավայրը ինքզինք կը շնչէր ազատութեան ոգիով, դասարան մը, ուր գաղափարներ կրնային թռիչք առնել, խօսակցութիւն մը, ուր մարդկային ոգին կը տօնէր աճելու իր անսահման կարողութիւնը:

Այս ազատութիւնը վերացական չէր. այն կ՛ապրէր մեր սրահները լեցուող ձայներուն բազմազանութեան մէջ, մեր կարծիքները մարտահրաւիրող յարգալից բանավէճերուն մէջ, մեր օրերը գոյնով ու իմաստով նկարող գեղարուեստական արտայայտութիւններուն մէջ: Հոն հասկցայ, որ ճշմարիտ ազատութիւնը կու գայ ոչ թէ սահմաններու բացակայութենէն, այլ` մեր սեփական սահմանափակումներու վիճակէն:

Բայց թերեւս ոչ մէկ տեղ Հայկազեանի փոխակերպիչ ուժէն աւելի ակնառու էր: Ասոնք պարզապէս շէնքներ չէին, ուր կը քնանայինք, անոնք հոգիի արհեստանոցներ էին, ուր բարեկամութիւնը, անհատ մարդիկը կը փոխակերպէր պատկանելիութեան կենդանի համայնքի մէջ:

Ընդհանուր կեանքի մեղմ քաոսը` միջանցքներով արձագանգող ծիծաղը, տնակեցութեան պահերուն տրուած հանդարտ մխիթարութիւնը, փոքր յաղթանակներու տօնակատարութիւնը եւ ընդհանուր պայքարներուն մէջ գտնուած միասնական ուժը` բարեկամութիւնը գերազանցող եւ սրբազանին մօտեցող կապեր կը ստեղծէին:

Հոս ապրիլը կը նշանակէ մարդկային ներդաշնակութեան արուեստը սորվիլ, ուր տարբեր կողմերէ եկած անհատներ կը գիտակցին, որ մակերեսային տարբերութիւններուն ներքեւ կը թաքնուի երիտասարդութեան, երազներուն եւ մեր գալուստին պահէն աւելի մեծ բան դառնալու ցանկութեան համընդհանուր լեզուն: Այս սենեակները վկայ էին մեր փոխակերպումին` դառնալու ինքնավստահ` աշխարհի բոլոր փորձառութիւններուն դիմաց:

Սորվեցանք, որ տունը տեղ մը չէ, այլ զգացում մը` ճանչցուած, ընդունուած, մարտահրաւէր եւ սիրուած ըլլալու զգացումը: Այս պատերը կը պահէին` մեր գաղտնիքները, մեր երազները, մեր գիշերային մտահոգութիւնները եւ մեր վաղուան յոյսերը:

Ծառայութեան Կանչը

Ծառայութիւնը` մեր նշանաբանի թագի մարգարիտը, ցոյց տուաւ` որպէս մարդկային արժանապատուութեան ամենաբարձր արտայայտութիւնը: Հայկազեանի մէջ սորվեցանք, որ ծառայութենէ զուրկ գիտելիքը պարզ մարդասիրութիւն է, որ` չարտայայտուած իմաստութիւնը ամանի ներքեւ պահուած մոմ մըն է: Համալսարանը մեզ պարզապէս մասնագիտութիւններու չէր պատրաստեր, այլ կոչումի կը պատրաստէր:

Համայնքի անթիւ ծառայութիւններու, կամաւոր նախաձեռնութիւններու եւ ընկերային արդարութեան նախագիծներու միջոցով Հայկազեանը մեր մէջ արմատացուցած էր այն ըմբռնումը, որ մենք կեղծուած անհատական ձեռքբերումներ չենք, այլ մարդկային փոխկապակցուածութեան հրաշալի թելադրութեան մասն ենք: Ամէն հմտութիւն, ամէն պատկերացում, ամէն սնուցուած երազ, ի վերջոյ, մեզմէ մեծ բանի մը ծառայելու նախատեսուած էին:

Կենդանի Գիտակցութիւն

Այսօր, երբ կը մտածեմ համալսարանի բակին մէջ առաջին անվստահ քայլերէս մինչեւ օրս, կ՛ըմբռնեմ, որ Հայկազեան համալսարանը ինծի աւելի գնահատելի բան տուաւ, քան` վկայական: Ան ինծի աշխարհին մէջ ըլլալու լոյս մը տուաւ` ճշմարտութեան վրայ հիմնուած, իսկական ազատութեամբ ազատագրուած եւ զգայուն ծառայութեան նուիրուած:

Այս հրաշքը անթիւ անգամ տեսայ: Տեսայ ամչկոտ առաջին տարուան ուսանողներ` ծաղկելու ինքնավստահ առաջնորդութեան մէջ, դիտեցի դժուարութիւն ունեցող ուսանողներ` կը գտնեն պահուած տաղանդներ, նկատեցի սովորական երիտասարդներ` կը դառնան ամուր ուժեր աշխարհին զանազան ոլորտներու մէջ:

Իր միջանցքներուն մէջ ձեւակերպուած բարեկամութիւնները կենսական կապեր եղան: Իր դասասենեակներուն մէջ սորվուած դասերը առաջնորդող սկզբունքներ եղան: Իր գիրկին մէջ սնուցուած երազները իմ գոյութեանս նպատակն իսկ եղան:

Որպէս հայկական հաստատութիւն` ան մեզի աւելի խորունկ բան տուաւ` մշակութային յաջորդական միասնականութեան պարգեւը, մշակութային դեսպանի պատասխանատուութիւնը եւ հազարամեակներ ընդգրկող ժառանգութիւն: Սորվեցանք, որ հայ ըլլալը պարզապէս խօսք մը չէ, այլ` կայունութեան, ստեղծագործութեան եւ արդարութեան ու մարդկային արժանապատուութեան անսասանելի հաւատարմութեան արժէքներու մարմնացումը:

Յաւիտենական Շնորհակալութիւն

Ապագայ սերունդներուն, որոնք պիտի քալեն հոնկէ, ուրկէ ես քալեցի, գիտցէ՛ք այս. դուք պարզապէս համալսարան մը չէք մտներ: Դուք  կը մտնէք տարածք մը, ուր անհնարինը կ՛ըլլայ հնարաւոր, ուր սովորական կեանքեր կը փոխակերպուին եզակի ժառանգութիւններու մէջ, ուր «Ճշմարտութիւն, ազատութիւն, ծառայութիւն» նշանաբանը պարզապէս կարգախօս մը չէ, այլ` ձեր բարձրագոյն անձին հետ ուխտ մը:

Հայկազեան համալսարանը` իմ«ծննդավայրս», իմ երկրորդ տունս, պիտի շարունակէ ապրիլ իմ մէջս, ինչպէս կ՛ապրի իւրաքանչիւր անձ, որ այս սրբազան փորձառութեամբ զինուած է աւելի: Մենք միայն շրջանաւարտներ չենք, մենք կենդանի վկայութիւններն ենք այն հրաշքին, երբ կրթութիւնը կը դառնայ հոգեւոր բարձրացում, երբ սորվիլը կը վերածուի ապրելու, եւ երբ համալսարանը կը դառնայ կեանքի ոճ:

Շնորհակալութիւն եւ հպարտութիւն` յաւիտեան կապուած այն ճշմարտութեան հետ, որ կ՛ազատագրէ մեզ, եւ` այն ծառայութեան հետ, որ ամբողջական կ՛ընէ մեզ: Ես Հայկազեանի հմայքը կը մանեմ ինծի հետ` ոչ որպէս անցեալի յիշատակ, այլ որպէս ապագայի խոստում` այս գեղեցիկ ու յոյսով լի աշխարհին մէջ:

25 մայիս 2025